سه تار

سازی از خانوادۀ سازهای زهی زخمه ای. آن را با ناخن انگشت سبابۀ دست راست می نوازند و ازجمله سازهای متداول در اجرای رپرتوار موسیقی کلاسیک (موسیقی دستگاهی) ایران است. این ساز از نظر دستان بندی مشابه تار است اما از نظر ساختمان، تعداد وتر، کوک و تکنیک های اجرایی، سازی متفاوت و مستقل است. گرچه بررسی پیشینۀ سه تار در مقایسه با تار آسان تر است، به نظر می رسد این ساز نیز مانند تار از اواسط دوران قاجار رواج بیشتری یافت؛ ضمن این که نشانه هایی از وجود آن در چند قرن قبل نیز در دست است. سه تار نیز احتمالاً مانند تار حاصل تغییر و تکامل یک یا چند ساز زهی زخمه ای است. سه تار دارای کاسۀ طنینیِ نیمه گلابی کوچکی است که بر روی دهانۀ کاسه، صفحه ای چوبی قرار می گیرد. بر روی دستۀ باریک و بلند سه تار معمولاً ۲۵ دستان بسته می شود. سه تار، همان طور که از نام آن برمی آید، در قدیم سه وتر داشته است و پس از آن دارای چهار وتر فلزی شده است. اضافه کردن وتر چهارم (سومین وتر) در سه تار منسوب به مشتاق علی شاه (۱۲۰۶ق) است. صدای سه تار صمیمی و کم حجم است؛ کمتر در گروه نوازی شرکت دارد و بیشتر به تنهایی یا در همراهی با آواز نواخته می شود.