شرط صریح و شرط ضمنی

[ویکی فقه] شروط ضمن عقد ، گاه در متن عقد ذکر می شوند و گاه ذکر نمی شوند. بدین لحاظ شرط به شرط صریح و ضمنی تقسیم می شود.
شرط صریح تعهدی است تبعی که در متن عقد بیان می گردد و احکام آن همان است که پیشتر بیان شد. هر یک از طرفین عقد موظف است طبق شرط مذکور در عقد رفتار کند و متعهد نمی تواند از ایفای شرط تصریح شده در عقد شانه خالی کند. منظور از تصریح این است که جمله شرط به دلالت مطابقی بر مفاد شرط دلالت کند، نه به دلالت تضمنی یا دلالت التزامی ؛ مثل آنکه در ضمن عقد بیع تصریح گردد که کالای مورد معامله باید قبل از حمل، بیمه شود.البته معنای صراحت این نیست که صرفا کلمه شرط در عبارت آمده باشد، بلکه کلیه قیودی که به صراحت ایجاد تعهد می کنند، شرط محسوب می شوند. برای نمونه اگر در متن قرارداد بیع، اوصاف کمالی برای مبیع که عین معین است ذکر شود، این اوصاف شرط صریح محسوب می گردند و در فرض تخلف، خیار تخلف شرط به وجود می آید یا اگر در عقد ازدواج ، در ستون اوصاف زوج در عقدنامه ، شغل یا سمت خاصی برای زوج ذکر گردد، این ذکر در حکم شرط است و در فرض تخلف، زوجه می تواند به مفاد ماده ۱۱۲۸ ق. م. توسل جوید و عقد نکاح را فسخ کند.
شرط ضمنی
شرط ضمنی ، تعهدی است که در متن عقد ذکر نمی شود؛ اعم از آنکه پیش از عقد ذکر شود و عقد با لحاظ آن تشکیل گردد، یا هرگز ذکر نشود و از اوضاع و احوال و سیرۀ عرفی و سایر قراین مفادش استنباط گردد. بنابراین شرط ضمنی را می توان به شرط ضمنی بنایی و شرط ضمنی عرفی تقسیم کرد. مثلا سالم بودن مبیع گرچه در عقد یا پیش از آن شرط نمی شود ولی به لحاظ بنای عرفی بر سالم بودن آن، یک شرط ضمن عقد است و از نوع دوم محسوب می گردد.
منبع
قواعد فقه، ج۲، ص۵۳.
...