سفر ایوب

کتاب ایوب، از مجموعه کتوبیم در عهد عتیق و از نوشته های مقدس مسیحیان و یهودیان است. این کتاب مشتمل بر ۴۲ باب است و موضوع اصلی آن رنج است. این کتاب شاعرانه ترین و خیال انگیزترین بیان در عهد عتیق را داراست و از نخستین تلاش ها برای هماهنگ جلوه دادن عقیده شر و عقیده به خدا به شمار می رود. شخصیت شیطان که در نوشته های قدیم تر عهد عتیق نامی از او نیست، در این کتاب برای نخستین بار آمده است؛ چنان که برخی این مفهوم را از زرتشتیان و از دوران اسارت بابلی وام گرفته و بر اثر آمیزش قوم یهود با زرتشتیان دانسته اند. از مهم ترین کتاب هایی که از کتاب ایوب تأثیر پذیرفته اند، فاوست نوشته گوته است.
این کتاب حاکی از زندگی بنده ای از بندگان خدا در سرزمین عوص است که ایوب نام داشت. شیطان با خدا شرط بست که او را از پرستش خدا بازدارد، و خدا پذیرفت که شیطان اموال، اولاد و تندرستی را از ایوب بگیرد. از این پس مصیبت گریبان گیر ایوب شد و بلاهای متعدد بر او فروفرستاده شد، پنج فرزندش در یک توفان سهمگین کشته شدند، دارایی اش از بین رفت و خود نیز به بیماری جانکاهی دچار شد. [ ۱] سه تن از دوستانش به نام های الیفاز تیمانی، بلدد شوحی و سوفر نعماتی به دیدار او آمدند و کوشیدند دلیلی برای این روی دادهای ناگوار بیابند. نقل این گفتگو، به شیوه مناظره ای طولانی بین ایوب و دوستان دانشمند او، در کتاب ذکر شده است. [ ۲] این گفتگوها بیشتر مانند یک مناظره کلامی و اعتقادی است. زوایای مهمی از دیدگاه های کلامی یهودیت دربارهٔ عدل الهی، تقدیر و مشیت الهی و در مقابل اراده و تسلیم انسان در این گفتگوها تبیین می گردد. البته در گفتار دوستان ایوب، گرفتاری ها و رنج و درد ایوب ریشه در نافرمانی و گناهکاری او بود و ایشان آن بلاها را مجازات خداوند می خواندند اما ایوب پافشاری می نمود که این درست نیست و او گناهی نکرده که شایستگی این درد و رنج را داشته باشد. آن ها از ایوب خواستند که شهر را ترک کند، اما ایوب از پذیرفتن این پیشنهاد سرمی پیچد. سرانجام یهوه، از یک گردباد با ایوب و دوستان او سخن گفت و به او یادآوری کرد که انسان هرگز قادر به دریافتن دانش بزرگ خدایی نیست. [ ۳] ایوب نیز از خود بیزار شده در خاک و خاکستر توبه کرد. [ ۴] ایوب پی برد که ایمان او به خدا نباید وابسته به رویدادهایی باشد که برای او رخ می دهد بلکه باید راضی به تقدیر الهی باشد، حتی اگر حکمت آن را درنیابد. پیام این کتاب آن است که هر مصیبتی به عنوان مجازات گناهکاران نیست، بلکه گاه بازتاب مهر خداوندی است که برای آزمایش و آموزش بر نیکوکاران فرو می آید. در این مورد گرفتاری ها، همان آزمون الهی است که در میان آن میزان فضایل و کرامت های انسانی آشکار می شود. [ ۵] در انتهای کتاب، یهوه جوانی و دارایی ثروت ایوب را دوچندان به او بازمی گرداند و بزرگی و شکوه او را نسبت به گذشته می افزاید؛ به او ده فرزند می بخشد و دوستان او را به دلیل توبیخ ایوب سرزنش می کند. [ ۶]