سولفوریک اسید اولئوم

سولفوریک اسید اولئوم ( در لاتین، به معنای روغن ) یا همان اسید سولفوریک دود کننده ( Fuming acid ) ، اصطلاحی است که به محلول سولفور تری اکسید در سولفوریک اسید گفته می شود که بعضاً دی سولفوریک اسید ( معروف به پیروسولفوریک اسید ) نیز نامیده می شود.
فرمول بسته اولئوم را می توان به صورت y SO3·H2O نمایش داد که در آن y، جرم مجموع گوگرد تری اکسید ( SO3 ) است. مقدار عددی y می تواند متغیر باشد که این موجب تولید اولئوم های مختلف می شود. روش دیگری برای بیان فرمول بسته اولئوم وجود دارد که طی آن از فرمول بسته x SO3·H2O برای نمایش اولئوم بهره برده می شود. در این فرمول x، به عنوان مقدار مولی گوگرد تری اکسید آزاد تعریف می شود. به طور معمول اولئوم بر اساس مقدار گوگرد تری اکسید آزاد موجود ارزیابی می شوند که بر همین اساس می توان نوع اولئوم مورد نظر را بر اساس درصدی از قدرت سولفوریک اسید بیان کرد. در این مقیاس قدرت سولفوریک اسید معادل ۱۰۰٪ در نظر گرفته شده و قدرت اولئوم بیش از ۱۰۰٪ می باشد. به عنوان مثال، اولئوم ۱۰٪ را می توان به صورت H2SO4·0. 13611 SO3 ، 1. 13611 SO3·H 2O یا سولفوریک اسید ۱۰۲/۲۵٪ نمایش داد. رابطه تبدیل درصد اسید و درصد اولئوم به صورت زیر است:
درصد اسید = ۱۰۰ + ( ۱۸/۸×درصد اولئوم )
اولئوم در فرایند معروفی به نام فرایند تماس تولید می شود، جایی که گوگرد به تری اکسید گوگرد اکسید شده و در ادامه در سولفوریک اسید غلیظ حل می شود. خود سولفوریک اسید با رقیق شدن مقداری از اولئوم بازتولید می شود.
اولئوم به دلیل داشتن آنتالپی بالای آب پوشی، یک ماده واسطه مهم در ساخت سولفوریک اسید است. هنگامی که گوگرد تری اکسید به آب اضافه می شود، به جای حل شدن، تمایل به تشکیل ذرات غبار مانند و ریز سولفوریک اسید دارد، که مهار آنها دشوار است. با این حال، گوگرد تری اکسید به سولفوریک اسید غلیظ، به آسانی حل می شود و باعث تشکیل اولئوم می شود که خود می تواند با آب رقیق شود تا اسید سولفوریک بیش تری تولید شود. [ ۱]
از اولئوم غلیظ برای اتصال گروه عاملی سولفون به حلقه های اروماتیک و بنزن میتوان استفاده کرد در ضمن این واکنش تعادلی بوده و با اولئوم رقیق برگشت پذیر است
مانند سولفوریک اسید غلیظ، اولئوم نیز یک ماده جاذب رطوبت قوی محسوب می شود که اگر بر روی پودر گلوکز یا تقریباً هر نوع قند دیگر ریخته شود، در یک واکنش گرمازا موجب خارج شدن مولکول های آب را از ترکیب قند می شود و باقیمانده کربنی و تقریباً خالص به جا می گذارد.