[ویکی فقه] شرح اصول الکافی (ملاصدرا). شرح الاصول الکافی، تالیف صدرالدین محمد بن ابراهیم شیرازی، مشهور به ملاصدرا (۹۸۰- ۱۰۵۰ ق) از جمله شروحی است که بر یکی از منابع مهم شیعی؛ یعنی اصول کافی نگاشته شده است. گرچه نام ملاصدرا با فلسفه اسلامی و حکمت متعالیه عجین شده و با شنیدن و دیدن این نام، بلندای افق اندیشه این اندیشمند فرزانه در زمینه فلسفه و عرفان در ذهن تداعی می شود؛ اما با نگریستن در آثار تفسیری و حدیثی او به خوبی مشاهده می گردد که ابعاد اندیشه ای این بزرگ مرد، تنها در معقول خلاصه نمی شود و در حوزه منقول نیز از آگاهی گسترده، بینشی استوار و نگاهی ژرف برخوردار است.
ملاصدرا همان طور که مدت ها در قرآن و معانی آیات آن، تدبر و تامل می کرد تا بالاخره توفیق یافت که نگارش تفسیر خود را با تفسیر سوره حدید آغاز کند و سپس تفسیر تعداد دیگری از سور و آیات را بنویسد، در مورد احادیث اهل بیت علیه السّلام نیز روزگارانی طولانی به تامل و تعمق پرداخت و به گوهرهایی ناب دست یافت و در فکر بود که کتابی در شرح این لئالی بسیار ارجمند بنگارد.اما آن طور که خود ملاصدرا می گوید، (عوائق و عوادی روزگار)، او را از این کار باز می داشت، تا در نهایت به اصرار گروهی از طالبان حقایق در سال های آخر عمر به این کار همت گماشت و اثری ممتاز در زمینه احادیث اهل بیت علیه السّلام از خود به یادگار گذاشت.اما چرا ملاصدرا برای انجام هدف خود، یعنی شرح حقایق مطرح شده در احادیث اهل بیت علیه السّلام کتاب «کافی» کلینی را انتخاب کرد؟صدرالمتالهین، خود پاسخ این سؤال را در دیباچه کتاب چنین بیان کرده است:بهترین احادیث و گفتارهایی که از اهل بیت علیه السّلام برای ما روایت شده و درخشنده ترین سخنانی که چون مروارید به هم پیوسته از آنان برای ما نقل شده،... احادیث کتاب «کافی»، تالیف امین الاسلام و ثقة الانام، شیخ عالم، کامل مجتهد، بارع فاخر، محمد بن یعقوب کلینی - اعلی الله قدره وانار فی السماء بدره- است.
مشرب حدیثی ملاصدرا
صدرالمتالهین، پیش از هر عنوان علمی دیگر، فیلسوف و عارف است و اساس فکری ایشان با این دو دانش شکل گرفته است. گرچه- چنان که پیشتر گفتیم- او در محدوده این دو دانش محصور نماند و با روی آوردن به قرآن و سنت خود را از اسارت آنها نیز آزاد کرد؛ اما به هر حال، تاثیر مبانی و گرایش به این دو دانش در همه یا بیشتر آثار ملاصدرا هویداست. این مدعا در شرح او بر روایات الکافی نیز صادق است.شاهد گرایش صدرالمتالهین به مبانی فلسفی در شرح روایات آن است که او هر گونه مخالفت با تعمق در معارف الهی انعکاس یافته را برخاسته از اندیشه حنبلی نگری می داند، که بر قشر و ظاهر روایات بسنده کرده و خود را از گوهرهای درون این صدف ها محروم ساخته اند.وی به فقیهانی که تنها به فتوا دادن بسنده کرده و علم دین را منحصر به فقه دانسته و از تهذیب و سیر و سلوک روی گردانده اند، شدیدا حمله می کند:بدان، آنان که بیش از دیگران مغرور و خود فریفته اند، گروهی هستند که تنها به علم فتوا و احکام و حفظ مسائل حلال و حرام بسنده کرده و گمان کرده اند که آن، علم دین و علم به قرآن و سنت رسول اکرم صلی الله علیه و آله وسلّم است، و علم راهیابی به آخرت و مجاهده با نفس و تهذیب باطن را رها کرده اند... تردیدی نیست اینان که تنها به صورت علم فریفته شده و به دانشی که اندوخته اند، دلخوش اند و این نشئه ها را انکار می کنند؛ زیرا آنان از علومی که حقیقتا علم است و از معارفی- که بدان ها اشاره کرده ایم- آگاهی ندارند و از چنین دانشی روی گردانده و آن را انکار می کنند.