شبه کریستال

شبه بلور یا شبه کریستال ، ( به انگلیسی: Quasicrystal ) ، نوعی شکل ساختاری منظم فاقد تناوب تکراری است. این ساختارها، الگوهایی را تشکیل می دهند که همه فضاهای شبکه بلوری را حتی در صورت وجود نقض تقارنی پر کنند.
تا سال ۱۹۸۴، مواد جامد به دو دستهٔ کریستال ها و مواد آمورف دسته بندی می شد. اما در سال ۱۹۸۴ دانیل شختمن در آزمایشگاه استاندارد آمریکا واقع در واشینگتن در حین آزمایش بر روی آلیاژ آلومینیم منگنز سریع منجمد شده ساختاری را مشاهده نمود که نه کریستال - بود و نه جز مواد آمورف به شمار می رفت. این ساختار دارای فاز ایکازوهدرال ( بیست وجهی ) بود که دارای محورهای تقارن چرخشی از نوع ۳ و ۵ بود. در حالیکه محور تقارن چرخشی از نوع درجه ۵ در، درجه ۱ کریستالها وجود ندارد. از طرفی پراش الکترونی SAD که توسط میکروسکوپ الکترونی عبوری ( TEM ) از این فاز گرفته شده بود علاوه بر اثبات تقارن درجه ۵، نظم بلند دامنه اتمی را نیز آشکار ساخت. انجمن بین المللی کریستالوگرافی به طور رسمی در سال ۱۸۸۴ یعنی ۴۱ سال پس از مشاهده اولین شبه کریستال، تعریف خود را از کریستال ها تغییر داد و شبه کریستال ها هویت خود را بدست آوردند. [ ۲]
• جذب نور
• چسبندگی کم
• اصطکاک کم
• عایق حرارت
• مقاومت بالا در برابر خوردگی
• عایق الکتریسیته در دماهای کم
• شکنندگی
• سختی بسیار بالا
• پوشش های نچسب و فیلم نازک
• نانوذرات شبه کریستالی
• فاز تقویت کننده در کامپوزیت ها
• ذخیره سازی هیدروژن
• جذب نور فروسرخ
• عایق حرارتی
• محافظت در برابر خوردگی و اکسیداسیون
• کاتالیست ها
• خواص نو
شبه بلورها، ساختاری غیرمعمول از مواد جامد هستند که از دو گروه اتم که به دو آرایش مختلف در فواصل مختلف تکرار می شوند، ساخته شده اند؛ در حالی که در یک بلور معمولی، یک گروه اتم به شکل منظم تکرار می شوند. این تفاوت ها موجب می شود شبه بلورها از تقارن کروی بیشتری نسبت به بلورهای معمولی برخوردار باشند. جالب این که برخی از این تقارن ها محال است در یک بلور معمولی روی بدهد.
دانیل شختمن به پاس پژوهش هایش در زمینه شبه بلورها برنده جایزه نوبل شیمی در سال ۲۰۱۱ میلادی شد.