سنت صحابه

[ویکی فقه] جمهور اهل تسنن، به جای سنت اهل بیت، سنت صحابه را حجّت قرار داده اند، تا خلاء کمبود ادلّه را جبران کنند. آنان معتقدند که صحابی کسی است که پیامبر اسلام را در زمان حیات آن حضرت در حالی که مسلمان بوده است، دیده باشد و بر اسلام از دنیا برود. و اتّفاق نظر دارند که هر کس اطلاق نام صحابی بر او صحیح باشد، عادل است. در حالی که پیروان مکتب اهل بیت(علیهم السلام)معتقدند، صحابه رسول الله(صلی الله علیه وآله) هر چند امتیاز و افتخار مصاحبت پیامبر را داشته اند، و در میان آنها شخصیت های والا مقام پیدا می شوند، ولی از نظر عدالت همانند اشخاص دیگر، جمعی عادل و گروهی غیر عادل بودند (به گواهی قرآن و حدیث و تاریخ).
اضافه بر اینها قرآن مجید بارها از گروهی از صحابه که به میدان جنگ پشت کرده اند یا تخلّف از قول رسول الله نموده اند یا بر آن حضرت ایراد نموده اند، سخن می گوید و بعضی را با صراحت فاسق می شمرد; در یکجا می فرماید: «(وَمِنْهُمْ مَّنْ یَلْمِزُکَ فِی الصَّدَقَاتِ فَإِنْ أُعْطُوا مِنْهَا رَضُوا وَإِنْ لَّمْ یُعْطَوْا مِنْهَا إِذَا هُمْ یَسْخَطُونَ) ; بعضی از مؤمنان هستند که درباره تقسیم زکات، بر تو خرده می گیرند اگر از آن به آنها بخشیده شود راضی می شوند و اگر چیزی داده نشود خشمگین خواهند شد». در جای دیگر می فرماید: «(یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا إِنْ جَاءَکُمْ فَاسِقٌ بِنَبَإ فَتَبَیَّنُوا أَنْ تُصِیبُوا قَوْماً بِجَهَالَة فَتُصْبِحُوا عَلَی مَا فَعَلْتُمْ نَادِمِینَ) ; ای کسانی که ایمان آورده اید اگر فاسقی خبری برای شما بیاورد، تحقیق کنید، مبادا جمعیّتی را به مصیبتی گرفتار کنید، سپس پشیمان شوید» که غالب مفسران اهل سنت آن را درباره ولید بن عقبه می دانند که از صحابه بود. ابن عاشور در تفسیر خود آن را مورد اتّفاق می شمرد و روایات متضافره را ناظر به آن می داند.
اضافه بر این قرآن در سوره نور و احزاب و برائت و منافقون، از گروهی از افراد به ظاهر مسلمان سخن می گوید که به ظاهر جزء صحابه بودند، ولی در باطن منافق بودند و نام های آنها هرگز ذکر نشده است. در داستان معروف افک که در سوره نور در پانزده آیه درباره نکوهش آنها سخن می گوید گروهی از همین افراد، به ظاهر مسلمان و جزء صحابه بودند. به هر حال جای تردید نیست که صحابه با تمام احترامی که دارند گروهی صالح و گروهی غیر صالح بودند، نمی توان سخنان همه آنها را حجّت دانست.
اضافه بر همه اینها کارهایی از بعضی از معاریف صحابه سر زده است که با هیچ منطقی قابل توجیه نیست. همه می دانیم داستان جنگ جمل را طلحه و زبیر که صحابی معروف بودند به راه انداختند و بر امام وقت خود خروج کردند و طبق بعضی از تواریخ هفده هزار نفر از مسلمانان در این جنگ کشته شدند.
و نیز می دانیم معاویه همین کار را در برابر امام وقت علی(علیه السلام) انجام داد و شاید بیش از یک صد هزار نفر از مسلمین در جنگ صفین به قتل رسیدند آیا این خونریزی ها قابل توجیه است و چنین افرادی را می توان عادل شمرد؟!
آیا نام مجتهد بر آنها نهادن و این گناهان عظیم را توجیه کردن با عقل و منطق سازگار است؟! اگر چنین باشد هر گناهی را در هر عصر و زمانی با این عنوان می توان توجیه کرد! کدام دانشمند حاضر می شود چنین مطالبی را بپذیرد؟!
دیدگاه شیعه
به هر حال ما به صحابه پیامبر به جهت مصاحبت آنها با پیامبر احترام می گذاریم ولی آنها را مانند سایر مسلمین به دو گروه بلکه به چند گروه تقسیم می کنیم. آنها که عادل بوده اند روایتشان از پیامبر(صلی الله علیه وآله)پذیرفته است.

[ویکی فقه] سنت صحابه (اصول). سنت صحابه به قول، فعل و تقریر صحابه پیامبر صلی الله علیه و آله وسلّم اطلاق می شود.
سنت صحابه به معنای قول (گفتار)، فعل (کردار) و تقریر هر یک از صحابه پیامبر صلی الله علیه و آله وسلّم است.
دیدگاه شیعه و اهل سنت
دانشمندان اصولی چه امامی و چه اهل سنت بر این دیدگاه اتفاق دارند که سنت، همان گفتار، کردار و تقریر رسول خدا صلی الله علیه و آله وسلّم است.
اختلاف میان شیعه و سنی در سنت
آن چه میان ایشان مورد اختلاف است، اطلاق سنت بر قول، فعل و تقریر صحابه پیامبر صلی الله علیه و آله وسلّم و امامان معصوم علیهم السلام است.برخی از دانشمندان اهل سنت همچون « شاطبی » در «الموافقات» معتقدند قول، فعل و تقریر صحابه نیز سنت به شمار می آید و همانند سنت رسول خدا صلی الله علیه و آله وسلّم حجیت و اعتبار دارد، در حالی که شامل روش امامان علیهم السّلام نمی شود. علمای امامیه بر این عقیده اند که قول، فعل و تقریر امامان معصوم علیهم السّلام نیز سنت است، ولی قول، فعل و تقریر صحابه غیر معصوم سنت نیست.
منظور از صحابی
...