سد ذرایع

[ویکی فقه] سد ذرایع به جلوگیری از فعل مفسده آور اطلاق می شود.
«سد» یعنی بستن و جلوگیری کردن، و «ذرایع» جمع «ذریعة» و به معنای وسیله است. و در اصطلاح، به معنای جلوگیری کردن از هر کاری است که به حسب عادت منجر به مفسده ای می گردد.
دیدگاه اهل سنت
بسیاری از علمای اهل سنت معتقدند هر عملی که به حسب عادت سرانجام به مفسده ای منتهی گردد، به استناد اصل «سد ذرایع» باید ممنوع اعلام گردد؛ یعنی هر عملی که وسیله حرام گردد باید ممنوع شود.« حنابله » به استناد این اصل ، ورود زنان را به گورستان حرام می دانند، زیرا معتقدند این امر معمولا با سوگواری همراه است و عادتاً موجب برهنه شدن سر و روی آنان جلوی دیدگان اجنبی می گردد و مفسده دارد، پس باید از ابتدا راه آن بسته شود.
دیدگاه فقهای امامیه
فقهای امامی در مباحث اصولی و در ضمن بحث « مقدمه واجب » بحث مقدمات حرام را مطرح نموده و با تفکیک اقسام و صورت های مختلف آن، به اظهار نظر پرداخته اند که با آن چه علمای اهل سنت با عنوان «سد ذرایع» در نظر می گیرند، بی شباهت نیست.بیشتر آنان اعتقاد دارند حکم کردن به وجوب یا حرمت مقدمه، تبعی است و ثواب و یا عقاب مستقل بر آن مترتب نمی گردد؛ یعنی در مثال بالا، نمایاندن بدن به نامحرم یک عمل حرام به حساب می آید و صرفاً بر این عمل مجازات اخروی مترتب است و بر مقدمه آن رفتن به گورستان جدای از ذی المقدمه، عقاب دیگری بار نمی گردد؛ در حالی که علمای عامه به استناد «سد ذرایع» برای مقدمات حرام، حرمت نفسی قائل شده اند.
سیر تاریخی سد ذرایع
...