شناور اثر سطحی

آب پیما، شناور اثر سطحی یا اکرانوپلان ( به روسی: Экраноплан ) شناورهای دریایی هستند که در ارتفاع کم نسبت به سطح آب پرواز می کنند.
اکرانوپلان نوعی وسیله نقلیه دریایی و پرنده است که با بهره گیری از اثر متقابل سطح با فاصله کمی از سطح آب و با سرعت بالا به پرواز درمی آید و روی بالشتکی از هوا بر فراز آب می خزد. سازمان بین المللی دریانوردی قایق پرنده را در زمره کشتی ها طبقه بندی کرده است.
اکرانوپلان از لحاظ ظاهری شبیه به هواپیماها است ولی بدنه آن مانند بدنه قایق های تندرو است. در دسته بندی شناورهای دریایی جزو شناورهای آیرودینامیک محسوب می شود. این اختراع برای اولین بار در شوروی سابق و در سال ۱۹۶۰ توسط آقای بوریسلاو الکسیو به ثبت رسید.
اکرانوپلان یکی از تسلیحات نامتعارف شوروی در جنگ سرد بود، برای نخستین بار به طور گسترده در نیروی دریایی شوروی بکار گرفته شد و یکی از اسرار مهم نظامی اتحاد شوروی به شمار می رفت، بطوریکه سرویس های اطلاعاتی ایالات متحده مدت ها در مورد ماهیت این ماشین های غول آسا دچار سردرگمی بودند. [ ۱]
واژه اکرانوپلان از ترکیب واژه «اکران» ( به روسی: Экран ) به معنای «سطح» و واژه «پلان» ( به روسی: План ) که بخشی از آئروپلان به معنای «هواپیما» است ساخته شده که اشاره به هواپیمایی دارد در نزدیکی یک سطح پرواز می کند. به اکرانوپلان «شناور اثر سطحی»، «وسیله نقلیهٔ اثر متقابل سطح»، «وسیله نقلیهٔ اثر متقابل زمین» ( به انگلیسی: Ground Effect Vehicle ) یا به اختصار GEV نیز گفته می شود.
در دهه ۶۰ میلادی دفتر مرکزی طراحی هیدروفویل شوروی ( ЦКБ СПК ) با مدیریت راستیسلاو الکسییف مرکز اصلی طراحی و ساخت اکرانوپلان در شوروی به شمار می رفت. دولت نیکیتا خروشچف ارزش زیادی برای توانایی نظامی این وسیله نقلیه قائل بود و پشتیبانی مادی و معنوی مورد نیاز را برای توسعه فناوری اکرانوپلان در اختیار راستیسلاو الکسییف قرار می داد. حاصل کار این دفتر طراحی و ساخت مجموعه ای موفق از اکرانوپلانهای نظامی برای نیروی دریایی شوروی بود. از جمله این اکرانوپلان ها می توان به اکرانوپلان ۵۵۰ تُنی مدل کا - ام اشاره کرد که به هیولای دریای خزر مشهور است. این کشتی پرنده غول آسا می توانست ۱۰۰۰ سرباز را با سرعت زیاد و درست بالای سطح دریا به هر نقطه ساحلی در جهان منتقل نماید. [ ۲]
ساخت اکرانوپلان در شوروی با ارائه مدل های جدیدتر ادامه پیدا کرد. اکرانوپلان ترابری نظامی آ - ۹۰ اورلیاناک با وزن ۱۲۵ تن و اکرانوپلان های موشک انداز کلاس لون با وزن ۴۰۰ تن از موفق ترین نمونه هایی بودند که به خدمت نیروی دریایی شوروی درآمدند. گونه ای از اکرانوپلان کلاس لون برای عملیات نجات دریایی نیز طراحی شد گرچه هیچگاه به مرحله تولید انبوه نرسید. [ ۲]