شهر برغمه

[ویکی فقه] بَرْغَمه (برگاما)، شهرستان و مرکز شهرستانی در استان ازمیر است.
در ۲۵ـ۳۰ کیلومتری ساحل دریای اژه و در حاشیه دشتی که رود باقر (در قدیم: کائیکوس) از آن می گذرد، قرار دارد.
این شهر در محلی بنا شده است که خرابه های شهر پرگامونِ باستان در آن به چشم می خورد.
پیشینه
تاریخ برغمه چنان دیر سال است که با افسانه های طلیعه تمدن اژه در می آمیزد.
این شهر به مدت ۱۵۰ سال (۲۸۳ـ۱۳۳ ق م) پایتخت خاندان فیلائتروس بود و به دست آتالوسِ دوم، آخرین فرمانروای این خاندان، ضمیمه دولت روم شد.
برغمه با معابد فراوانش، که مشهورترین آن ها به نام آسکلپیوس (اسقلبیوس) بنا شده، با نمایشخانه و کتابخانه معظم و بویژه محراب معروف زئوس، در قرن دوم میلادی ۰۰۰، ۱۲۰ تن جمعیت داشت.
این شهر صنایع درخشان و در رأس آن ها کاغذ پوستی (پارشمن) که نام آن از شهر پرگامون گرفته شده است، داشت و به زادگاه جالینوس حکیم معروف بود و در گسترش دین مسیح تأثیر مهمی نهاد.
ارمنیانی که پیش از حمله مسلمانان از آسیای صغیر گریخته بودند، در قرن هفتم در برغمه (پرگام روم شرقی) مستقر بودند و فیلیپیکوس (حک: ۷۱۱ـ۷۱۳)، امپراتور روم شرقی، ارمنی و اهل برغمه بود.
← در قرن اول
(۱) آیدین ولایتی سالنامه سی.
(۲) ابن بطوطه، سیاحتنامه، ترجمه ترکی محمد شریف.
(۳) علی جواد، ممالک عثمانیه نک تاریخ و جغرافیا لغاتی، استانبول ۱۳۱۳ـ۱۳۱۷.
(۴) مصطفی بن عبدالله حاجی خلیفه، جهان نما، چاپ ابراهیم متفرقه، استانبول ۱۱۴۵/۱۷۳۲.