صدرالمتالهین، مقصود از عقل را- که در روایت «لما خلق الله العقل استنطقه»، نخستین آفریده خدا معرفی شده- صادر اول می داند.نیک می دانیم که اعتقاد به وجود صوادر عقلانی اولیه از جمله معتقدات فلاسفه است؛ هر چند با تعمقی در خور و شایسته در روایت استنطاق عقل، آن را بر وجود پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله وسلّم تطبیق می کند. در مقابل، مرحوم علامه مجلسی به خاطر تطبیق این روایات بر عقول دهگانه و صوادر اولیه به شدت بر فلاسفه تاخته و آنان را افرادی مستبد و خودرای در راهی غیر از شریعت معرفی کرده است.ملاصدرا مقصود از قلب را در آیه «ان فی ذلک لذکری لمن کان له قلب»، معنای عقلی که مدرک معانی کلی نظری است دانسته است.او معلم دوم، پس از خداوند را جبرئیل دانسته و روح القدس را عقل فعال معرفی کرده است و مقصود از میزان را در آیه شریف «والسماء رفعها و وضع المیزان»، روش منطق دانسته و به کسانی که آن را ترازوی مادی متعارف معنا کرده اند، تاخته است.ملاصدرا با درنگی هوشمندانه حدیث «ابی الله ان یجری الامور الا باسباب؛ خداوند پرهیز دارد که کارها را جز از رهگذار اسباب تدبیر کند» را ناظر به قانون علیت دانسته و بنیان تمام معارف دینی می شناسد.
نگرش های عرفانی در شرح ملا صدرا
ملاصدرا معتقد است که مسخ در امت اسلامی، بسان امت موسی علیه السّلام فراوان است و از آن جا که جهان آخرت، عالم ظهور باطن انسان هاست و آنان بر اساس نیت های خود محشور می شوند، صورت حقیقی آنها آشکار می گردد. با این حال، بر این باور است که باطن حقیقی اشخاص برای اهل کشف و شهود در همین دنیا میسر است.بر اساس همین مشرب عرفانی است که او میان موجودات عالم رابطه معنوی و جذبه طبیعی به ذات عالم و برخورداری از یک حقیقت روحانی قایل شده و مسئله گریه مناطق زمین و فرشتگان و... را بر مرگ مؤمن حل کرده است.صدرالمتالهین مقصود از اهل ذکر را در آیه شریف «فاسئلوا اهل الذکر، ان کنتم لا تعلمون؛ اگر نمی دانید، از اهل ذکر بپرسید»، صاحبان مکاشفات می داند، که می توانند دانش را از عالم بالا (لوح محفوظ) به استقلال، بسان پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله وسلّم یا به پیروی آن حضرت، بسان اهل بیت علیه السّلام بر صفحه جانشان جاری سازند.
گزارش محتوا
...
ملاصدرا همان طور که مدت ها در قرآن و معانی آیات آن، تدبر و تامل می کرد تا بالاخره توفیق یافت که نگارش تفسیر خود را با تفسیر سوره حدید آغاز کند و سپس تفسیر تعداد دیگری از سور و آیات را بنویسد، در مورد احادیث اهل بیت علیه السّلام نیز روزگارانی طولانی به تامل و تعمق پرداخت و به گوهرهایی ناب دست یافت و در فکر بود که کتابی در شرح این لئالی بسیار ارجمند بنگارد.اما آن طور که خود ملاصدرا می گوید، (عوائق و عوادی روزگار)، او را از این کار باز می داشت، تا در نهایت به اصرار گروهی از طالبان حقایق در سال های آخر عمر به این کار همت گماشت و اثری ممتاز در زمینه احادیث اهل بیت علیه السّلام از خود به یادگار گذاشت.اما چرا ملاصدرا برای انجام هدف خود، یعنی شرح حقایق مطرح شده در احادیث اهل بیت علیه السّلام کتاب «کافی» کلینی را انتخاب کرد؟صدرالمتالهین، خود پاسخ این سؤال را در دیباچه کتاب چنین بیان کرده است:بهترین احادیث و گفتارهایی که از اهل بیت علیه السّلام برای ما روایت شده و درخشنده ترین سخنانی که چون مروارید به هم پیوسته از آنان برای ما نقل شده،... احادیث کتاب «کافی»، تالیف امین الاسلام و ثقة الانام، شیخ عالم، کامل مجتهد، بارع فاخر، محمد بن یعقوب کلینی - اعلی الله قدره وانار فی السماء بدره- است.
