شارش ژن

شارش ژن ( به انگلیسی: Gene flow ) ( به آن مهاجرت ژن نیز گفته می شود ) جابجایی و انتقال الل های ژن از یک جمعیت به جمعیتی دیگر است. مهاجرت به داخل یا خارج از یک جمعیت، نقشی کلیدی در تغییر بسامد الل ها در آن جمعیت بازی می کند. همچنین می توان مهاجرت را به عنوان عاملی در شناساندن شکل های متنوع ژن به استخر ژنی تثبیت شده یک جمعیت یا یک گونه دانست. چندین عامل در میزان شارش ژن بین جمعیت های گوناگون تأثیرگذارند. تحرک را باید یکی از اساسی ترین این عوامل دانست. هر اندازه توان تحرک یک جاندار بالاتر باشد، به همان نسبت توان مهاجرتش نیز افزایش خواهد یافت. گر چه جانوران توان جابجا شدن بالاتری نسبت به گیاهان دارند، ولی گیاهان نیز با استفاده از عواملی چون باد و دیگر جانوران، می توانند گرده و تخم خود را در مسافت هایی قابل توجه منتشر سازند. تداوم در شارش ژن بین دو جمعیت می تواند سبب ادغام استخرهای ژنی آن دو جمعیت گردد که خود باعث کاهش تفاوت ژنی دو گروه می شود. از همین روست که شارش ژن را باید یکی از نیروهای توانمند در مقابل ایجاد گونه های زیستی جدید ( گونه زایی ) دانست ( شارش ژن سبب کمرنگ شدن تفاوت های ژنی بین دو گروه که برای گونه زایی ضروری است می گردد ) . تصور کنید که یک گونه علف در دو سوی یک بزرگراه بروید و بزرگراه علف ها را از یکدیگر جدا سازد. در این حالت دو جمعیت علف شکل می گیرند. حال اگر این جمعیت ها توان باروری جمعیت دیگر را به وسیلهٔ گرده خود داشته باشند، شارش ژن سبب انتقال الل های یک جمعیت به جمعیت دیگر خواهد شد و تفاوت واضحی بین استخر ژنی دو گروه پدیدار نخواهد گردید.
بیشتر موانع ایجاد شده در راه شارش ژن موانع طبیعی هستند. از آن جمله می توان به کوهستان های غیرقابل عبور، اقیانوس ها و صحراهای گسترده اشاره کرد. گاه این موانع ساخته دست آدمی هستند. دیوار بزرگ چین نمونه ای از این دسته موانع است. این سازه شارش ژن بین گیاهان دو سوی دیوار را دچار اشکال کرده است. از این روی به دلیل کاهش شارش ژن، گیاهان دو سوی دیوار تفاوت های ژنتیکی از خود نشان می دهند. نیازی به این که موانع شارش ژن فیزیکی باشند نیست. گونه های زیستی می توانند در یک زیست گاه زندگی کنند ولی شارش ژن محدودی داشته باشند. نمونه آن هنگامی است که فرزندان دورگه ای که از نزدیکی افراد دو گروه به وجود می آیند نا سازوار باشند و توسط انتخاب طبیعی حذف شوند.