سوریه

[ویکی فقه] سوریه یکی از کشورهای اسلامی و در همسایگی کشورهای ترکیه در شمال، عراق در شرق و جنوب شرقی، اردن در جنوب، فلسطین در جنوب غربی و لبنان در غرب واقع شده است.
سوریه با کیلومتر مربع وسعت، هشتاد و هفتمین کشور جهان است که در جنوب غربی قاره آسیا، کنار دریای مدیترانه و در همسایگی کشورهای ترکیه در شمال، عراق در شرق و جنوب شرقی، اردن در جنوب، فلسطین در جنوب غربی و لبنان در غرب واقع شده است. آب و هوای آن در کناره ها و نواحی جنوب غربی معتدل و مرطوب (مدیترانه ای)، و در سایر نقاط گرم و خشک است. بلندترین نقطه آن از دریا، جبل شیخ با متر ارتفاع است. از رودهای مهم آن می توان به فرات، خابور، عاصی، عفرین، قوین و دجله اشاره داشت که رود فرات، با/ کیلومتر طولانی ترین آنها و حدود نیمی از آن در ترکیه و عراق جاری است. بندرهای مهم سوریه عبارت اند از لاذقیه، طرطوس و بانیاس که در کنار دریای مدیترانه واقع شده اند.
وجه تسمیه شام و سوریه
سوریه کنونی در گذشته بخش عمده ای از شام بوده است. سرزمین شام، کشورهای کنونی سوریه، لبنان، فلسطین و اردن را در بر می گرفته است و در حقیقت (الشام و الشام) نامی بوده که جغرافی دانان عرب بر منطقه ای که از طرفی به دریای روم و بیابان ممتد از ایله تا فرات و از طرفی دیگر از فرات تا مرز روم محدود می شود نهاده اند؛ فضائل فراوانی در مورد شام ذکر کرده اند و بعضی از مورخان نیز احادیثی از پیامبر اسلام در مورد فضائل آن ارائه کرده اند که به نظر می رسد این احادیث را وابستگان و محدثان اموی ساخته اند تا به نحوی سرزمین شام را در مقابل شهر پیامبر اسلام یعنی مدینة النبی، مطرح نمایند؛ زیرا این سرزمین، مقر حکومتی بنی امیه بوده است. نام کنونی سوریه را فرانسویان پس از فروپاشی عثمانی و مستعمره نمودن این کشور از روی تاریخ کهن این بخش از جهان و آشوریان باستانی بر این سرزمین نهادند.
تاریخ سوریه
سوریه کنونی که در گذشته همراه با کشورهای اردن، لبنان و فلسطین، بخشی از سرزمین شام محسوب می شد، سابقه ای بس دراز در تاریخ دارد که مورخان، این قدمت را به حدود پنج هزار سال پیش می رسانند. از آنجا که این سرزمین در طول مدت یاد شده، از فرهنگ و تمدن درخشانی برخوردار بوده، آثار و نشانه هایی از این تمدن بر جای مانده است. قبل از تسلط مسلمانان بر این کشور، اقوام مختلفی از جمله اقوام سامی، آموری، آرامی، مصری، آشوری، بابلی، یونانی، رومی و ایرانی که هر از چند گاهی این کشور را سکونت گاه خویش نموده و یا آن را در معرض تاخت و تاز قرار داده اند، نشانه هایی از تمدن خاص خویش را برای اعصار بعدی به یادگار گذاشته اند. با تصرف شام در سال سیزده یا شانزده هجری به وسیله سپاه اسلام، فرهنگ این دین جدید بر تمدن های چندین سده اقوام مذکور غلبه یافت. در قرن های پنجم و ششم هجری که مقارن با جنگ های صلیبی بود، حکام بسیار مقتدر و دینداری در این کشور بر اریکه سلطنت نشسته و پرچم جهاد علیه صلیبی ها و رومیان را برافراشتند. کسانی چون نورالدین محمود زنگی شهید، سلطان صلاح الدین ایوبی، ملک عادل ایوبی، ملک ظاهر بیبرس البندقداری، سیف الدوله حمدانی و... که نه تنها امور جنگی و نظامی را در راس اقدامات خود قرار داده و به ایجاد پایگاه های نظامی، ساخت قلعه ها، حفر خندق ها و... پرداختند که امروزه وجود صدها اثر تاریخی از آن دوران بیانگر این مدعاست. در قرون بعدی، ممالیک و سرانجام ترکان عثمانی پس از استیلا بر این سرزمین، سیاست پیشگامان خود را تداوم بخشیده و ضمن حفاظت و بازسازی آن آثار اسلامی، به احداث بناهای دیگری نیز پرداختند.
