سلجوقیان کرمان

این حکومت نخستین حکومت محلی قدرتمند در منطقه کرمان و مکران است که توانست علاوه بر ثبات سیاسی و امنیتی، رونق اقتصادی را در مناطق این ایالت به وجود بیاورد. در این دوران بود که با رونق گرفتن بنادر تیس، هرمز و کیش، جادهٔ ادویه رونق گرفت و این ایالت به عنوان شاهراه این جادهٔ مهم اقتصادی توانست با شرایطی که ایجاد کرده بود، از ثروت سرشاری برخوردار شود. در باب شرایط علمی و اجتماعی، در این زمان با اهتمام شاهانی همچون محمدشاه دوم، مراکزی علمی و فرهنگی در ایالت کرمان بنا شد و با این اقدامات، کرمان که از مراکز اصلی علمی دور بود، خود مرکزی علمی در منطقهٔ جنوب شرق فلات ایران شد. از اقدامات دیگر این سلسله در زمینه علمی می توان به حمایت از علما، تأسیس مدارس، تشویق اهل شعر و ادب و ساخت کتابخانه های بزرگ اشاره کرد. این رونق علمی حتی تا عهد قراختاییان کرمان، در سدهٔ هفتم هجری ادامه داشت. همچنین در سایهٔ خاندان قاوردیان، کرمان و مکران در زمینه های کشاورزی، دامپروری و آبادانی و بازرگانی رشد کرد؛ که اینها خود در ادامه منجر به بهبود شرایط اقتصادی و اجتماعی نیز شدند.
• اخبار الدوله السلجوقیه یا زبده التواریخ صدرالدین حسینی، که هم زمان با طغرل بیک بوده، و از منابع اصلی تاریخ سلجوقیان است، که در ضبط رویدادهای برآمدن سلاجقه و طرز قدرت گرفتن طغرل و بردارانش می پردازد. این کتاب دقت نظر بالایی داشته و تاریخ سلجوقیان کرمان، به خصوص به قدرت رسیدن قاورد را شرح داده است.
• تاریخ آل سلجوق نوشته عمادالدین کاتب ( ۵۱۹ تا ۵۹۶ ق ) ، گزیده ای است از کتاب «نصرة الفترة و عصرة الفطرة» است، که در بردارندهٔ وقایع مهم سیاسی و اجتماعی دورهٔ سلجوقی است و بیشتر به ذکر تاریخ سلجوقیان عراق عجم می پردازد؛ با این حال اطلاعاتی در باب سلجوقیان کرمان به خصوص دوران قاورد و توران شاه ارائه می کند.
• راحه الصدور نوشتهٔ نجم الدین راوندی ( ف. ۵۹۰ ق ) که موضوع آن تاریخ سلجوقیان به خصوص تاریخ سلجوقیان عراق عجم است و اطلاعات و شرح جامعی از تاریخ سلاجقه تا پایان حکومت سلطان سنجر، شامل سلجوقیان کرمان و روابط آن با سلاجقهٔ عراق عجم بیان می کند.
• مسالک و ممالک اصطخری ( ف. ۳۴۰ یا ۳۴۶ ق ) که کتابی مهم در باب جغرافیای تاریخی ایران است. این کتاب در مورد جغرافیای تاریخی کرمان در عهد سلجوقی، از منابع مهم و جامع محسوب می شود.
• فارسنامه ابن بلخی ( فوت پس از ۵۱۱ ق ) که کتابی است پیرامون تاریخ و جغرافیای ایران. وی در این اثر، شرحی جامع و کلی از جغرافیای سیاسی ایالت کرمان در عهد قاوردیان ارائه می کند.
• بدایع الازمان فی وقایع کرمان نوشتهٔ ابوحامد کرمانی ( فوت حدود ۶۱۵ ق ) از وزرا و طبیبان دوره سلاجقه است، که اطلاعات ارزشمند و جامعی در مورد تاریخ سیاسی و اجتماعی سلجوقیان کرمان ارائه می دهد. ابوحامد که از ندیمان طغرل شاه بود و در زمان پسران وی و جنگ های داخلی، جانب ملک ارسلان را گرفت. روابط نزدیک وی با اتابک برقش، سبب شد که اداره دیوان انشا به وی واگذار شود، اما مدتی از کرمان مهاجرت کرد و ابتدا عازم خراسان و سپس یزد شد. اما سرانجام در عهد ملک دینار غز به کرمان بازگشت. این کتاب که به تاریخ افضل نیز معروف است، طی دوران بعدی بارها بازنویسی شده است. نسخه ای که از کتاب برجا مانده است، به نگارش خبیصی، چهار سده بعد از تألیف کتاب، است. وی کتاب را لفظ به لفظ بازنویسی کرده، اما در مواردی مطالبی از کتاب را تغییر داده است. نسخه موجود فعلی با کوشش های هوتسما و بعد از او، باستانی پاریزی، با عنوان سلجوقیان و غز در کرمان بر اساس نسخه خبیصی تدوین شده شد.
• عقدالعلی للموقف الاعلی نوشته ابوحامد کرمانی از وزرا و طبیبان دوره سلاجقه است که اطلاعات ارزشمند و جامعی در مورد تاریخ سیاسی سلجوقیان کرمان و جغرافیای کرمان ارائه می دهد. این کتاب علاوه بر گزارشی از اوضاع زمانه نویسنده، رساله ای در پند و اندرز و آداب سیاست و ملک داری است، که آن را به نام ملک دینار غز نوشته است و در سال ۵۸۴ هجری نوشتن آن را به پایان رساند.
• المضاف الی بدایع الازمان فی وقایع کرمان نوشته ابوحامد کرمانی از وزرا و طبیبان دوره سلاجقه است که در واقع ضمیمه و تکمیل کننده دیگر کتاب ابوحامد، بدایع الازمان فی وقایع کرمان است که در سال ۷۶۳ هجری نوشته شده است. این ضمیمه نیز در باب تاریخ عمومی کرمان و به خصوص سلجوقیان کرمان کتابت شده است.