مشرب حدیثی ملاصدرا
صدرالمتالهین، پیش از هر عنوان علمی دیگر، فیلسوف و عارف است و اساس فکری ایشان با این دو دانش شکل گرفته است. گرچه- چنان که پیشتر گفتیم- او در محدوده این دو دانش محصور نماند و با روی آوردن به قرآن و سنت خود را از اسارت آنها نیز آزاد کرد؛ اما به هر حال، تاثیر مبانی و گرایش به این دو دانش در همه یا بیشتر آثار ملاصدرا هویداست. این مدعا در شرح او بر روایات الکافی نیز صادق است.شاهد گرایش صدرالمتالهین به مبانی فلسفی در شرح روایات آن است که او هر گونه مخالفت با تعمق در معارف الهی انعکاس یافته را برخاسته از اندیشه حنبلی نگری می داند، که بر قشر و ظاهر روایات بسنده کرده و خود را از گوهرهای درون این صدف ها محروم ساخته اند.وی به فقیهانی که تنها به فتوا دادن بسنده کرده و علم دین را منحصر به فقه دانسته و از تهذیب و سیر و سلوک روی گردانده اند، شدیدا حمله می کند:بدان، آنان که بیش از دیگران مغرور و خود فریفته اند، گروهی هستند که تنها به علم فتوا و احکام و حفظ مسائل حلال و حرام بسنده کرده و گمان کرده اند که آن، علم دین و علم به قرآن و سنت رسول اکرم صلی الله علیه و آله وسلّم است، و علم راهیابی به آخرت و مجاهده با نفس و تهذیب باطن را رها کرده اند... تردیدی نیست اینان که تنها به صورت علم فریفته شده و به دانشی که اندوخته اند، دلخوش اند و این نشئه ها را انکار می کنند؛ زیرا آنان از علومی که حقیقتا علم است و از معارفی- که بدان ها اشاره کرده ایم- آگاهی ندارند و از چنین دانشی روی گردانده و آن را انکار می کنند.صدرالمتالهین، مقصود از عقل را- که در روایت «لما خلق الله العقل استنطقه»، نخستین آفریده خدا معرفی شده- صادر اول می داند.نیک می دانیم که اعتقاد به وجود صوادر عقلانی اولیه از جمله معتقدات فلاسفه است؛ هر چند با تعمقی در خور و شایسته در روایت استنطاق عقل، آن را بر وجود پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله وسلّم تطبیق می کند. در مقابل، مرحوم علامه مجلسی به خاطر تطبیق این روایات بر عقول دهگانه و صوادر اولیه به شدت بر فلاسفه تاخته و آنان را افرادی مستبد و خودرای در راهی غیر از شریعت معرفی کرده است.ملاصدرا مقصود از قلب را در آیه «ان فی ذلک لذکری لمن کان له قلب»، معنای عقلی که مدرک معانی کلی نظری است دانسته است.او معلم دوم، پس از خداوند را جبرئیل دانسته و روح القدس را عقل فعال معرفی کرده است و مقصود از میزان را در آیه شریف «والسماء رفعها و وضع المیزان»، روش منطق دانسته و به کسانی که آن را ترازوی مادی متعارف معنا کرده اند، تاخته است.ملاصدرا با درنگی هوشمندانه حدیث «ابی الله ان یجری الامور الا باسباب؛ خداوند پرهیز دارد که کارها را جز از رهگذار اسباب تدبیر کند» را ناظر به قانون علیت دانسته و بنیان تمام معارف دینی می شناسد.
