سرکوب ژن

سرکوب ژن یا به عبارت صحیح تر ناکارکردن ژن روشی است در ژنتیک که با کمک آن یکی از ژنهای ارگانیسم از کار انداخته می شود. به ارگانیسمی که در آن ناکارسازی ژن انجام شده، ارگانیسم ناکارشده می گویند. این روش به طور معمول برای بررسی و پژوهش دربارهٔ ژنی که توالی ژنتیکی آن بدست آمده است، به کار می رود. با کمک این روش می توان کارکردهای ناشناخته یا کم شناخته شدهٔ ژنها را بررسی کرد. پژوهشگران این کار را با سنجیدن دگرگونیها در ارگانیسم ناکارشده در مقایسه با ارگانیسم طبیعی انجام می دهند.
این روش در اواخر دهه ی ۸۰ میلادی توسط Capecchi انجام شد. این روش بر پایه ی این مفهوم بود که یک تکه از DNA وقتی به هسته معرفی می شود، می تواند دنباله ی مطابق با خود را در ژنوم مبدا پیدا کند و آن را طی مکانیزم نوترکیب همولوگ جابه جا کند. با این روش، محقق می تواند یک ژن مشخص را به یک ژن غیرفعال یا جهش یافته تغییر دهد و نتایج را بررسی کند. [ ۱]
سرکوب کردن با روش های متنوعی انجام می شود.
به طور سنتی نوترکیب همولوگ روش اصلی برای سرکوب ژن بوده است. در این روش ابتدا یک ساختار DNA تولید می شود. [ ۲] سپس این ساختار به درون سلول بنیادی با یکی از دو روش میکرواینجکشن یا الکتروپوراسیون منتقل می شود. مرحله ی بعدی این روش وابسته به سیستم تعمیر خود سلول است تا ساختار DNA تزریق شده را با ساختار قبلی را ترکیب کند. این باعث میشد که DNA سلول تغییر کند و در بیشتر حالات ژن به یک پروتئین ناکارا تبدیل می شود. ولی این روش معمولا کارآمد نیست چون بین یک صدم تا یک هزارم ادغام ژن ها به این روش قابل انجام هستند.
نوکلئاز انگشت روی شامل اتصال دامنه های DNA است که با دقت زیاد یک دنباله ی DNA را هدف می گیرد. هر انگشت روی می تواند یک کدون دنباله ی مورد نظر را تشخیص دهد و بنابراین می تواند به یک دنباله ی خاص الحاق شود. [ ۳]
کریسپر یک روش برای ویرایش ژن است که شامل یک RNA راهنما و پروتئین cas9 می شود. راهنمای RNA می تواند طوری ساخته شود که با DNA مورد نیاز مطابق شود. برای این کار روش بر خلاف مدل انگشت روی، روش ساده ای به نام جفت کردن مکمل پایه وجود دارد.
سرکوب کردن ها به صورت اولیه در تعیین کارایی یک بخش مشخص از DNA به کار می آید. به این صورت که در یکسری نمونه آن بخش از ژن را سرکوب می کنند و با نمونه های مشابه که شاهد هستند مقایسه می شود.