سلوکیه

سُلوکیّه (Seleucia)
شهری یونانی از مادرشهرهای شرق میانۀ باستان، بنیادشده به دستور سلوکوس اول برای اسکان مهاجران یونانی در ساحل رود دجله. جمعیت شهر به ۶۰ هزار نفر می رسید. شهر سلوکیه طرحی یونانی و هیپودامین یا شطرنجی داشت؛ از سویی بر ساحل رود دجله تکیه داشت و از سوی دیگر با حصارهای بلند محافظت می شد. ارکان سلوکیه از باستیون یا ارگ مرکزی، معابد مرکزی، تئاتر، استادیوم و بازار شکل می گرفت. در ۱۴۱پ م مهرداد اول شاهنشاه اشکانی دِمِتریوس دوم نیکاتور را در سلوکیه شکست داده و به نشانۀ پیروزی درآن جا به نام خود سکه ضرب کرد. پارتیان سلوکیه را به شهری ایرانی تبدیل نکردند و بعدها در مقابل آن و آن سوی دجله کِتیسپون یا تیسفون را ساختند. سلوکیه دولت ـ شهری خودمختار در ترکیب سیاسی شاهنشاهی اشکانی باقی ماند تا آن که در ۱۳۰ پ م آنتیوخوس هفتم شهر را آزاد کرد، چندی بعد، مهرداد دوم آن جا را باز پس گرفت. سلوکیه در ۳۵ ـ ۴۲ م از امپراتوری اشکانی مستقل بود. از حدود ۲۰۰ م سلوکیه هویت هلنی خود را از دست داد و به شهری شرقی تبدیل شد. در لشکرکشی های امپراتوران روم ترایانوس در ۱۱۵ م، مارکوس اورلیوس در ۱۶۳ م و سِپتی موس سِوِروس در ۱۹۸ م سلوکیه سقوط کرد. شاپور اول ساسانی در نبرد با روم شهر را تصرف کرد و آتش زد؛ پس از آن سلوکیه رونق خود را از دست داد و تیسفون و شهرهای نوبنیاد ساسانی جای آن را گرفتند.