سرکان

جغرافی دانان سده سوم و چهارم هجری غالباً تویسرکان را ( توی رودلاور ) و ( توی همدان ) نوشته اند و این توی احتمالاً با زبان قومی که پیش از مادها در این سرزمین می زیسته اند، مرتبط است. همچنین در کتاب تاریخ ماد تألیف دیاکونوف، به ترجمه کریم کشاورز اسم شهر تویسرکان را در دوره مادها تازاکی یا بیت تازاکی نامیده اند به معنی دارای چشمه آب گرم. در بسیاری از زبان های ایرانی کلمه �سر� به معنی بزرگ و مهتر است و �گان� در زبان پهلوی به معنی جا و مکان آباد است و قبل از استیلاء اعراب نام بسیاری از شهرها و قصبات ایران به گان ختم می شد.
به این ترتیب سرکان ممکن است به معنای محلی باشد که بزرگان و خوانین در آن سکونت دارند و در واقع تویسرکان محل سکونت ییلاقی بزرگان شهر رودآور بوده است. سرکان شهر ییلاقی در فاصله هشت کیلومتری شمال غرب تویسرکان است؛ و تویسرکان شهری تاریخی و باستانی و مرکز شهرستان است. همچنین حکیم خاقانی در کتاب تحفة العراقین گفته:
�زان است که مرز رودرآور؛ نعمت کده ایست شادی آور�
به هر روی، این شهر پس از حمله مغول و استیلای آنان بر این سرزمین از میان رفته و جای آن را �تویسرکان� با فاصله ای اندک از شهر قدیم گرفته است.
مردم شناسی
مردم لر ( ثلاثی و لک ) ساکن جنوب این استان به خصوص در شهرستان های ملایر، نهاوند، تویسرکان، اسدآباد، روستاهای مهمسلولان، برزول، فیروزان، سرکان، گیان، زنگنه، سامن، جوکار، و روستاهای حاشیه الوندکوه شهرستان همدان با بیش از ۲۵۶ روستا هستند. لک در همدان نام مجموع الطوایفی از طوایف لر است.
زبان
در اطلس زبان شناسی زبان مردم تویسرکان به ترتیب گویشوران زبان های لری شمالی، فارسی معیار و لکی طبق بندی کرده است. گویش لری تویسرکانی از گویش های لری استان همدان است که بیشتر مردم شهر تویسرکان و سایر مناطق لر زبان شهرستان تویسرکان بدان تکلم می کنند. علی حصوری این گویش را از گویش های زبان لری معرفی می کند. استانداری استان مرکزی از این گویش را لری تویسرکانی همانند ملایری و نهاوندی و بروجردی و شازندی ذکر می کند. خبرگزاری تویسرکان گویش تویسرکانی را از گویش های زبان لری معرفی می کند. اسکندر امان الهی بهاروند زبان لری را به دو دسته باختری و خاوری تقسیم کرده و گویش مردم تویسرکان را در کنار گویش نهاوندی و گویش بروجردی و گویش ملایری در دسته گویش های باختری زبان لری قرار داده است. کرم علیرضایی نیز گویش مردمان تویسرکان را گویشی از زبان لری معرفی می کنند.
منبع. لینک رو پاین گذاشتم.