نگرش های عرفانی در شرح ملا صدرا
ملاصدرا معتقد است که مسخ در امت اسلامی، بسان امت موسی علیه السّلام فراوان است و از آن جا که جهان آخرت، عالم ظهور باطن انسان هاست و آنان بر اساس نیت های خود محشور می شوند، صورت حقیقی آنها آشکار می گردد. با این حال، بر این باور است که باطن حقیقی اشخاص برای اهل کشف و شهود در همین دنیا میسر است.بر اساس همین مشرب عرفانی است که او میان موجودات عالم رابطه معنوی و جذبه طبیعی به ذات عالم و برخورداری از یک حقیقت روحانی قایل شده و مسئله گریه مناطق زمین و فرشتگان و... را بر مرگ مؤمن حل کرده است.صدرالمتالهین مقصود از اهل ذکر را در آیه شریف «فاسئلوا اهل الذکر، ان کنتم لا تعلمون؛ اگر نمی دانید، از اهل ذکر بپرسید»، صاحبان مکاشفات می داند، که می توانند دانش را از عالم بالا (لوح محفوظ) به استقلال، بسان پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله وسلّم یا به پیروی آن حضرت، بسان اهل بیت علیه السّلام بر صفحه جانشان جاری سازند.
گزارش محتوا
...
wikifeqh: شرح_اصول_کافی_ملاصدرا
[ویکی نور] شرح اصول الکافی (ملاصدرا). شرح الاصول الکافی، تألیف صدرالدین محمد ابن ابراهیم شیرازی، مشهور به ملاصدرا (980-1050ق) از جمله شروحی است که بر یکی از منابع مهم شیعی؛ یعنی اصول کافی نگاشته شده است. گرچه نام ملاصدرا با فلسفه اسلامی و حکمت متعالیه عجین شده و با شنیدن و دیدن این نام، بلندای افق اندیشه این اندیشمند فرزانه در زمینه فلسفه و عرفان در ذهن تداعی می شود؛ اما با نگریستن در آثار تفسیری و حدیثی او به خوبی مشاهده می گردد که ابعاد اندیشه ای این بزرگ مرد، تنها در معقول خلاصه نمی شود و در حوزه منقول نیز از آگاهی گسترده، بینشی استوار و نگاهی ژرف برخوردار است.
ملاّصدرا همان طور که مدّت ها در قرآن و معانی آیات آن، تدبّر و تأمّل می کرد تا بالاخره توفیق یافت که نگارش تفسیر خود را با تفسیر سوره حدید آغاز کند و سپس تفسیر تعداد دیگری از سور و آیات را بنویسد، در مورد احادیث اهل بیت(ع) نیز روزگارانی طولانی به تأمّل و تعمّق پرداخت و به گوهرهایی ناب دست یافت و در فکر بود که کتابی در شرح این لئالی بسیار ارجمند بنگارد.
امّا آن طور که خود ملاّصدرا می گوید، (عوائق و عوادی روزگار)، او را از این کار باز می داشت، تا در نهایت به اصرار گروهی از طالبان حقایق در سال های آخر عمر به این کار همّت گماشت و اثری ممتاز در زمینه احادیث اهل بیت(ع) از خود به یادگار گذاشت.
اما چرا ملاّصدرا برای انجام هدف خود، یعنی شرح حقایق مطرح شده در احادیث اهل بیت(ع) کتاب «کافی» کلینی را انتخاب کرد؟
صدرالمتألهین، خود پاسخ این سؤال را در دیباچه کتابْ چنین بیان کرده است:
ملاّصدرا همان طور که مدّت ها در قرآن و معانی آیات آن، تدبّر و تأمّل می کرد تا بالاخره توفیق یافت که نگارش تفسیر خود را با تفسیر سوره حدید آغاز کند و سپس تفسیر تعداد دیگری از سور و آیات را بنویسد، در مورد احادیث اهل بیت(ع) نیز روزگارانی طولانی به تأمّل و تعمّق پرداخت و به گوهرهایی ناب دست یافت و در فکر بود که کتابی در شرح این لئالی بسیار ارجمند بنگارد.
امّا آن طور که خود ملاّصدرا می گوید، (عوائق و عوادی روزگار)، او را از این کار باز می داشت، تا در نهایت به اصرار گروهی از طالبان حقایق در سال های آخر عمر به این کار همّت گماشت و اثری ممتاز در زمینه احادیث اهل بیت(ع) از خود به یادگار گذاشت.