← پیش از اسلام
...

[ویکی شیعه] سوریه کشوری است در خاورمیانه و پایتخت آن شهر تاریخی دمشق است. این کشور بخشی از سرزمین تاریخی شام است.
سوریه در جنوب غربی قاره آسیا، کنار دریای مدیترانه و در همسایگی کشورهای ترکیه در شمال، عراق در شرق و جنوب شرقی، اردن در جنوب، فلسطین در جنوب غربی و لبنان در غرب واقع شده است. آب و هوای آن در کناره ها و نواحی جنوب غربی معتدل و مرطوب (مدیترانه ای)و در سایر نقاط گرم و خشک است.
سوریه کنونی در گذشته بخش عمده ای از شام بوده است. سرزمین شام، کشورهای کنونی سوریه، لبنان، فلسطین و اردن را در بر می گرفته است و در حقیقت (الشام والشام) نامی بوده که جغرافیدانان عرب بر منطقه ای که از طرفی به دریای روم و بیابان ممتد- از ایله تا فرات - و از طرفی دیگر - از فرات تا مرز روم - محدود می شود نهاده اند.

[ویکی اهل البیت] کلید واژه: شام، شهرهای اسلامی، سوریه، فلسطین، تاریخ سوریه، اماکن زیارتی سوریه، استان های سوریه،
سوریه یکی از کشورهای قدیمی خاورمیانه با جاذبه های دیدنی و گردشگری متعدد است. این کشور با پیشینه تاریخی عمیق و مناطق زیبا و چشم اندازهای دل انگیز سالیانه باعث جذب گردشگران فراوانی می گردد که از نقاط مختلف جهان به دیدن این کشور می شتابند و این امر منبع درآمد بسیار مهمی برای سوریه به شمار می رود. از سوی دیگر علاوه بر مناطق تاریخی و باستانی، این کشور دربرگیرنده برخی از اماکن مذهبی و زیارتی مسلمانان و مسیحیان می باشد. از این رو سالیانه تعداد زیادی به منظور زیارت عازم سوریه می شوند. نامی که معمولاً بر سوریه اطلاق می گردد «شام» است که در حقیقت منظور از این نام در گذشته سرزمین وسیعی بود که شامل فلسطین، اردن، لبنان و سوریه امروزی می شد. امروزه این نام فقط بر شهر دمشق اطلاق می شود و اگر در سوریه کسی اهل دمشق باشد به وی «شامی» می گویند.
در دوران گذشته، سوریه کنونی بخش عمده ای از شام بوده و در واقع سرزمین شام، شامل کشورهای کنونیِ سوریه، لبنان، فلسطین و اردن می شده است. «الشأْم والشَأم والشآم» در واقع نامی بوده که جغرافی دانان عرب بر این منطقه نهاده اند.
منطقه ای که از یک سو به دریای روم و بیابان ممتد ـ از ایله تا فرات ـ و از سوی دیگر ـ از فرات تا مرز روم ـ منتهی می شود. بدین صورت، سرزمین های روم در شمال، مرز مصر و بیابان بنی اسرائیل در جنوب آن واقع شده و آخرین محدوده آن ـ در سمت مصر «رَفَحْ» و سمت روم «الثغور» است.
در دوران های گذشته به سرزمین شام، سوریه نیز می گفتند. بکری گوید: «سوریه» (به ضم اول و کسر الراء و تخفیف الیاء) نامی برای شام است.
ارنست هرتز فیلد گوید: سوریه نامی «آشوری» است که هنگام غلبه آشوریان بر این کشور اطلاق می شده و سین و شین در زبان سامی، به طور یکسان به کار می رفته است. نام سوریه برای نخستین بار در اثر «هرودوت» به شکل «shryn»، در خط «میخی» و «siryon» در زبان «عبری» استعمال می شده که بر لبنان شرقی اطلاق می شده است.
در دوران یونانی ها و بعد از آن، استعمال این نام گسترش یافت و بر همه منطقه نهاده شد و تا پایان جنگ جهانی اول به همین معنا به کار می رفت بنابراین، سوریه نامی است برگرفته از قوم آسوری یا آشوری.
