شهرستان چالوس

شهرستان چالوس از شهرستان های استان مازندران در شمال ایران است. مرکز این شهرستان شهر چالوس می باشد. این شهرستان از شرق به شهرستان نوشهر و نور، از جنوب به شهرستان کرج و از غرب و جنوب غرب با شهرستان های عباس آباد و کلاردشت همجوار است.
جمعیت این شهرستان طبق سرشماری نفوس و مسکن سال ۱۳۹۵، ۱۱۶٬۵۴۲ نفر بوده که متشکل از ۳۹٬۱۰۵ خانوار است. [ ۳] این شهرستان دارای دو بخش ( مرکزی و مرزن آباد ) ، چهار دهستان و سه شهر تابعه ( چالوس، مرزن آباد و هچی رود ) است.
شهرها: چالوس، هچی رود و مرزن آباد
شهرک ها: شهرک نمکاب رود
بخش ها:
• بخش مرکزی
• دهستان کلارستاق شرقی
• دهستان کلارستاق غربی
• دهستان کوهستان
• دهستان بیرون بشم
این شهرستان از شمال به دریای مازندران از مشرق به شهرستان نوشهر، از جنوب شرقی به شهرستان نور، از جنوب به شهرستان کلاردشت و از غرب به شهرستان عباس آباد محدود و دارای دو بخش مرکزی و مرزن آباد است. چالوس که در متون تاریخی از آن به نام های «شالوس» و «سالوش» نیز یاد شده بخشی از سرزمین رویان کهن و از آبادی های معتبر طبرستان محسوب می شد و دارای پادگان نظامی و قلعه و استحکاماتی برای دفع حمله دیلمان بود و در زمان قاجار پس از فتح گیلان و ضمیمهٔ دوبارهٔ تنکابن به مازندران منطقه کلارستاق ( چالوس ) ، کجور و تنکابن محال ثلاث را در مازندران تشکیل می دادند. [ ۴] اکثر جنگها در این منطقه صورت می گرفت. مقدسی در آثار خود از قلعه سنگی و مسجد جامع چالوس یاد کرده است. از این آثار اکنون چیزی باقی نمانده است. نخستین بیعت هایی که مردم طبرستان در سال ۲۵۰ ه‍. ق با سادات نمودند در مسجد جامع چالوس صورت گرفت. تاریخ این شهر حکایت از فراز و نشیب های فراوان به ویژه در زمان حکومت سادات علوی در طبرستان دارد. منطقه رویان کهن از نواحی غربی طبرستان بوده است که شامل شهرستان های نور، نوشهر، چالوس، کلاردشت ( کلار ) ، عباس آباد ( لنگا ) ، تنکابن و رامسر ( سختسر ) می شده است و گاهی مرز غربی آن تا رودسر ( هوسم ) ادامه می یافت مردم رویان کهن به زبان طبری و گویش طبری رویانی که زبان اسپهبدان طبرستان نیز بود سخن می گفتند. دو لهجه طبری کلارستاقی و طبری کجوری شاخه ای از گویش طبری رویانی هستند که از شهرستان نور تا شهرستان تنکابن گویش می شود. [ ۵] مردم بومی شهرستان چالوس به زبان مازندرانی[ ۶] صحبت می کنند که به تبری کلارستاقی شهرت دارد.