شرایط تناقض

[ویکی فقه] شرایط تناقض، به معنای موارد اختلاف و اتحاد بین دو قضیه برای تحقق تناقض بین آن دو است.
تناقض یعنی اختلاف دو قضیه در کیف بر وجهی که لذاته از صدق یکی کذب دیگری لازم آید. برای تحقق تناقض بین دو قضیه باید شرایط آن فراهم آید. شرایط تناقض به دو دسته تقسیم می شود:
← شرایط اختلافی
صدرالمتالهین بر این هشت مورد وحدت حمل (از حیث اوّلی ذاتی یا شایع صناعی بودن) را اضافه کرده است. ابن سینا بر هشت مورد مشهور، چهار مورد افزوده است: وحدت وضع، وحدت کیفیت موضوع، وحدت فاعل و وحدت منفعل. از سوی دیگر، فارابی معتقد است که تنها وحدت نسبت حکمیه در تحقق تناقض کافی است. بعضی مانند: فخر رازی و کاتبی این موارد را در وحدت موضوع و محمول منحصر کرده اند و سایر مواردی را که دیگران گفته اند از مصادیق همان دو وحدت می دانند که از باب اجمال و تفصیل است. عده ای به وحدت در موضوع و محمول و زمان بسنده کرده و دیگر موارد را به این سه برگردانده اند. مؤلف رهبر خرد، موارد دیگری را افزوده است: «وحدتِ وحدت، وحدت حمل (از لحاظ بالذات یا بالعرض بودن)، وحدت کیفیت، وحدت رتبه، وحدت مامِنه، وحدت ماالیه یا مالاجله، وحدت اطلاق و تقیید، وحدت کیفیت نسبت سلبیه با ایجابیه، وحدت شبه ظرف، وحدت مصاحبت و انفراد و وحدت حیثیت و اعتبار».
مستندات مقاله
در تنظیم این مقاله از منابع ذیل استفاده شده است: • خوانساری، محمد، منطق صوری.• ابن سینا، حسین بن عبدالله، الشفا (منطق).• مظفر، محمدرضا، المنطق.
...