شب برات
فرهنگ معین
دانشنامه اسلامی
[ویکی فقه] شب برات (نیز برائَت)، شب پانزدهم و به قولی چهاردهم ماه شعبان است.
برائت به معنی بیزاری و دور بودن، و بری الذمه شدن از دَین، و برات ـ مخفف آن و یا کلمه دیگری از همان اصل ـ سند و نوشته ای است که به کسی دهند تا به استناد آن، پول یا هر چیز دیگر را از دیگری بگیرد. در ادبیات به هر حواله یا وارد معنوی برات می گویند.
وجه تسمیه این شب به شب برات
وجه تسمیه این شب به شب برات نیز به قولی آن بوده است که «هر کس در آن عبادت کند و نیکی به جای آرد، بیزاری یابد از دوزخ». بدین ترتیب، در این شب، آمرزش یافتگان از مجازات تبرئه می شوند و به تعبیر مجازی، سند آزادی آنان از کیفر دوزخ صادر می شود. به قولی دیگر، شب برات، شب تعیین روزی افراد است و به تعبیر مجازی اسناد ارزاق آنان صادر، و به حکم الهی عمر و رزق هرکس معین می شود.
معادل شب برات در فارسی
اعتقاد به صدور برات ارزاق در این شب و اطلاق کلمه چک به برات در فارسی، سبب شده است آن را شب چک نیز بخوانند که معرّب آن لیلة الصک است.
معتقدین به شب قدر بودن شب برات
...
برائت به معنی بیزاری و دور بودن، و بری الذمه شدن از دَین، و برات ـ مخفف آن و یا کلمه دیگری از همان اصل ـ سند و نوشته ای است که به کسی دهند تا به استناد آن، پول یا هر چیز دیگر را از دیگری بگیرد. در ادبیات به هر حواله یا وارد معنوی برات می گویند.
وجه تسمیه این شب به شب برات
وجه تسمیه این شب به شب برات نیز به قولی آن بوده است که «هر کس در آن عبادت کند و نیکی به جای آرد، بیزاری یابد از دوزخ». بدین ترتیب، در این شب، آمرزش یافتگان از مجازات تبرئه می شوند و به تعبیر مجازی، سند آزادی آنان از کیفر دوزخ صادر می شود. به قولی دیگر، شب برات، شب تعیین روزی افراد است و به تعبیر مجازی اسناد ارزاق آنان صادر، و به حکم الهی عمر و رزق هرکس معین می شود.
معادل شب برات در فارسی
اعتقاد به صدور برات ارزاق در این شب و اطلاق کلمه چک به برات در فارسی، سبب شده است آن را شب چک نیز بخوانند که معرّب آن لیلة الصک است.
معتقدین به شب قدر بودن شب برات
...
wikifeqh: شب_برات
جدول کلمات
پیشنهاد کاربران
شب برات یا چراغ برات یا شب روشن مراسمی است برای تکریم مردگان که امروزه از غروب سیزدهم تا پانزدهم ماه شعبان برگزار می شود. این مراسم در بعضی کشورهای خاورمیانه و شبه قاره هند از جمله بخش هایی از ایران، ترکیه، پاکستان، مناطق کُردنشین و از جمله در خراسان، مراسم ویژهٔ «برات» با عنوان های مختلفی چون عید برات، شب برات، چراغ برات، ( جێژنی بهراتێ ) و… و با آداب و رسوم مختلف برگزار می گردد. این مراسم اگرچه هم اکنون با جشن نیمه شعبان همزمان شده است اما با جشن نیمه شعبان تفاوت هایی دارد. جشن نیمه شعبان را مسلمانان شیعه برگزار می کنند در حالیکه جشن برات یا جشن روشنایی را مسلمانان سنی و بخش هایی از مناطق شیعه برگزار می کنند و سابقه جشن چراغ برات یا «روشنایی» بسیار قدیمی تر از جشن نیمه شعبان است. چراغ برات از دیرینه ترین مراسم تاریخ خراسان رضوی است که بعضی ها معتقدند که ۱۱ تا ۱۴ نیمه شعبان است بعضی ها هم معتقدند از ۱۲ تا ۱۵ نیمه شعبان است.
