آب تاز، آبلرزه[ ۱] یا سونامی ( به انگلیسی: Tsunami ) یکی از حوادث طبیعی است. سونامی به لرزش شدید آب دریا گفته می شود که در پی زمین لرزه های زیر دریا پدید می آید. آبی که به لرزه درآمده به شکل موج های عظیم به کرانه ها رسیده و ویرانی به بار می آورَد. سونامی موقعی شروع می شود که حجم عظیمی از آب به سرعت مرتفع می شود. این حرکتِ سریع می تواند در نتیجهٔ یک زلزلهٔ زیرآبی رخ دهد یا بر اثر لغزیدن صخره، یا یک انفجار آتشفشانی یا هر حادثهٔ دیگری که انرژی زیادی دارد ایجاد شود. همچنین برخلاف امواج معمولی، انرژی راننده سونامی نه روی سطح آب بلکه از میان آب حرکت می کند. ارتفاع سونامی معمولاً تا هنگامی که به کنار ساحل برسد بیش از یک متر نیست و معمولاً قابل تشخیص نیست. سونامی ها اغلب به صورت رشته های طغیان های قدرتمند و سریع آب و نه به صورت یک موج منفرد غول آسا تظاهر می کنندکه به خصوص باعث تخریب ساحل می شود. پنج تا ۹۰ دقیقه پس از ضربه اولیه ممکن است امواج دیگری به دنبال آید. قطار موج سونامی، پس از حرکت به صورت رشته ای از امواج در فواصلی طولانی، خود را به ساحل می کوبد. [ ۲] این کلمه تسونامی نوشته می شود ولی سونامی خوانده می شود.
بسیاری از سونامی ها در کرانه های ژاپن رخ می دهند و از اینرو واژهٔ ژاپنی ( به ژاپنی: 津波، Tsunami ) مربوط به این پدیده یعنی ( سونامی ) به زبان انگلیسی و از آن راه به بسیاری زبان های دیگر نیز راه یافته است.
غریاله واژهٔ فارسی بومی برای این پدیده در استان بوشهر است[ نیازمند منبع] و پدیدهٔ غریاله در کرانه های شاخاب پارس نیز دارای پیشینه است.
سونامی ها معمولاً پس از یک [[زمین لرزه بزرگ ( با حرکت رو به بالا ) ، فعالیت آتشفشانی زمین لغزه یا برخورد شهابسنگ ها پدید می آیند. [ نیازمند منبع]
پس از سونامی ها معمولاً گسل های بزرگی در بستر دریاها پدید می آیند. سرعت موج های آبلرزه ای گاه به بیش از ۸۰۰ کیلومتر در ساعت می رسد. سونامی سال ۱۷۸۸ لیسبون ( پرتغال ) با موج هایی به بلندی حدود ۱۸ متر به شهر هجوم برد و ساکنان آن شهر را در کام خود فروبرد. یکی از بزرگ ترین سونامی ها که در دسامبر سال ۲۰۰۴ میلادی در نزدیکی سوماترای اندونزی روی داد باعث ویرانی عظیم و کشته شدن پیرامون ۱۰۰٬۰۰۰ تن در جنوب آسیا شد.
در کتاب های تاریخ آمده که بندر بزرگ و پهناور سیراف در جنوب ایران تا سدهٔ چهارم هجری و عصر دیلمیان بندری آباد و پررونق بوده و ناگهان بر اثر زمین لرزه ای، قسمت بزرگی از شهر به زیر آب رفته که آثار آن هنوز هم مورد توجه باستان شناسان ایرانی و خارجی است. آیا گسل سیراف را ویران کرد و به زیر آب برد؟پاسخ این سؤال را باید در پژوهش های آینده یافت.
این نوشته برگرفته از سایت ویکی پدیا می باشد، اگر نادرست یا توهین آمیز است، لطفا گزارش دهید: گزارش تخلفبسیاری از سونامی ها در کرانه های ژاپن رخ می دهند و از اینرو واژهٔ ژاپنی ( به ژاپنی: 津波، Tsunami ) مربوط به این پدیده یعنی ( سونامی ) به زبان انگلیسی و از آن راه به بسیاری زبان های دیگر نیز راه یافته است.
غریاله واژهٔ فارسی بومی برای این پدیده در استان بوشهر است[ نیازمند منبع] و پدیدهٔ غریاله در کرانه های شاخاب پارس نیز دارای پیشینه است.
سونامی ها معمولاً پس از یک [[زمین لرزه بزرگ ( با حرکت رو به بالا ) ، فعالیت آتشفشانی زمین لغزه یا برخورد شهابسنگ ها پدید می آیند. [ نیازمند منبع]
پس از سونامی ها معمولاً گسل های بزرگی در بستر دریاها پدید می آیند. سرعت موج های آبلرزه ای گاه به بیش از ۸۰۰ کیلومتر در ساعت می رسد. سونامی سال ۱۷۸۸ لیسبون ( پرتغال ) با موج هایی به بلندی حدود ۱۸ متر به شهر هجوم برد و ساکنان آن شهر را در کام خود فروبرد. یکی از بزرگ ترین سونامی ها که در دسامبر سال ۲۰۰۴ میلادی در نزدیکی سوماترای اندونزی روی داد باعث ویرانی عظیم و کشته شدن پیرامون ۱۰۰٬۰۰۰ تن در جنوب آسیا شد.
در کتاب های تاریخ آمده که بندر بزرگ و پهناور سیراف در جنوب ایران تا سدهٔ چهارم هجری و عصر دیلمیان بندری آباد و پررونق بوده و ناگهان بر اثر زمین لرزه ای، قسمت بزرگی از شهر به زیر آب رفته که آثار آن هنوز هم مورد توجه باستان شناسان ایرانی و خارجی است. آیا گسل سیراف را ویران کرد و به زیر آب برد؟پاسخ این سؤال را باید در پژوهش های آینده یافت.
wiki: سونامی