در اثر هرودوت، فلسطین قسمتی از سوریه بوده و مورخان جنگ های صلیبی، فلسطین را جزئی از سوریه دانسته اند. اصطلاح «syrian» ـ در زبان انگلیسی ـ در عصر حاضر، برای این کشور استفاده می شود که البته منظور کشور جمهوری عربیِ سوریه است و گاهی به پیروان کنیسه قدیم سوریه یا کنیسه سریانیه کاتولیک نیز گفته شده است.

سوریه (استان روم). سوریه یکی از استان های روم بود. این منطقه در سال ۶۴ پیش از میلاد توسط پومپه، سیاست مدار و جنگ سالار رومی و در پی پیروزی در سومین نبرد از جنگ های مهردادی به خاک جمهوری روم ضمیمه شد و برای هفت سده تحت حکومت روم و سپس بیزانس قرار داشت تا آنکه در سال ۶۳۶ میلادی به دست فاتحان مسلمان افتاد.
ارتش سوریه در نخستین دورهٔ پس از تشکیل امپراتوری روم موسوم به «پرینکیپاته»، سه لژیون از ارتش امپراتوری را تشکیل می داد که وظیفهٔ پاسداری از مرزهای بین روم و امپراتوری اشکانیان را برعهده داشت. همچنین با حمایت این ارتش بود که وسپاسیان در نخستین سدهٔ میلادی دست به کودتا زد و در بحران قرن سوم نیز استان سوریه از اهمیتی حیاتی و استراتژیک برخوردار بود.
از اواخر سدهٔ دوم میلادی، تنی چند از سوری های سرشناس ازجمله کلودیوس پمپیانوس و آویدیوس کاسیوس وارد سنای روم شدند. حتی در سدهٔ سوم برخی از اهالی سوریه همچون فیلیپ عرب توانستند به جایگاه امپراتوری دست یابند. این استان همچنین از سال ۲۶۰ تا ۲۷۳ بخشی از امپراتوری جداشدهٔ پالمیرا بود.
پس از روی کار آمدن دیوکلتیان در سال ۲۸۴ و انجام اصلاحات حکومتی و تقسیمات اداری از سوی او ( دومیناته ) ، سوریه همراه با چند استان دیگر زیر بخش حاکم نشین شرقی قرار گرفت. پس از آن در زمانی بین سال های ۳۳۰ تا ۳۵۰ ( احتمالاً پیرامون ۳۴۱ ) ، استان ایوفراتنسیس در جنوب سوریه موسوم به کوئله سوریه، در کرانهٔ باختری رود فرات که پیشتر قلمرو پادشاهی کماژن بود به وجود آمد و هیراپولیس به عنوان پایتخت آن انتخاب گردید. اما کوئله پس از حدود سال ۴۱۵ بازهم دستخوش تقسیماتی دیگر شد و دو استان جدید به نام های سوریه یک به پایتختی انطاکیه و سوریه دو یا سالوتاریس به پایتختی آپامیا از آن به وجود آمد. پس از آن ژوستینیان یکم، امپراتور بیزانس، در سال ۵۲۸ استان ساحلی کوچک تئودوریاس را در منطقه ای از خاک هر دو استان پایه گذاری کرد.
این منطقه در دوران امپراتوری بیزانس به عنوان یکی از مهمترین استان های روم شرقی باقی ماند اما در فاصلهٔ ۶۰۹ تا ۶۲۸ به تصرف ساسانیان آمد تا آنکه هراکلیوس آنجا را بازپس گرفت. اما در نهایت استان سوریه پس از نبرد یرموک در اوت سال ۶۳۶ و سقوط انطاکیه، به دست فاتحان مسلمان افتاد.