... [مشاهده متن کامل]
برات به معنی روشنایی و چراغ است و یک اسم مردانه بسیار پر کاربرد در ایران قدیم نیز بوده است مراسم چراغ برات بیشتر برای احترام به مردگان و در محل آرامگاه ها و سر قبر بکار می رود. برای این مراسم نمی توان ریشه اسلامی اثبات کرد و از ادیان کهن ایرانی به ارث رسیده است و در شرق ایران انجام این مراسم ریشه مستمر و محکمی دارد و شباهت زیادی به آیین اورابون بودایی و مراسم پیتری پاکش Pitri Paksha هندویی دارد. در سایر مناطق ایران این مراسم جزو آیین های فراموش شده است اما در سالهای اخیر آنرا با جشن نیمه شعبان همراه به جای می آورند. اما برات با مراسم نیمه شعبان شیعه متفاوت است. نیمه شعبان را همه شیعیان جهان برگزار می کنند. در حالیکه مراسم چراغ برات ویژه بخشهایی از ایران است که جمعیت شیعی و سنی دارند. ابوریحان بیرونی دانشمند بزرگ ایرانی نیز در این مورد می گوید: سیزدهم و چهاردهم و پانزدهم این ماه ایام البیض نام دارد و شب پانزدهم این ماه شب بزرگ است و لیله الصک و لیله البرات نام دارد، همان طور که بیرونی گفته است برات به معنی بیض یا روشنی است و این واژه با واژه برایت در زبان ها اروپایی هم معنی است در خراسان به آن چراغ برات می گویند یعنی جشنی که در آن چراغ و شمع روشن می کنند. در آیین بودایی به آن "بُن" یا اُبن می گویند که از واژه بون Bon فارسی است به معنای ریشه و اصول، گوهر و ذات هر چیز و واژه های متعددی با بُن پیوند دارد مانند بُندار. آئین برات در بین اهل سنت کشورهای پاکستان، ترکیه، بنگلادش و … نیز مرسوم است و آنها شب برات را گرامی می دارند. برات یک واژه و اسم ایرانی است و در قدیم این نام برای مردان بسیار رایج بوده است. یکی از معانی آن روشنایی است و با واژه برایت در زبانهای اروپایی هم ریشه است. به معنی ضمانت و گواهان هم استفاده شده است. بنا بر نظر زبان شناسان، برات ارتباطی با واژه عربی «برائت» ندارد زیرا برات واژه ای است که ریشه در پارسی کهن و سانسکریت دارد به معنی همراه و ملازم و ساقدوش هم بکار رفته است. رامپوری در فرهنگ «غیاث اللغات» به نقل از «بهار عجم» و «سراج اللغات» آورده که: «شب چک به معنی شب برات است که در آن چراغانی و آتش بازی ( = جشن و شادمانی ) کنند». عارف غزنه، سنایی نیز برای برات واژه روشنایی یا بیض بکار برده و روزان و شبان مقدس و گران ارج در یک بیت چنین آورده: ازمان آمدند بهر ثنات. جمعه و بیض و قدر و عید برات. حافظ، «شب برات» را چنین سروده:
... [مشاهده متن کامل]
برات به معنی روشنایی و چراغ است و یک اسم مردانه بسیار پر کاربرد در ایران قدیم نیز بوده است مراسم چراغ برات بیشتر برای احترام به مردگان و در محل آرامگاه ها و سر قبر بکار می رود. برای این مراسم نمی توان ریشه اسلامی اثبات کرد و از ادیان کهن ایرانی به ارث رسیده است و در شرق ایران انجام این مراسم ریشه مستمر و محکمی دارد و شباهت زیادی به آیین اورابون بودایی و مراسم پیتری پاکش Pitri Paksha هندویی دارد. در سایر مناطق ایران این مراسم جزو آیین های فراموش شده است اما در سالهای اخیر آنرا با جشن نیمه شعبان همراه به جای می آورند. اما برات با مراسم نیمه شعبان شیعه متفاوت است. نیمه شعبان را همه شیعیان جهان برگزار می کنند. در حالیکه مراسم چراغ برات ویژه بخشهایی از ایران است که جمعیت شیعی و سنی دارند. ابوریحان بیرونی دانشمند بزرگ ایرانی نیز در این مورد می گوید: سیزدهم و چهاردهم و پانزدهم این ماه ایام البیض نام دارد و شب پانزدهم این ماه شب بزرگ است و لیله الصک و لیله البرات نام دارد، همان طور که بیرونی گفته است برات به معنی بیض یا روشنی است و این واژه با واژه برایت در زبان ها اروپایی هم معنی است در خراسان به آن چراغ برات می گویند یعنی جشنی که در آن چراغ و شمع روشن می کنند. در آیین بودایی به آن "بُن" یا اُبن می گویند که از واژه بون Bon فارسی است به معنای ریشه و اصول، گوهر و ذات هر چیز و واژه های متعددی با بُن پیوند دارد مانند بُندار. آئین برات در بین اهل سنت کشورهای پاکستان، ترکیه، بنگلادش و … نیز مرسوم است و آنها شب برات را گرامی می دارند. برات یک واژه و اسم ایرانی است و در قدیم این نام برای مردان بسیار رایج بوده است. یکی از معانی آن روشنایی است و با واژه برایت در زبانهای اروپایی هم ریشه است. به معنی ضمانت و گواهان هم استفاده شده است. بنا بر نظر زبان شناسان، برات ارتباطی با واژه عربی «برائت» ندارد زیرا برات واژه ای است که ریشه در پارسی کهن و سانسکریت دارد به معنی همراه و ملازم و ساقدوش هم بکار رفته است. رامپوری در فرهنگ «غیاث اللغات» به نقل از «بهار عجم» و «سراج اللغات» آورده که: «شب چک به معنی شب برات است که در آن چراغانی و آتش بازی ( = جشن و شادمانی ) کنند». عارف غزنه، سنایی نیز برای برات واژه روشنایی یا بیض بکار برده و روزان و شبان مقدس و گران ارج در یک بیت چنین آورده: ازمان آمدند بهر ثنات. جمعه و بیض و قدر و عید برات. حافظ، «شب برات» را چنین سروده:
جَک
روز جک . [ زِ ج َ ] ( ترکیب اضافی ، اِ مرکب ) روز پانزدهم شعبان که روز برات باشد. شب آن روز را نیز شب جک و شب برات گویند. ( از برهان قاطع ) ( از آنندراج ) ( از فرهنگ نظام ) . رجوع به جک و برات و روز برات شود.
روز جک . [ زِ ج َ ] ( ترکیب اضافی ، اِ مرکب ) روز پانزدهم شعبان که روز برات باشد. شب آن روز را نیز شب جک و شب برات گویند. ( از برهان قاطع ) ( از آنندراج ) ( از فرهنگ نظام ) . رجوع به جک و برات و روز برات شود.
جک