سیتوزول

سیتوزول یا مایع درون سلولی ( Intracellular fluid یا ICF ) که گاه ماتریکس سیتوپلاسمی نیز خوانده می شود همان مایعی است که درون سلول ها یافت می شود. سیتوزول توسط غشاها به سهم ها یا بخش هایی تقسیم می شود. در سلول های یوکاریوتی، سیتوزول توسط غشای سلولی احاطه شده و بخشی از سیتوپلاسم است. سیتوپلاسم حاوی میتوکندری، پلاستیدها و دیگر اندامک هاست، اما شامل ساختار و مایع درون این اندامک ها نمی شود. هسته سلول جداست. در پروکاریوت ها بخش بزرگی از واکنش های شیمیایی متابولیسم در سیتوزول روی می دهد. تعداد کمی از واکنش ها هم در غشا یا فضای پری پلاسمی رخ می دهند. در یوکاریوت ها نیز تعداد زیادی از واکنش ها در سیتوزول و بخشی نیز در درون اندامک ها روی می دهند. سیتوزول مخلوطی پیچیده از مواد محلول در آب است. آب بخش بزرگی از سیتوزول را تشکیل می دهد. غلطت یون هایی مانند سدیم و پتاسیم در سیتوزول با غلظت این یون ها در مایع خارج سلولی تفاوت دارد. این تفاوت ها در فرایندهایی مانند تنظیم اسموتیک ( Osmoregulation ) و پیام رسانی سلولی ( Cell signaling ) مهم هستند. اگرچه سیتوزول ممکن است مخلوط ساده ای از مولکول ها به نظر برسد، اما سطوح مختلفی از سازماندهی در آن دیده می شود.
در پروکاریوت ها سیتوزول حاوی ژنوم سلول است که درون ساختاری به نام نوکلئوئید قرار دارد. نوکلئوئید توده ای شامل DNA و پروتئین های کنترل کننده همانندسازی و رونویسی پلاسمیدها و کروموزوم باکتریایی است. در یوکاریوت ها ژنوم درون هسته سلول قرارداشته و به وسیلهٔ منافذ هسته ای از سیتوزول جدا می شود. منافذ هسته ای از انتشار آزاد مولکول های بزرگ تر از ده نانومتر جلوگیری می کنند. [ ۱]
در سیتوزول سطوح مختلفی از سازماندهی دیده می شود. این سطوح عبارتند از:
• شیب غلظتی مولکول های کوچکی همانند کلسیم[ ۲]
• کمپلکس های آنزیمی که در کنار هم مسیرهای متابولیکی را هدایت می کنند[ ۳]
• کمپلکس های پروتئینی مانند پروتئازوم ها و کربوکسی زوم ها که بخش هایی از سیتوزول را احاطه نموده و از بقیه قسمت ها جدا می کنند. [ ۴]
این سطوح عبارتند از:
• شیب غلظتی مولکول های کوچکی همانند کلسیم
• کمپلکس های آنزیمی که در کنار هم مسیرهای متابولیکی را هدایت می کنند
• کمپلکس های پروتئینی مانند پروتئازوم ها و کربوکسی زوم ها که بخش هایی از سیتوزول را احاطه نموده و از بقیه قسمت ها جدا می کنند.