شاخص جینی

ضریب جینی، شاخص جینی یا نسبت جینی ( انگلیسی: Gini coefficient یا Gini index ) معیاری از پراکندگی آماری در اقتصاد است که برای نشان دادن نابرابری درآمد یا ثروت در یک کشور یا هر گروه دیگر از مردم در نظر گرفته شده است. ضریب جینی شاخصی اقتصادی برای محاسبهٔ توزیع ثروت در میان اقشار مختلف مردم یک جامعه است. ضریب صفر جینی بیانگر برابری کامل است، جایی که همه مقادیر یکسان هستند ( به عنوان مثال، جایی که همه درآمد یکسانی دارند ) . ضریب جینی یک ( یا ۱۰۰٪ ) بیانگر حداکثر نابرابری در بین مقادیر است ( به عنوان مثال، برای تعداد زیادی از افراد که فقط یک نفر کل درآمد یا مصرف را دارد و بقیه هیچ چیز ندارند، ضریب جینی تقریباً یک خواهد بود ) . بالا بودن این ضریب در یک کشور معمولاً به عنوان شاخصی از بالا بودن اختلاف طبقاتی و نابرابری درآمدی در این کشور در نظر گرفته می شود.
طبق گزارش سازمان ملل در سال ۲۰۱۴، سوئد کمترین نابرابری درآمدی را دارد و نمره ضریب جینی این کشور ۲۵ اعلام شده است. اوکراین با نمره ۲۵٫۶ در جایگاه دوم و نروژ با نمره ۲۵٫۸ در رتبه سوم از این نظر قرار گرفته اند.
رتبه ایران از نظر ضریب جینی در سال ۲۰۱۳ و همچنین سال ۲۰۱۴ با نمره ۳۸٫۳ درصد، میان ۱۳۶ کشور جهان ۶۸ بوده است و در جایگاه بهتری نسبت به کشورهایی نظیر آمریکا، قطر، روسیه و ترکیه قرار دارد. متوسط ضریب جینی ایران بین سال های ۲۰۰۳ تا ۲۰۱۲ نیز همین مقدار بوده است. البته باید توجه داشت که بر اساس نتایج طرح آمارگیری مرکز آمار ایران از هزینه و درآمد خانوارهای ایرانی در سال ۱۳۹۲، ضریب جینی در مناطق شهری ایران اندکی بیشتر از ۳۵ درصد، در مناطق روستایی حدود ۳۲ درصد و در کل کشور حدود ۳۶٫۵ درصد بوده است. [ ۳]
طبق گزارش سازمان ملل در سال ۲۰۱۴، برخی از کشورهای صنعتی و توسعه یافته، شکاف درآمدی بیشتری نسبت به ایران دارند که از جمله آن ها آمریکاست با ضریب جینی ۴۰٫۸ درصد است.
بالاترین آمار فاصله طبقاتی ایران طبق آمار بانک جهانی برای سال ۱۳۵۷ و بهترین نرخ برای سال ۱۳۹۳ است.
برخی دیگر از کشورها که شکاف درآمدی بیشتری نسبت به ایران دارند، طبق آمار در سال ۲۰۱۴ عبارتند از: برزیل با نمره ۵۴٫۷، شیلی با نمره ۵۲٫۱، مالزی با نمره ۴۶٫۲، آرژانتین با نمره ۴۴٫۵، چین با نمره ۴۲٫۱، قطر با نمره ۴۱٫۱، آمریکا با نمره ۴۰٫۸، روسیه با نمره ۴۰٫۱ و ترکیه با نمره ۴۰. [ ۴]