اما چرا ملاّصدرا برای انجام هدف خود، یعنی شرح حقایق مطرح شده در احادیث اهل بیت(ع) کتاب «کافی» کلینی را انتخاب کرد؟
صدرالمتألهین، خود پاسخ این سؤال را در دیباچه کتابْ چنین بیان کرده است:
wikinoor: شرح_اصول_الکافی_(ملاصدرا)
[ویکی فقه] شرح اصول الکافی (کتاب). شرح الاصول الکافی، تالیف صدرالدین محمد بن ابراهیم شیرازی، مشهور به ملاصدرا (۹۸۰- ۱۰۵۰ ق) از جمله شروحی است که بر یکی از منابع مهم شیعی؛ یعنی اصول کافی نگاشته شده است. گرچه نام ملاصدرا با فلسفه اسلامی و حکمت متعالیه عجین شده و با شنیدن و دیدن این نام، بلندای افق اندیشه این اندیشمند فرزانه در زمینه فلسفه و عرفان در ذهن تداعی می شود؛ اما با نگریستن در آثار تفسیری و حدیثی او به خوبی مشاهده می گردد که ابعاد اندیشه ای این بزرگ مرد، تنها در معقول خلاصه نمی شود و در حوزه منقول نیز از آگاهی گسترده، بینشی استوار و نگاهی ژرف برخوردار است.
ملاصدرا همان طور که مدت ها در قرآن و معانی آیات آن، تدبر و تامل می کرد تا بالاخره توفیق یافت که نگارش تفسیر خود را با تفسیر سوره حدید آغاز کند و سپس تفسیر تعداد دیگری از سور و آیات را بنویسد، در مورد احادیث اهل بیت علیه السّلام نیز روزگارانی طولانی به تامل و تعمق پرداخت و به گوهرهایی ناب دست یافت و در فکر بود که کتابی در شرح این لئالی بسیار ارجمند بنگارد.اما آن طور که خود ملاصدرا می گوید، (عوائق و عوادی روزگار)، او را از این کار باز می داشت، تا در نهایت به اصرار گروهی از طالبان حقایق در سال های آخر عمر به این کار همت گماشت و اثری ممتاز در زمینه احادیث اهل بیت علیه السّلام از خود به یادگار گذاشت.اما چرا ملاصدرا برای انجام هدف خود، یعنی شرح حقایق مطرح شده در احادیث اهل بیت علیه السّلام کتاب «کافی» کلینی را انتخاب کرد؟صدرالمتالهین، خود پاسخ این سؤال را در دیباچه کتاب چنین بیان کرده است:بهترین احادیث و گفتارهایی که از اهل بیت علیه السّلام برای ما روایت شده و درخشنده ترین سخنانی که چون مروارید به هم پیوسته از آنان برای ما نقل شده،... احادیث کتاب «کافی»، تالیف امین الاسلام و ثقة الانام، شیخ عالم، کامل مجتهد، بارع فاخر، محمد بن یعقوب کلینی - اعلی الله قدره وانار فی السماء بدره- است.
ملاصدرا همان طور که مدت ها در قرآن و معانی آیات آن، تدبر و تامل می کرد تا بالاخره توفیق یافت که نگارش تفسیر خود را با تفسیر سوره حدید آغاز کند و سپس تفسیر تعداد دیگری از سور و آیات را بنویسد، در مورد احادیث اهل بیت علیه السّلام نیز روزگارانی طولانی به تامل و تعمق پرداخت و به گوهرهایی ناب دست یافت و در فکر بود که کتابی در شرح این لئالی بسیار ارجمند بنگارد.اما آن طور که خود ملاصدرا می گوید، (عوائق و عوادی روزگار)، او را از این کار باز می داشت، تا در نهایت به اصرار گروهی از طالبان حقایق در سال های آخر عمر به این کار همت گماشت و اثری ممتاز در زمینه احادیث اهل بیت علیه السّلام از خود به یادگار گذاشت.اما چرا ملاصدرا برای انجام هدف خود، یعنی شرح حقایق مطرح شده در احادیث اهل بیت علیه السّلام کتاب «کافی» کلینی را انتخاب کرد؟صدرالمتالهین، خود پاسخ این سؤال را در دیباچه کتاب چنین بیان کرده است:بهترین احادیث و گفتارهایی که از اهل بیت علیه السّلام برای ما روایت شده و درخشنده ترین سخنانی که چون مروارید به هم پیوسته از آنان برای ما نقل شده،... احادیث کتاب «کافی»، تالیف امین الاسلام و ثقة الانام، شیخ عالم، کامل مجتهد، بارع فاخر، محمد بن یعقوب کلینی - اعلی الله قدره وانار فی السماء بدره- است.