سیر و سلوک منزل دوم توبه

[ویکی نور] سیر و سلوک، منزل‏ دوم: توبه ، دفتر دوم‏ از دفاترِ سیر و سلوک‏ استاد مظاهری‏ است‏ و به‏ شرح‏ و تبیین‏ منزل‏ دوم‏ از منازل‏ سیر و سلوک؛ یعنی‏ منزل‏ توبه، اختصاص‏ دارد.
کتاب، مشتمل‏ بر یک‏ دیباچه‏ و ده‏ فصل‏ است. سیر مباحث‏ کتاب‏ چنین‏ است‏ که‏ در فصل‏ اول، به‏ کلیات‏ و تعاریف‏ پرداخته، در فصل‏ دوم، از ارکان‏ توبه‏ سخن‏ به‏ میان‏ آورده‏ و در سایر فصول، به‏ اهمیت‏ توبه، راه‏های‏ رسیدن‏ به‏ توبه، تقسیم‏ توبه‏ و مراتب‏ آن‏ و اسباب‏ آمرزش‏ اشاره‏ شده‏ است.
فصل‏ اول‏ کتاب، پس‏ از مروری‏ بر مباحث‏ گذشته، به‏ بیان‏ تعاریف‏ و کلیات‏ منزل‏ توبه‏ می‏پردازد. مؤلف، در معنای‏ توبه‏ می‏فرمایند که‏ توبه؛ یعنی‏ بازگشت‏ از هرچه‏ غیر خدا است‏ به‏سوی‏ خدای‏ سبحان، توبه؛ یعنی‏ شرمندگی‏ در مقابل‏ خداوند، توبه؛ یعنی‏ اینکه‏ انسان‏ دریابد به‏ موجودی‏ غیر از خدای‏ مهربان‏ توجه‏ کرده، یا با امر خداوند متعال‏ مخالفت‏ کرده‏ است‏ و از پروردگار خویش‏ عذرخواهی‏ کند. ایشان‏ توبه‏ را واجب‏ شرعی‏ و عقلی‏ ذکر می‏کنند. آیات‏ بینات‏ قرآن‏ کریم‏ و نیز روایات‏ نورانی‏ اهل‏ بیت، مکررا وجوب‏ توبه‏ را گوشزد می ‏کنند.
در فصل‏ دوم، ارکان‏ توبه‏ که‏ عبارتند از: احساس‏ ندامت، اظهار ندامت، عزم‏ اصلاح‏ و اصلاح‏ عملی، تشریح‏ شده‏ است.
در فصل‏ سوم، اثبات‏ می‏گردد که‏ پذیرش‏ توبه‏ از سوی‏ پروردگار متعال، هیچ‏ شرطی‏ ندارد و شرایط ظاهری‏ که‏ در قرآن‏ و روایات، برای‏ توبه‏ بیان‏ گردیده، بررسی‏ می‏شود. بر اساس‏ دیدگاه‏ آیت‏الله‏العظمی‏ مظاهری، توبه‏ هنگام‏ مرگ‏ و حتّی‏ توبه‏ پس‏ از مرگ‏ و در جهنّم‏ نیز، اگر حقیقی‏ و خالصانه‏ باشد، مورد پذیرش‏ خدای‏ تعالی‏ واقع‏ می‏شود.
همچنین‏ بیان‏ می‏کنند که‏ توبه‏ در صورت‏های‏ زیر پذیرفته‏ نمی‏شود: