سمر

[ویکی الکتاب] معنی ثَمَرٌ: میوه
تکرار در قرآن: ۱(بار)
«سمر» (بر وزن ثمر) به معنای گفتگوهای شبانه است. بعضی از مفسران گفته اند: معنای اصلی این ماده «سایه ماه در شب» است که تاریکی و سفیدی در آن آمیخته شده و از آنجا که گفتگوهای شبانه گاه در سایه ماهتاب انجام می شود ـ چنان که نقل کرده اند مشرکان عرب شب های ماهتابی در اطراف کعبه جمع می شدند و بر ضد پیامبر(صلی الله علیه وآله) سخن می گفتند ـ این واژه در مورد آن به کار رفته، و اگر می بینیم به افراد گندم گون و یا خود گندم، «سمراء» گفته می شود به خاطر آن است که سفیدی آن با کمی تیرگی آمیخته شده است.
گفتگو در شب. در اقرب گوید: «سمر سمراً و سموراً: لم ینم و تحدّث لیلاً» یعنی شب را نخوابید و به گفتگو پرداخت. و نیز آن را شب، و سایه ماهتاب و شب تاریک گفته‏اند و سمره رنگی است ما بین سیاه و سفید . ضمیر به قرآن یا حضرت رسول صلی اللّه علیه و آله و سلم راجع است و سامراً حال است از فاعل تهجرون و هجر به معنی کنار شدن و افسانه سرائی است. یعنی متکبّر به حق از حق منحرف می‏شدید و از حق اعراض می‏کردید و شبانه درباره ان به عیبگوئی می‏پرداختید و سامر در آیه اسم جمع است در نهج البلاغه خطبه 124 فرموده «وَاللّهِ ما اَطُورُ بِهِ ما سَمَرَ سَمیرٌ» به خدا به ظلم نزدیک نمی‏شوم مادامیکه دنیا باقی است. سمیر را دهر معنی کرده‏اند.