[ویکی اهل البیت] محمود بن علی بن حسن حمّصی یکی از علمای بزرگ شیعه در اواخر قرن ششم است.
سدید الدین در فقه و حدیث و رجال مهارت داشت ولی نوشته اند. تسلط او بیشتر در علم کلام و مناظره بود و در این فن پهلوان عصر خویش بود. مهارت او در فن کلام از آثار علمی او مشهود است. سدید الدین شیخ الفقها و از معمّرین این طایفه است. وی بعد از شاگردانش جهان فانی را وداع گفت شیخ منتخب الدین که مدتها از محضر او کسب دانش می نمود او را به علامه زمان و استادی فقیه و ماهر در علم کلام و صاحب زهد، ورع، تقوی در آثار خویش ستوده است. شیخ رازی اضافه می کند مدتها از محضر او بهره بردم فتوایی در میراث دارد که اغلب فقها قول او را نقل و بدان عمل می نمایند (این فتوا در مورد ارث پسر عموی ابوینی با وجود عموی پدر و داشتن خاله یا دائی است) سدید الدین شیخ محمود غیر از تدریس و تربیت فقها آثاری به نام مصادر در اصول فقه، تعلیق عراقی در فن کلام، منقذ در تقلید، مرشد در توحید و فن کلام بدایت در هدایت تبین و تنقیح در کلام دارد.
اما شهرت او بیشتر در تعلیق کبیر و تعلیق صغیر اوست که در آن زمان سالها پس از مکتب مفید علما را به فن کلام آشنا ساخته است و مجددّی در این فن بوده است. صاحب تراجم علما راجع به کلمه حمّص گفتگوها دارند که هم کتاب آنها را به درازا کشانیده و ما کاری به نقل قول صاحب روضات و با حاجی نوری و محدث قمی نداریم. علامه ثانی شیخ بهائی در آثارش می نویسد حمص به کسر حاء و تخفیف میم روستائی نزدیک شهر ری بوده و اکنون ویران شده (بعضی نوشته اند قصبه در بین حلب و دمشق جزء شامات قدیم بوده بعضی می نویسند اصلاً ابن کلمه حمّضی بوده نه حمّصی ) ولی حقیقت امر این است که صاحب ترجمه که بیش از یک قرن در جهان زیست نیمی از عمر خود را کاسب بود و نخود فروشی می نمود و لذا کلمه حمّصی با کسر حاء و تشدید میم یعنی نخود فروش و این جناب بعد از سالها کسب با جدیتی وافر به مقام اجتهاد رسید و از متکلمین بزرگ شیعه گردید (و تو نیز) و شاگردانی امثال شیخ رازی و امام فخر رازی ( صاحب تفسیر ) از محضر شیخ محمود حمّصی به مقام استادی رسیدند.
تاریخ دقیق وفات او را نیافتم چنین به نظر می رسد که در اوایل قرن هفتم ( 602 ) وفات نموده است .
سدید الدین در فقه و حدیث و رجال مهارت داشت ولی نوشته اند. تسلط او بیشتر در علم کلام و مناظره بود و در این فن پهلوان عصر خویش بود. مهارت او در فن کلام از آثار علمی او مشهود است. سدید الدین شیخ الفقها و از معمّرین این طایفه است. وی بعد از شاگردانش جهان فانی را وداع گفت شیخ منتخب الدین که مدتها از محضر او کسب دانش می نمود او را به علامه زمان و استادی فقیه و ماهر در علم کلام و صاحب زهد، ورع، تقوی در آثار خویش ستوده است. شیخ رازی اضافه می کند مدتها از محضر او بهره بردم فتوایی در میراث دارد که اغلب فقها قول او را نقل و بدان عمل می نمایند (این فتوا در مورد ارث پسر عموی ابوینی با وجود عموی پدر و داشتن خاله یا دائی است) سدید الدین شیخ محمود غیر از تدریس و تربیت فقها آثاری به نام مصادر در اصول فقه، تعلیق عراقی در فن کلام، منقذ در تقلید، مرشد در توحید و فن کلام بدایت در هدایت تبین و تنقیح در کلام دارد.
اما شهرت او بیشتر در تعلیق کبیر و تعلیق صغیر اوست که در آن زمان سالها پس از مکتب مفید علما را به فن کلام آشنا ساخته است و مجددّی در این فن بوده است. صاحب تراجم علما راجع به کلمه حمّص گفتگوها دارند که هم کتاب آنها را به درازا کشانیده و ما کاری به نقل قول صاحب روضات و با حاجی نوری و محدث قمی نداریم. علامه ثانی شیخ بهائی در آثارش می نویسد حمص به کسر حاء و تخفیف میم روستائی نزدیک شهر ری بوده و اکنون ویران شده (بعضی نوشته اند قصبه در بین حلب و دمشق جزء شامات قدیم بوده بعضی می نویسند اصلاً ابن کلمه حمّضی بوده نه حمّصی ) ولی حقیقت امر این است که صاحب ترجمه که بیش از یک قرن در جهان زیست نیمی از عمر خود را کاسب بود و نخود فروشی می نمود و لذا کلمه حمّصی با کسر حاء و تشدید میم یعنی نخود فروش و این جناب بعد از سالها کسب با جدیتی وافر به مقام اجتهاد رسید و از متکلمین بزرگ شیعه گردید (و تو نیز) و شاگردانی امثال شیخ رازی و امام فخر رازی ( صاحب تفسیر ) از محضر شیخ محمود حمّصی به مقام استادی رسیدند.
تاریخ دقیق وفات او را نیافتم چنین به نظر می رسد که در اوایل قرن هفتم ( 602 ) وفات نموده است .
wikiahlb: سدیدالدین_حمصی