سوریِه (Syria)
مسجد بنی امیه در دمشق
مسجد بنی امیه در دمشق
مسجد بنی امیه در دمشق
موقعیت. جمهوری سوریه در آسیای غربی و در ساحل شرقی دریای مدیترانه جای دارد. از شمال به ترکیه، از شرق و جنوب شرقی به عراق، از جنوب به اردن، و از غرب به رژیم اشغالگر قدس و لبنان و دریای مدیترانه محدود شده است. مساحت این کشور ۱۸۵,۱۸۰ کیلومتر مربع و شهر دمشق پایتخت آن است.سیمای طبیعی. کشور سوریه عمدتاً از پهن دشت ها و بیابان های وسیع تشکیل شده و رودخانۀ فرات چشمگیرترین عارضۀ آن است. صحرای سوریه (بادیةالشام) نواحی جنوبی آن را فراگرفته است و ارتفاعات نه چندان بلند جبل النصیریه، استان های ساحلی لاذقیه و طرطوس را از دیگر نواحی این کشور جدا می کند. مرزهای شمالی آن به کوه پایه های جنوبی کشور ترکیه منتهی می شود و کوه های جبل الشرقی، در جنوب غربی کشور، لبنان را از سوریه جدا می سازد. بلندترین نقطۀ کشور، جبل الشیخ با ارتفاع ۲,۸۱۴ متر، در همین ارتفاعات و در ۴۵کیلومتری جنوب غربی دمشق جا دارد. از ارتفاع کوه های جبل الشرقی رو به خاک سوریه رفته رفته کاسته می شود و به تپه هایی با نام ارتفاعات جولان ختم می شود. رودخانۀ فرات، طولانی ترین و مهم ترین رود سوریه که از کوه های مرکزی و شرقی ترکیه سرچشمه می گیرد، در شهرک مرزی جرابولوس به خاک سوریه وارد می شود و ضمن عبور از دریاچۀ سد حافظ اسد به سوی جنوب شرقی جریان می یابد. این رودخانه در شمال شهرک میادین با نهر خابور درمی آمیزد و در شهر مرزی ابوکمال به خاک عراق وارد می شود. اراضی شمالی رود فرات را الجزیره می نامند. رودخانۀ اورونتس (نهرالعاصی) در غرب سوریه، با طول ۵۷۱ کیلومتر، دومین رود بزرگ این کشور است که از درّۀ بقاع واقع در کشور لبنان و نزدیک شهر بعلبک سرچشمه می گیرد و به سوی شمال جریان می یابد. این رود پس از عبور از شهرهای حُمْص و حَماه به خاک ترکیه وارد می شود و در شهر ساحلی صمان طاغ به دریای مدیترانه می ریزد. سوریه به چهارده استان یا محافظه تقسیم می شود و شهرهای مهم آن عبارت اند از دمشق، حَلَب، حُمص، حَماة، دِیراَلزور، و اِدلِب. لاذقیه و طَرطوس نیز بندرهای مهم این کشورند. اقلیم سوریه مدیترانه ای خشک است. تابستان های آن بسیار گرم و زمستان هایش ملایم و نسبتاً مرطوب است. بیشترین بارندگی در نواحی ساحلی و غرب جبل النصیریه روی می دهد و ماه های شهریور تا اردیبهشت فصل بارندگی آن است که مقدار آن هر سال متغیّر است. میانگین دمای شهر دمشق در دی ماه۳.۴ درجۀ سانتی گراد، در تیرماه۲۵.۲ درجۀ سانتی گراد، و میانگین بارندگی سالانۀ آن ۲۱۷میلی متر است. خار بیابان، آن هم به صورت پراکنده و تُنُک، پوشش صحراهای سوریه و دشت های شرقی است و پوشش نواحی غربی گیاهان خاص نواحی خشک مدیترانه ای است. ارتفاعات این کشور را نیز جنگل هایی نه چندان انبوه پوشانده اند. آهو، موش دوپا (جربوع)، بُزمَجه، مارمولک و خزندگانی چون مار حیات وحش نواحی دور دست شرقی را تشکیل می دهد و ارتفاعات غربی پناهگاه خوک وحشی، گرگ، گورکن، جوجه تیغی، روباه، شغال، انواع پرندگان آوازخوان و امثال آن است.
اقتصاد. با این که بعد از جنگ جهانی دوم، برنامه های سوریه بر توسعۀ صنعت استوار شده است مع الوصف کشاورزی هنوز رکن اصلی اقتصاد آن را تشکیل می دهد. کشاورزی در این کشور عمدتاً به نواحی ساحلی مدیترانه، کرانه های فرات و نهر العاصی، و نهر خابور منحصر است و کشاورزی دیم نیز اعتبار و اهمیت دیرین خود را همچنان حفظ کرده است. پنبه عمده ترین محصول صادراتی سوریه محسوب می شود و چغندرقند، عدس، زیتون، مرکبات، غلات، توتون و تنباکو از دیگر فرآورده های کشاورزی آن به شمار می آیند. گوسفند، بز، شتر و چهارپایان دیگر در چراگاه هایی پرورش می یابند که به طور مصنوعی و با جمع آوری آب باران به شیوۀ سنتی آبیاری می شوند. منابع زیرزمینی سوریه متنوع است و الکتریسیته آن به شیوۀ برقابی و با استفاده از آب رودخانه های فرات و نهرا لعاصی تأمین می شود. برقِ بخشی از نیروگاه های حرارتی آن نیز با سوخت نفت و گاز وارداتی تولید می شود. موتورهای الکتریکی، کنتور آب، یخچال، فرش، منسوجات، مواد غذایی، و لوازم مهندسی بخشی از فعالیت های صنعتی سوریه را تشکیل می دهند. میزان تولید الکتریسیتۀ سوریه ۱۷.۵میلیارد کیلووات ساعت، و سرانۀ مصرفی آن ۸۳۸ کیلووات ساعت است. ذخایر نفتی این کشور ۲,۵۰۰میلیون بشکه و ذخیرۀ گاز آن ۲۳۵میلیارد متر مکعب است. تولید و بهره برداری از نفت آن به ۲۲۰میلیون بشکه نفت می رسد. فسفات، نمک، ژیپس، سرب، مس، آنتیموان، نیکل، و کرم از کانی های این کشورند. مساحت جنگل های سوریه ۲۱۹هزار هکتار (۱.۲ درصد از مساحت کل کشور)، و تولید چوب آن ۵۰هزار متر مکعب است.
