شاخه های میکروبیولوژی

شاخه های میکروبیولوژی را می توان به علوم محض و کاربردی دسته بندی کرد. [ ۱] همچنین میکروبیولوژی را می توان براساس تاکسونومی هم، در مواردی چون باکتریولوژی، میکولوژی، پروتوزولوژی و فیکولوژی دسته بندی کرد. همپوشانی چشمگیری میان شاخه های خاصی از میکروبیولوژی با یکدیگر و دیگر شاخه ها وجود دارد، و برخی از جنبه های این شاخه ها را می توان فراتر از دیدگاه سنتی از میکروبیولوژی گسترش داد. [ ۲] [ ۳] درکل، رشته میکروبیولوژی را می توان به شاخه ای بنیادی تر ( میکروبیولوژی محض ) و میکروبیولوژی کاربردی ( بیوتکنولوژی ) دسته بندی کرد. در شاخه محض تر، جانداران را به خودی خود، در سطحی عمیق تر ( نظری ) مورد مطالعه قرار می دهند. میکروبیولوژی کاربردی، اشاره به شاخه هایی دارد که میکروارگانیسم ها ( ریزاندامگان ) را در فرایندهای ویژه ای چون تخمیر مورد استفاده قرار می دهند. بنابراین در میکروبیولوژی کاربردی، اغلب خود جانداران، به خودی خود مورد مطالعه قرار نمی گیرند، بلکه کاربردهایشان را مطالعه می کنند.
• باکتریولوژی ( باکتری شناسی )
• میکولوژی ( قارچ شناسی )
• پروتوزولوژی ( پروتوزوئا شناسی )
• فیکولوژی یا آلگولوژی ( جلبک شناسی )
• ایمونولوژی ( ایمنی شناسی )
• ویرولوژی ( ویروس شناسی )
• نماتدلوژی ( نماتدشناسی )
• فیلوژنی ( درخت تبارزایی )
• میکروبیولوژی مولکولی
• میکروبیولوژی فضایی
• عامل زیستی
• میکروبیولوژی نانو
• میکروبیولوژی پیشگویانه
• میکروبیولوژی پزشکی
• میکروبیولوژی دارویی: مواد دارویی موادی هستند که برای درمان بیماری های عفونی یا جلوگیری از وقوع بیماری بکار می روند. این مواد معمولاً از باکتری ها و قارچ ها بدست می آیند و اخیراً برخی از آن ها را در کارخانجات می سازند. از مواد شیمیایی هنگامی می توان برای درمان بیماری های عفونی استفاده کرد که دارای اثر سمی انتخابی باشند. یعنی ضمن متوقف کردن رشد یا نابودی عامل مولد بیماری، به سلول میزبان آسیبی نرسانند. علاوه بر سمیت انتخابی، داروها باید بتوانند به داخل بافت ها و سلول های میزبان نفوذکننده و تغییری در مکانیزم دفاعی طبیعی میزبان به وجود نیاورند. از عوامل ضد میکروبی می توان به آنتی بیوتیک ها اشاره کرد.
• میکروبیولوژی صنعتی
• بیوتکنولوژی میکروبی
• میکروبیولوژی غذایی: میکروارگانیسم ها تغییرات مطلوب و نامطلوب در مواد غذایی پدیدمی آورند؛ و از طرف دیگر تهیه بسیاری از فراورده های غذایی بدون کمک میکروارگانیسم ها، امکان پذیر نیست. مانند کلم شور، زیتون رسیده و پنیر. اسیدهای حاصل توسط میکروارگانیسم ها و اضافه کردن آن ها به مواد غذیی مانند خیار شور آن ها را از گزند میکروارگانیسم های نامطلوب حفظ می کند. این بخش از میکروبیولوژی، امروزه کاربرد زیادی دارد.
• میکروبیولوژی کشاورزی:
• میکروبیولوژی گیاه:
• میکروبیولوژی خاک: خاک یکی از مکان های عمده ریزاندامگان ها ( میکروارگانیسم ها ) محسوب می شود. فراوان ترین ریزاندامگان در خاک، باکتری ها هستند. خاک باغچه در هر گرم محتوی میلیون ها باکتری است. در جاهای عمیق تعداد آن ها کاهش می یابد. قارچ ها به تعداد کمتر از باکتری ها در خاک یافت می شوند. شاید مهم ترین نقش میکروارگانیسم های خاک، شرکت آن ها در چرخه های بیو - ژئوشیمیایی است که به گردش برخی عناصر شیمیایی در طبیعت کمک کرده و آن ها را قابل مصرف می سازد. میکروب شناسان در این زمینه پژوهش های زیادی انجام داده اند. خاک دارای باکتری های تثبیت کنندهً ازت می باشد که از جمله می توان به ازتوباکتر و نیتروزموناس اشاره کرد. خاک همچنین حاوی میکروب های بیماری زا است که عامل بیماری کزاز یعنی کلستریدیوم تتانی یکی از آن هاست.