شهرستان تنکابن

شهرستان تنکابن ( تلفظ راهنما·اطلاعات ) یکی از شهرستان های استان مازندران در شمال ایران است. این شهرستان از سمت غرب به شهرستان رامسر، از شمال به دریای خزر، از شمال شرقی به شهرستان عباس آباد، از شرق به شهرستان کلاردشت و از جنوب به رشته کوه های البرز، شهرستان طالقان و منطقه الموت متصل است.
مرکز این شهرستان شهر تنکابن است و این شهر مرکز فرمانداری ویژه تنکابن می باشد. [ ۱] [ ۲] اهالی این شهرستان به گویش تنکابنی و زبان های فارسی و مازندرانی[ ۳] [ ۴] [ ۵] و گیلکی[ ۶] [ ۷] گویش می کنند و از محصولات مهم آن می توان به انواع مرکبات، کیوی، برنج و چای اشاره کرد.
شهرستان تنکابن پنجمین شهرستان پر جمعیت مازندران و پرجمعیت ترین شهرستان غرب مازندران است. [ ۸]
این شهرستان مرکز باغ های کیوی و پرتقال و چای است و همچنین یکی از بزرگ ترین مراکز پروش و صادرکننده انواع گل ها و گیاهان زیبا و زینتی است. شهرستان تنکابن با دارا بودن مراکز متعدد پرورش ماهی در شیرود، دوهزار و … قطب پرورش ماهی ایران است و همچنین مرکز تحقیقات ماهیان سردابی کل کشور است. [ ۹]
جمعیت کل شهرستان تنکابن بر اساس آخرین سرشماری در سال نود و پنج ۱۶۶٫۱۳۲ نفر بوده است. بخش مرکزی آن با ۹۹٫۱۹۰ نفر ( که از این بین جمعیت شهر تنکابن ۵۵٫۴۳۴ نفر و شهر شیرود ۱۱٫۳۷۷ نفر می باشد ) ، بخش خرم آباد با ۴۱٫۰۰۶ نفر و بخش نشتا با ۲۵٫۹۳۵ نفر ساکنان کل شهرستان تنکابن را تشکیل می دهند. [ ۱۰]
در حال حاضر بیشتر اهالی استان مازندران این شهرستان را با نام شهسوار می شناسند. در دوران پهلوی شهر جدیدالتأسیس شهسوار مرکز «منطقه تنکابن»[ ۱۱] گردید که پس از انقلاب اسلامی دوباره به تنکابن تغییر نام داد. در زمان سلطنت قاجاریان، خرم آباد مرکزیت منطقه تنکابن و مرکز محال ثلاثه[ ۱۲] در عصر حاکمیت خاندان خلعتبری بر این منطقه بوده است. [ ۱۳] در دوران زندیان، افشاریان، صفویان و در زمان الحاق منطقهٔ تنکابن از رویان[ ۱۴] به دیلمستان[ ۱۵] این منطقه با نام دِیلَم خاصه شناخته می شد[ ۱۶] و مرکز آن «تنکابن» بود که در دوران صفویان به نام فیض هم خوانده می شد ولی قبل از الحاق از رویان به دیلمستان، تمام این منطقه با نام تَنکابن شناخته می شد. پیشتر از آن و در دوران باستان، این منطقه و مرکز آن تَنکا نام داشت. [ ۱۷] [ ۱۸] [ ۱۹] [ ۲۰]