حکومت و سیاست. نوع حکومت سوریه جمهوری چندحزبی با یک نهاد قانون گذاری با نام مجلس الشعب است. این نهاد ۲۵۰ نماینده دارد که برای مدت چهار سال انتخاب می شوند. رئیس جمهور کشور با آرای مجلس، برای مدت هفت سال و با تأیید مردم، از راه همه پرسی، انتخاب می شود. در انتخابات دهم ژوئیه سال ۲۰۰۰، بشار اسد به سمت ریاست جمهوری سوریه انتخاب شد.
مردم و تاریخ. جمعیت سوریه۲۳,۶۹۵,۰۰۰ نفر (۲۰۱۰) و تراکم نسبی آن۱۲۸ نفر در کیلومتر مربع است. رشد سالانۀ جمعیت این کشور۲.۳ درصد است و ۹۰ درصد از جمعیت آن را اعراب تشکیل می دهند. ۸۶ درصد از مردم این کشور مسلمان و۵۲.۲ درصد از آنان شهرنشین اند و زبان رسمی آنان عربی است. سوریه از روزگار باستان سر راه بازرگانی و نظامی مدیترانه و بین النهرین قرار داشت و مدت ها بخشی از امپراتوری بابل و آشور بود. در روزگار هخامنشیان جزئی از امپراتوری ایران شد و سپس به تصرف اسکندر مقدونی درآمد و در قلمرو جانشینان او قرار گرفت. در ۶۴پ م به یکی از استان های روم باستان مبدل شد و در ۳۹۵م به امپراتوری روم شرقی پیوست. در ۶۳۴م/۱۳ق به تصرف اعراب مسلمان درآمد. در روزگار اُمویان اسلام به آن جا راه یافت و شهر دمشق به مرکز سیاسی و فرهنگی جهان اسلام مبدل شد. در قرن ۱۱م/۵ق در تملک ترکان سلجوقی قرار گرفت و به یکی از صحنه های جنگ های صلیبی میان مسلمانان و مسیحیان تبدیل شد. در ۱۱۸۷م/۵۸۳ق به اشغال صلاح الدین ایّوبی درآمد و ایوبیان تا ۱۵۱۶م/۹۲۳ق بر آن فرمانروایی کردند و سپس ترکان عثمانی بر آن استیلا یافتند. پس از جنگ جهانی اول (۱۹۲۰) تحت قیمومت فرانسه و در جنگ جهانی دوم تحت کنترل دولت ویشی فرانسه قرار گرفت؛ پس از آن به اشغال نیروهای مشترک فرانسه و انگلستان درآمد. در ۱۹۴۶، پس از جنگ جهانی دوم، به استقلال رسید. تا ۱۹۵۸ دولت های کودتا یکی پس از دیگری بر آن فرمان راندند. از ۱۹۵۸ تا ۱۹۶۱ به مصر پیوست و جمهوری متحدۀ عربی را تشکیل داد. در ۱۹۶۱ حزب سوسیالیستی بعث زمام امور را در دست گرفت و طی جنگ اعراب و رژیم اشغالگر قدس (۱۹۶۷) آسیب بسیار دید و رژیم اشغالگر قدس تپه های جولان را اشغال کرد. در نوامبر ۱۹۷۰، حافظ اسد، از حزب بعث، زمام امور کشور را دردست گرفت و تا زمان مرگش، (ژوئن سال ۲۰۰۰) بر سوریه حکومت کرد. پس از او فرزندش، بشار اسد، به ریاست جمهوری سوریه انتخاب شد.