سفر خروج

سِفر خُروج یا شِموت ( به عبری: שְׁמוֹת ) دومین کتابِ کتاب مقدس است که داستان خروج بنی اسرائیل از مصر با هدایت موسی را نقل می کند. این کتاب مشتمل بر چهل فصل بوده و با شرح وضعیت قوم اسرائیل در مصر آغاز می شود. تعداد آنان در آن سرزمین افزایش یافته است و فرعونی جدید و ستمگر در آنجا حاکم می شود که دستور به کشتن تمام نوزادان پسر قوم اسرائیل، می دهد. زوجی از لاویان نوزاد پسرشان را با قرار دادن در سبدی، در نی زارهای رود نیل رها می کنند تا از چشم فرعونیان پنهان بماند. یکی از دختران فرعون آن طفل را می یابد و نامش را موسی می گذارد و از او همچون پسرش مراقبت می کند تا او بزرگ می شود. موسی پس از کشتن مأمور بیرحمی که بر اسرائیلیان شلاق می زد، از مصر می گریزد. سالها سپری شده و خداوند در میان شعله های آتشی به او می گوید که برای رهایی قوم اسرائیل به مصر بازگردد. موسی برمی گردد و خداوند برای نشان دادن قدرتش، بلایایی را بر مصریان نازل می کند. سرانجام فرعون پشیمان شده و می گذارد تا موسی قومش را از مصر به بیرون ببرد. آنان چهل سالِ دشوار، در بیابانها به سفر خود ادامه می دهند و یک عهد را به همراه قوانین دریافت می کنند ولی با پرستش یک گوساله زرین، موجب رنجیدن خداوند می شوند. موسی از خداوند برای قومش بخشش می طلبد که مستجاب می شود و آنان پرستش گاهی می سازند.
همچنین سفر خروج از ده فرمان و سرگردانی قوم یهود در صحرای سینا سخن می گوید.
سفر خروج از دو بخش اصلی تشکیل شده است: باب های ۱ تا ۱۵ و ۱۶ تا ۴۰؛ بخش نخست دربارهٔ رهایی ملت اسرائیل است و بخش دوم دربارهٔ «وعده الهی». [ ۱] از نظر آلتر اما این دو بخش، باب های ۱ تا ۲۰[ ۲] و نیمه پس از آن که به مسائل حقوقی - قانونی پرداخته می شود. [ ۳]
در سفر خروج، گرچه همان قراردادهای روایی، کلید واژه ها و گفتگوهای سفر پیدایش دیده می شود اما زاویه نگاه به رویدادها و شخصیت ها به شکلی اساسی تغییر می کند. سفر پیدایش با مرگ یوسف پایان میافت، سفر خروج با فهرست پسران یعقوب که به مصر رفتند آغاز می شود. این فهرست با سفر پیدایش باب ۴۶ آیه های ۸ تا ۲۷ در ارتباط است. [ ۴] قاعده عمومی در سفر خروج، توجه به ویژگی های موسی از جنبه رهبری کردن است. [ ۵]
عنصر توصیف ساختن و نابود کردن گوساله طلایی را می توان در متن های اوگاریتی یافت. روایت کتاب مقدس در باب ۳۲ آیه ۴، با آیه ۲۴ در همان باب سازگار نیست. [ ۶]