سهی

.
.
سَهی: سَه ( sah ) ، سَها -
واژه پارسی میانه ( پارسیک، پارسیگ )
نام دختر پادشاه یمن، همسر ایرج ( پسر فریدون ) در شاهنامه
در پهلوی به فراوانی از آن واژه ساخته شده است:
احساس - به نظر رسیدن: sahē، sahist، saheš
چشمداشت، انتظار: sahēd، sahistan
دلخواه، نیکو: sahišn، sahīgīh، sahīgtar
معنی: فرنام ( لقب ) سَرو -
صاف، درست، راست، بلند، بالا - حس درون، باطن، سرشت، ناخودآگاه، وَحی، الهام، دریافتن
( ( واژه سَهی به واژه انگلیسی "see: دیدن" راه یافته است!
واژه عربی "صحیح" هم از واژه "سَهی" گرفته شده هست، هنوز هم در سانسکریت و هندی کاربرد دارد:
هندی: سَهی ( sahee ) >>> सही ) )
شِن: پسوند نسبت و دارندگی اوستایی و پارسی میانه ساسانی ( پارسیگ، پارسیک )
مانند: بُندَهِشن ( آفرینش ) ، گُمیزِشن ( آمیزش ) ، ویچَرِشن ( گزینش )
چند کلمه دیگر که امروزه ن پایانی یا مصدری را از دست دادند:
رَوِشِن ( روش ) ، دَهِشِن ( دهش ) ، گوارِشِن ( گوارش )
برپایه یَسن ۹ تا ۱۱ اوستا: هنگامی که زرتشت به هَمپُرسِگی ( دیدار ) اهورامزدا می رسد به آن سَهِش ( الهام ) می شود و به گفتگو با اهورامزدا می پردازد!
.
معنی: درستی و راستی ( اَشا ) ، صداقت و درستکاری -
احساس، دریافت، انگاره، الهام شده، به دل افکنده -
نمود ( نمایان ) ، دیدن ( بینی ) ، به نظر رسیدن، جلوه کردن، مشهود گشتن، گمانه زنی، گویی، انگاری ( انگار ) ، پنداشتن -
انتظار، توقع، چشمداشت، نگر ورزی! -
میل، دلخواه، پسند، نیکو، خوشایند ( خوشم میاد! ) ، دلچسب، دلنشین، دلپذیر، خوشگوار
در نوشته های پهلوی:
به نظر رسیدن ( دیدن ) : sahē
کارنامه اردشیر بابکان، فرگرد ( فصل ) دوم، بند19:
ardawān az ān dušxwār sahist ud pas az ān ardaxšīr nē hišt ō asp nišast
معنی: اردوان از آن دشوار سَهِست ( او را دشوار به نظر رسید، او را گران آمد ) و پس از آن، اردشیر نِهِشت ( نگذاشت ) به اسب نشیند
چشمداشت، انتظار: sahēd
اندرز واژه ای چند از آذرباد مِهراَسپَندان، بند39:
har čē - tān pad xwēš - tan nē nēk sahēd abāg any kas ma kunēd
معنی: هر چه برای خودتان نیک به نظر نمی رسد، با دگر کس مَکنید
دلخواه: sahišn
مینوی خرد، فرگرد ( فصل ) بیست و شیش، بند74:
pad ān ī frārōn kām ō ān ī xwēš sahišn
معنی: به آرزوی درست بنابر پسند ( دلخواه ) خویش

و حالا واژه ی سَهی:
واژه سَهی در فارسی صفت سرو است. به معنای راست قامت و کشیده. آنکه قد و اندامش قشنگ و بلند است. در اشعار فارسی به معنای چشمگیر و یا آنچه که جلب توجه می کند هم به کار رفته است.
بنده امیدوارم این متن پای سوال آن عده از مخاطبین که در مورد معانی این دو واژه ( سُها و سَهی ) دچار ابهام و سردرگمی شده بودند، پاسخی باشد.

درست است بس واژگان عربی انگونه که در عربی امده همان درست است و نباید انرا در زبان خود دگر گونش کرده انچنان که دیگر نتوان انرا شناخت پیشینیان ما بسیار کار درستی کردند که واژگان عربی را همانگونه نوشتند که در عرب امده و گرچه بسیار تندروی در بکاربردن انان داشتند با این همه چون انرا با شناسه خود بکار بردند امروزه هزاران سروده بی واژه عربی میتوان در نوشته ها پیدا کرد

( ( چو آن نامور کم شد از انجمن
چو در باغ ، سرو سهی از چمن. ) )
( نامه ی باستان ، جلد اول ، میر جلال الدین کزازی ، 1385، ص 221. )
به نظر می رسد واژه ی سهی در معنی ریشه ای و بنیادی خود "سهیدن" به معنی چشمگیر و آنچه نگاه را به خویش در می کشد با واژه های Sehen در آلمانی و See انگلیسی se درنروژی ( به معنی دیدن ) و. . . قابل مقایسه باشد ( نگارنده )