سید مصطفى صفایى خوانسارى

[ویکی اهل البیت] از خاندان علم و سیادت
خاندان پدری آیت الله سید مصطفی صفایی خوانساری از سادات حسینی و از بزرگان علم و سیادت در عصر خود بودند و به سادات بزرگ مدینه انتساب داشتند. مرحوم آیت الله العظمی نجفی مرعشی در مقدمه کتاب «کشف الاستار عن وجه الکتب والاسفار» از تألیفات آیت الله سید احمد حسینی خوانساری (پدر آیت الله سید مصطفی صفایی خوانساری) در تجلیل از وی می نویسد: «علامه فقیه، اصولی محدث، مفسر رجالی، ادیب زاهد، شیخنا فی الروایة، حاج سید احمد حسینی عبیدلی اعرجی خوانساری، مشهور به «صفایی» از بزرگان علم بود. پدران و اجداد او همه از سادات بلندمقام و شریف بوده و به سادات علمای مدینه منسوب بودند. او در سال 1291 هـ.ق در خوانسار متولد شد و در سال 1359 در 68 سالگی در خوانسار دار دنیا را وداع گفت و مرقد او در همین شهر در جوار مسجدی است که خود او آن را ساخت، که در «محله پایتخت» خوانسار قرار دارد. او دارای فرزندانی بود که عالم جلیل متتبع، آیت الله حاج سید مصطفی حسینی صفایی خوانساری از مشهورترین و افضل و ارجمندترین آن ها است که در قم سکونت دارد... آیت الله سید احمد صفایی خوانساری دارای تألیفات متعدد بود».
پس از ذکر پانزده نمونه از تألیفات وی، به طور ویژه به کتاب ارزشمند «کشف الاستار» توجه می کند و می نویسد: «این کتاب بیانگر تعداد کتاب های شیعه امامیه و معرفی آن ها است که آن ها را بر اساس حروف تهجی ضبط نموده و به راستی در موضوع خود، کتاب ارزشمند و جامع و جالب است».(1)
در ماده ربیع المولود سال 1321 هـ.ق (1281 هـ.ش) در این خاندان بزرگ در شهرستان خوانسار، پسری چشم به جهان گشود که او را سید مصطفی نامیدند. سید مصطفی وقتی به سن تحصیل رسید، به مکتب رفت. سپس به تحصیل مقدمات علوم حوزوی روی آورد و با حافظه قوی و هوش سرشاری که داشت، در نوجوانی روانه مدرسه علمیه «مریم بیگم» خوانسار شد. مقدمات را در محضر دایی بزرگوارش، مرحوم حجة الاسلام والمسلمین حاج سید علی رضوی خوانساری(2) آموخت. سپس سطوح عالی را در محضر والد بزرگوارش، آیت الله حاج سید احمد صفایی خوانساری و شخصیت های علمی آن زمان خوانسار همچون آیات: آخوند محمد بیدهندی، مرحوم سید علی اکبر بیدهندی و مرحوم آقا میرزا محمود ابن الرّضا خوانساری فراگرفت و دروس سطوح را به پایان رساند.
در شعبان المعظم 1340 هـ.ق مرحوم آیت الله العظمی حائری از شهر اراک به قم مهاجرت کرد و به تأسیس و بازسازی حوزه علمیه قم پرداخت. آیت الله سید مصطفی صفایی خوانساری نیز در همین سال برای کسب فیض از محضر آیت الله حائری، به قم هجرت کرد و چندین دوره در حوزه درس اصول و فقه ایشان شرکت جست؛ به طوری که در شمار خواص اصحاب مرحوم آیت الله حائری درآمد. وی در مجلس استفتای ایشان شرکت می کرد و بسیار از آیت الله صفایی خوانساری شنیده می شد که می فرمود: «این فرع در محضر آیت الله حاج شیخ عبدالکریم حائری مطرح شد و ایشان چنین فرمودند».
مرحوم آیت الله خوانساری مورد وثوق آیت الله حائری بود، به طوری که وقتی اهالی محله چهل اختران قم از مرحوم آیت الله حائری تقاضا کردند یکی از علمای مورد اطمینان خویش را جهت اقامه نماز جماعت به آن محل بفرستد، این مأموریت را به مرحوم آیت الله صفایی خوانساری محول کرد و ایشان حدود شصت سال در مسجد چهل اختران اقامه جماعت می کرد.
مرحوم آیت الله خوانساری می فرمود: «در دوران ستم شاهی رضاخان که مشکلات طاقت فرسایی در حوزه های علمیه وجود داشت، شرایطی پیش آمد که مرحوم آیت الله حائری نتوانست در یک ماه شهریه طلاب را بپردازند. در آن موقع این جانب در مدرسه فیضیه حجره داشتم. یک شب دیدم در حجره به صدا درآمد، در را گشودم، دیدم مرحوم آیت الله حائری است. وارد شد، پنج تومان (به پول آن عصر) به من داد و فرمود: «آقای خوانساری! این ماه شهریه نداده ایم، ولی حساب شما با دیگران جدا است. شما طلبه ی فاضل هستید. این پول را بگیرید، ولی با دیگران صحبتی نفرمایید و رازداری کنید».
یکی از نشانه های مورد وثوق بودن ایشان در محضر آیت الله حائری، این بود که: در پاسخ به نامه مرحوم آیت الله سید محمدتقی خوانساری (در گذشته سال 1371 هـ.ق) در شأن ایشان، چنین پاسخ نوشت: «جناب مستطاب شریعتمداری، معظم له (آقای سید مصطفی صفایی خوانساری) سال ها است که در این حوزه علمیه قم اشتغال به تحصیل داشته و دارد و بحمدالله تعالی به مراتب عالیه نائل شده است و مقامات ایشان از حیث فضل، اجتهاد، تقوا و اخلاق محل شبهه نیست. کَثَّرَ اللّهُ اَمْثالَهُ». الأحقر عبدالکریم حائری.