شهرسازی ساسانیان به بررسی عناصر، شکل و ساختار شهرهای ایران در دورهٔ ساسانی می پردازد. شهریاران ساسانی به شهرسازی اهمیت بسیار می دادند و بانیان بزرگ شهرها به شمار می روند، و منابع تاریخی از وسعت شهرسازی که تقریباً در زمان همهٔ شاهان این سلسله معمول بود گواهی می دهند. در این دوره از تاریخ ایران، شهرسازی و توسعهٔ زندگی شهری باعث شد تا عناصر و ساختارهای خاصی به شهرسازی ساسانی وارد شود.
با بررسی منابع مرتبط با دورهٔ ساسانی می توان چنین نتیجه گرفت که ساختار اصلی شهرهای ساسانی شامل کهندژ، شارستان، شار میانی و بیرونی، بازار و میدان بوده است که کهندژ محل استقرار حکومت و فرمانروای شهر بوده است و شارستان که خود به دو قسمت شارستان میانی و شارستان بیرونی تقسیم می شد، سکونتگاه دیوانیان، اشراف و سپاهیان بود. بازار به عنوان قطب اقتصادی و مرکز دادوستد و تجارت، از نقش مهمی در توسعهٔ شهر برخوردار بوده است و نبض اقتصادی شهر در آن جریان داشت و ارتباط مهمی با میدان داشت زیرا میدان محل گردآمدن گروه های مختلف اجتماعی بود و معمولاً از نظر مکانی در جایی واقع شده بود که به بازار ارتباط داشت.
شکل شهر بازتاب دهنده ساختار اجتماعی و اقتصادی مسلط بر جامعه شهری است. مناسبات اقتصادی - اجتماعی هر شهر نیز در کنار سایر عوامل مهم ( آموزه های اعتقادی مسلط، شرایط طبیعی و جغرافیایی و غیره ) تأثیرات عمیقی بر چگونگی ترکیب و آرایش عناصر اصلی زندگی شهری و تعیین ویژگی های اصلی بافت آن بر جای می گذارد. شهرهای ساسانی نیز از لحاظ شکل عموماً به شهرهای مدور، شهرهای مستطیلی ( هیپودام ) و شهرهای منظم تقسیم بندی می شوند که دارابگرد، اردشیر خوره، مرو و تخت سلیمان شهرهای مدور بودند و از شهرهای مستطیلی ( هیپودام ) به بیشابور، جندی شاپور، ایوان کرخه، سیراف، نیشابور و استخر می توان اشاره کرد و رام شهرستان، تیسفون و قصر شیرین از شهرهای نامنظم این دوره بودند.
واژهٔ شهر را در زبان فارسی باستان «خَشَثَ» می گفتند و در اوستا این واژه به صورت «خَشَثْرَ» آمده[ ۱] که واژهٔ «شهر» در فارسی نو، برگرفته از همین واژهٔ اوستایی است. [ ۲] در روزگار ساسانی، شهر به معنای امروزی آن را «شهرستان» می خواندند، [ ۳] چنان که در کارنامهٔ اردشیر بابکان به صورت «شَترستان» ذکر شده است[ ۴] و منظور از آن، مرکزِ ناحیه ( استان و کوست ) بوده است. [ ۵] واژهٔ «شهر» در روزگار ساسانیان مفهوم وسیع تری داشت و به معنای کشور، استان، ناحیه و ولایت به کار می رفت؛[ ۶] در واقع، «شهر» جایگاه پادشاهی و مرکز قدرت سیاسی و حکومت بوده است[ ۷] و واژهٔ «شهر» را می توان مترادف با واژهٔ «قلمرو» در نظر گرفت. [ ۸]
این نوشته برگرفته از سایت ویکی پدیا می باشد، اگر نادرست یا توهین آمیز است، لطفا گزارش دهید: گزارش تخلفبا بررسی منابع مرتبط با دورهٔ ساسانی می توان چنین نتیجه گرفت که ساختار اصلی شهرهای ساسانی شامل کهندژ، شارستان، شار میانی و بیرونی، بازار و میدان بوده است که کهندژ محل استقرار حکومت و فرمانروای شهر بوده است و شارستان که خود به دو قسمت شارستان میانی و شارستان بیرونی تقسیم می شد، سکونتگاه دیوانیان، اشراف و سپاهیان بود. بازار به عنوان قطب اقتصادی و مرکز دادوستد و تجارت، از نقش مهمی در توسعهٔ شهر برخوردار بوده است و نبض اقتصادی شهر در آن جریان داشت و ارتباط مهمی با میدان داشت زیرا میدان محل گردآمدن گروه های مختلف اجتماعی بود و معمولاً از نظر مکانی در جایی واقع شده بود که به بازار ارتباط داشت.
شکل شهر بازتاب دهنده ساختار اجتماعی و اقتصادی مسلط بر جامعه شهری است. مناسبات اقتصادی - اجتماعی هر شهر نیز در کنار سایر عوامل مهم ( آموزه های اعتقادی مسلط، شرایط طبیعی و جغرافیایی و غیره ) تأثیرات عمیقی بر چگونگی ترکیب و آرایش عناصر اصلی زندگی شهری و تعیین ویژگی های اصلی بافت آن بر جای می گذارد. شهرهای ساسانی نیز از لحاظ شکل عموماً به شهرهای مدور، شهرهای مستطیلی ( هیپودام ) و شهرهای منظم تقسیم بندی می شوند که دارابگرد، اردشیر خوره، مرو و تخت سلیمان شهرهای مدور بودند و از شهرهای مستطیلی ( هیپودام ) به بیشابور، جندی شاپور، ایوان کرخه، سیراف، نیشابور و استخر می توان اشاره کرد و رام شهرستان، تیسفون و قصر شیرین از شهرهای نامنظم این دوره بودند.
واژهٔ شهر را در زبان فارسی باستان «خَشَثَ» می گفتند و در اوستا این واژه به صورت «خَشَثْرَ» آمده[ ۱] که واژهٔ «شهر» در فارسی نو، برگرفته از همین واژهٔ اوستایی است. [ ۲] در روزگار ساسانی، شهر به معنای امروزی آن را «شهرستان» می خواندند، [ ۳] چنان که در کارنامهٔ اردشیر بابکان به صورت «شَترستان» ذکر شده است[ ۴] و منظور از آن، مرکزِ ناحیه ( استان و کوست ) بوده است. [ ۵] واژهٔ «شهر» در روزگار ساسانیان مفهوم وسیع تری داشت و به معنای کشور، استان، ناحیه و ولایت به کار می رفت؛[ ۶] در واقع، «شهر» جایگاه پادشاهی و مرکز قدرت سیاسی و حکومت بوده است[ ۷] و واژهٔ «شهر» را می توان مترادف با واژهٔ «قلمرو» در نظر گرفت. [ ۸]
wiki: شهرسازی ساسانیان