شاهماران

شاهماران، نماد زایایی، برکت و دانایی است. بعضی از مردمان کُرد بر این باورند که شاماران سبب موفقیت و بهروزی آنان می گردد. بدین جهت با نقاشی هایی از شاماران دیوار خانه هایشان را تزئین کرده و تصویری از آن را در اتاق خواب دختران برای بخت گشایی و نگهبانی آویزان می کنند. تقریباً در اکثر مناطق کُردنشین، افسانۀ شاماران چنان یک بن مایۀ کهن فرهنگی در آثار متنوعی از هنرهای تصویری و تجسمی از نقاشی و مجسمه گرفته تا گلدوزی ها، حکاکی ها و نقش برجسته را در بر گرفته است. می توان بر اساس بعضی از اشیاء مکشوفۀ تمدن های پیرامون مناطق کُردنشین به این تصور رسید که در ادوار کهن تر، بی شک شاهماران در هیبت مجسمه نیز ظهور یافته است، ولی در تاریخ به دلایل عقیدتی، تهاجم فرهنگی و یا جنگ مفقود و یا نابود گشته است.
نام شاهماران از واژه های اوستایی، شاه و ماران گرفته شده است. از این رو، نام شاهماران در لغت به معنای «پادشاه مارها» است.
شاهماران موجودی افسانه ای نیمه مار و نیمه زن است که به صورت موجودی دو سر با تاجی در هر سر، دارای سر زن انسان در یک سر و سر مار در سمت دیگر به تصویر کشیده شده است که احتمالاً نمایان گر یک فیگور فالیک است. قسمت انسان نیز با یک گردنبند بزرگ تزئین شده است.
شاهماران در ادبیات خاورمیانه مانند داستان "داستان یملیها: ملکه زیرزمینی" از داستان های هزار و یک شب و در افسانه جاماسب گواهی شده است. به نظر می رسد داستان او در بخش شرقی شبه جزیره آناتولی یا در جنوب شرقی و شرق ترکیه ( شامل مناطق کرد، عرب، آشوری و ترک ) وجود داشته باشد.
با توجه به قدمت این اسطوره، روایات زیادی از این داستان وجود دارد.
در یک روایت، نخستین انسان شاهماران، جوانی به نام جاماسپ است که به نام یدا جامسب نیز او را می شناسند. شاه ماران موجودی افسانه ای است که نیمی از آن را یک زن و نیمی دیگر را مار تشکیل داده است. این موجود افسانه ای، با جاماسب روبرو شده است. جاماساب پس از اینکه به منظور تهیه عسل با چند تن از همراهان وارد غاری می شود، در آنجا محبوس شده و دوستانش، او را در غار تنها می گذارند. وی در غار به جستجو می پردازد و در کاوشش، به یک گذرگاه می رسد که به تالاری شبیه باغی خیالی و زیبا منتهی می شود. در این سرزمین، هزاران مار رنگی مایل به سفید و شاهماران در کنار هم زندگی می کردند. پس از آن، جاماسب و شاهماران به زندگی مشترک راضی می شوند. شاهماران و جاماسپ عاشق می شوند و در غار آن تالار باهم زندگی می کنند. شاهماران به او در مورد داروها و گیاهان دارویی آموزش می دهد. جاماسپ دلتنگ زندگی خود بر روی زمین می شود و می خواهد که آنجا را ترک کند، به شاهماران می گوید که راز محل زندگی او با هیچ کس در میان نمی گذارد.