[ویکی نور] سیر نفس رساله اى است که در آن روح انسانى از پائین ترین مراتب وجود شروع به سیر و حرکت مى نماید و بعد از طى منازل و عوالم، به عالم وحدت راه مى یابد.
این رساله به همراه سیزده رساله دیگر و با نام چهارده رساله از فخرالدین رازى است که توسط محمدباقرسبزواری گردآوری گردیده است.
این رساله از یک مقدّمه و دو فصل تشکیل یافته است. فصل اوّل: در فصل اوّل به سلسلۀ مراتب وجود اشاره مى کند که در آن چگونه موجودى که در پائین تر مرتبه وجود است از فیض الهى بهره مند مى شود در آغاز فصل بیان مى کند که عاقلۀ هر انسان که کمال جسم و کالبد او را تشکیل مى دهد داراى دو نظر است یک نظر به صورت جسمانى است که آنرا عالم سفلى گویند و یک نظر به عالم ملکوت است که آنرا عالم علوى نامند نظرى که به عالم سفلى است قوّۀ عامله گویند و نظرى که به عالم علوى است قوّۀ علاّمه نامند صورت جسمانى که همان کالبد انسان است ابتدا از قوّۀ عامله استفاده مى کند، قوّۀ عامله از عالمه، عالمه از عقل فعّال، عقل فعّال از عقل فلک قمر، عقل فلک قمر از عقل فلک عطارد، عقل فلک عطارد از عقل فلک زهره، عقل فلک زهره از عقل فلک آفتاب، عقل فلک آفتاب از عقل فلک مرّیخ، عقل فلک مرّیخ از عقل فلک مشترى، عقل فلک مشترى از عقل فلک زحل، عقل فلک زحل از عقل فلک البروج، عقل فلک البروج از عقل فلک الافلاک، عقل فلک الافلاک از عقل کل، و بالاخره عقل کل از فیض باریتعالى بهره مند مى شود.
در فصل دوّم به سیر روحانى نفس مى پردازد و براساس نقشۀ فوق به حرکت خود ادامه مى دهد قبل از شروع به حرکت به ذکر مقدّماتى مى پردازیم:
بعد از طى مقدّمات به سفر روحانى مى پردازیم ابتداى سفر روحانى انسان از عالم مادى و جسمانى اوست که عالم صغیر نامند انسان باید در هریک از منازل عالم جسمانى فرود آید و هریک از آنها را بنحو احسن بشناسد سپس بر همۀ آنها وقوف پیدا کرده و در تحت تصرّف خود درآورد آنگاه به عالم کبیر که عالم طبایع است قدم مى گذارد و آنها عبارتند از:خاک، آب، باد، آتش و در هرکدام از آنها منزل کرده و بالاخره در تحت تصرّف عقل درمى آورد سپس از این عالم طبایع سفر مى کند و به عالم عناصر قدم مى گذارد و با قدم همت از این عوالم نیز هجرت کرده به عالم افلاک که عالم ملکوت است قدم مى گذارد در آنجا از کون و فساد خبرى نیست و همۀ طبایع و عناصر عالم مادّى مسخّر عالم افلاکند سالک در سیر خود منازلى را طى مى کند که عبارتند از:آسمان اوّل یا فلک قمر، آسمان دوّم یا فلک عطارد، آسمان سوّم یا فلک زهره، آسمان چهارم یا فلک آفتاب، آسمان پنجم یا فلک مرّیخ، آسمان ششم یا فلک مشترى، آسمان هفتم یا فلک زحل، آسمان هشتم یا فلک البروج، آسمان نهم یا فلک الافلاک، عقل کل یا آسمان نهم.سالک بعد از طى این منازل بالاخره به عالم وحدت باریتعالى راه مى یابد و سیر تمام مى شود.
این رساله از یک مقدّمه و دو فصل تشکیل یافته است. فصل اوّل: در فصل اوّل به سلسلۀ مراتب وجود اشاره مى کند که در آن چگونه موجودى که در پائین تر مرتبه وجود است از فیض الهى بهره مند مى شود در آغاز فصل بیان مى کند که عاقلۀ هر انسان که کمال جسم و کالبد او را تشکیل مى دهد داراى دو نظر است یک نظر به صورت جسمانى است که آنرا عالم سفلى گویند و یک نظر به عالم ملکوت است که آنرا عالم علوى نامند نظرى که به عالم سفلى است قوّۀ عامله گویند و نظرى که به عالم علوى است قوّۀ علاّمه نامند صورت جسمانى که همان کالبد انسان است ابتدا از قوّۀ عامله استفاده مى کند، قوّۀ عامله از عالمه، عالمه از عقل فعّال، عقل فعّال از عقل فلک قمر، عقل فلک قمر از عقل فلک عطارد، عقل فلک عطارد از عقل فلک زهره، عقل فلک زهره از عقل فلک آفتاب، عقل فلک آفتاب از عقل فلک مرّیخ، عقل فلک مرّیخ از عقل فلک مشترى، عقل فلک مشترى از عقل فلک زحل، عقل فلک زحل از عقل فلک البروج، عقل فلک البروج از عقل فلک الافلاک، عقل فلک الافلاک از عقل کل، و بالاخره عقل کل از فیض باریتعالى بهره مند مى شود.
در فصل دوّم به سیر روحانى نفس مى پردازد و براساس نقشۀ فوق به حرکت خود ادامه مى دهد قبل از شروع به حرکت به ذکر مقدّماتى مى پردازیم:
بعد از طى مقدّمات به سفر روحانى مى پردازیم ابتداى سفر روحانى انسان از عالم مادى و جسمانى اوست که عالم صغیر نامند انسان باید در هریک از منازل عالم جسمانى فرود آید و هریک از آنها را بنحو احسن بشناسد سپس بر همۀ آنها وقوف پیدا کرده و در تحت تصرّف خود درآورد آنگاه به عالم کبیر که عالم طبایع است قدم مى گذارد و آنها عبارتند از:خاک، آب، باد، آتش و در هرکدام از آنها منزل کرده و بالاخره در تحت تصرّف عقل درمى آورد سپس از این عالم طبایع سفر مى کند و به عالم عناصر قدم مى گذارد و با قدم همت از این عوالم نیز هجرت کرده به عالم افلاک که عالم ملکوت است قدم مى گذارد در آنجا از کون و فساد خبرى نیست و همۀ طبایع و عناصر عالم مادّى مسخّر عالم افلاکند سالک در سیر خود منازلى را طى مى کند که عبارتند از:آسمان اوّل یا فلک قمر، آسمان دوّم یا فلک عطارد، آسمان سوّم یا فلک زهره، آسمان چهارم یا فلک آفتاب، آسمان پنجم یا فلک مرّیخ، آسمان ششم یا فلک مشترى، آسمان هفتم یا فلک زحل، آسمان هشتم یا فلک البروج، آسمان نهم یا فلک الافلاک، عقل کل یا آسمان نهم.سالک بعد از طى این منازل بالاخره به عالم وحدت باریتعالى راه مى یابد و سیر تمام مى شود.
wikinoor: سیر_نفس