سه گنبدان

(یا: گنبد سلم و تور) برجی در ساری. بنایی است استوانه ای شکل که نمایی آجری به رنگ قرمز تیره داشت. بام مخروطی آن که با کاشی های مربع پوشانده شده بود، در زمان های گوناگون تعمیر شده است. دو کتیبۀ سراسری به خط کوفی بر کاشی های سبز براق در بالا و میانۀ برج است که تاریخ بنا و مورد استفادۀ آن را شرح داده که قابل خواندن نیست. می گویند مزار حسام الدوله، از بازرگانان خاندان دیلمیان، و متعلق به قرن ۵ ق است. در دورۀ قاجار در داخل برج کارگاه شیشه گری دایر شده بود.

سه گنبدان (مرودشت و ابرج). سه گُنبدان (مرودشت و ابرج)
آثار سه قلعۀ قدیمی در مرودشت و ابرج در استان فارس که بالای کوه ساخته شده اند و از دور حکاکی شده به نظر می آیند. ۱. قلعۀ شکسته در دوفرسخی تخت جمشید که آثار عمارت مستحکم و باشکوه و سنگر آن باقی است؛ ۲. قلعۀ استخر یا قلعۀ باران در شمال قلعۀ شکسته که بنای آن را به جمشید کیانی نسبت داده اند و می گویند که همراه با شهر استخر ساخته شده است، و در دورۀ عضدالدولۀ دیلمی چند بنا بدان افزوده اند که آثار آن ها باقی است؛ ۳. قلعۀ اشکنوان یا قلعۀ شهرک یا قلعۀ درگزین در ابرج، در دوازده فرسخی شمال شهر شیراز.