سرفه ( به انگلیسی: Cough ) ، نوعی واکنش دفاعی بدن (
رفلکس ) به مواد محرک تنفسی یا
آلودگی هوا یا برای دفع ترشحات در هنگام بیماری است. مکانیسم سرفه خروج سریع هوای
بازدمی بر اثر انقباض عضلات تنفسی است.
سرفه به صورت غیرارادی یا انعکاسی ایجاد می شود. هر رفلکس دفاعی دارای مسیرهای آوران و وابران است. قسمت آوران رفلکس سرفه شامل گیرنده هایی از اعصاب حسی اعصاب سه قلو، زبانی - حلقی، حنجره ای فوقانی و
عصب واگ است. قسمت وابران سرفه شامل عصب راجعه حنجره ای و اعصاب نخاعی است. سرفه با یک دم عمیق آغاز شده و با بسته شدن گلوت، شل شدن پرده دیافراگم و انقباض ماهیچه ای در برابر
گلوت بسته شده، دنبال می شود. این امر سبب بالارفتن فشار داخل
قفسه سینه شده و در اثر فشار مثبت قفسه سینه،
نای تنگ می شود. ناگهان گلوت باز شده و به علت اختلاف فشار موجود میان مجاری هوایی و اتمسفر و نیز تنگ شدن نای، میزان زیادی از جریان هوا به سرعت از نای خارج می شود. این نیروها سبب می شوند تا ترشحات مخاطی و اجسام خارجی، از ریه به بیرون رانده شوند.
برخی از علل سرفه عبارتند از: عفونت، ریفلاکس معده ای مروی، آلودگی هوا، سینوزیت، حساسیت، جسم خارجی، علل روانی.
درمان قطعی سرفه، به تشخیص علت بیماری زمینه ای و سپس شروع درمان اختصاصی بستگی دارد. حذف عامل محرک خارجی یا عامل تشدیدکننده داخلی در صورت تشخیص مفید خواهد بود. سایر ملاحظات درمانی عبارتند از درمان عفونتهای اختصاصی دستگاه تنفسی، مصرف گشاد کننده های برونش ها در شرایط انسداد برگشت پذیر مجاری هوایی مانند آسم،
فیزیوتراپی قفسه سینه به منظور افزایش پاکسازی ترشحات در بیماران دچار
برونشکتازی و آسپیراسیون تنفسی و درمان تومورهای داخل برونشی یا بیماری ِبِینابِینی ریه.
درمان علامتی سرفه ( مثلاً در اثر سرماخوردگی ساده ) با داروهایی نظیر اکسپکتورانت، دکسترومتورفان، کدئین، دیفن هیدرامین کامپاند و
کلوبوتینول می باشد. درمان علامتی سرفه، بدون نظر پزشک توصیه نمی شود.
