[ویکی فقه] سجده بر آدم. سجده بر آدم نشان از شرافت و بزرگی انسان دارد که درجه بزرگی او آنچنان است که پس از تکمیل خلقت وی تمام فرشتگان دستور می یابند در برابر او خضوع کنند.
«و اذ قلنا للملئکة اسجدوا لادم فسجدوا الاّ ابلیس ابی و استکبر و کان من الکافرین؛ و هنگامی که به فرشتگان گفتیم برای آدم سجده و خضوع کنید، همگی سجده کردند جز شیطان که سرباز زده و تکبر ورزید (و به خاطر نافرمانی و تکبر) از کافران شد». مساله سجده برای آدم در سوره های مختلف قرآن آمده است، مانند سوره اعراف، و سوره حجر و سوره اسراء و سوره کهف و سوره طه. وضع آیات راجع به این موضوع نشان می دهد که این مرحله (سجده بر آدم) بر مرحله نخستین از آیات مورد بحث (مساله اعلام خلافت زمین و گفتگوهای فرشتگان با خدا) مقدّم است، زیرا در سوره حجر می خوانیم: «فاذا سویته و نفخت فیه من روحی فقعوا له ساجدین؛ هنگامی که آفرینش او را پایان دادم و جان در او دمیدم، به خاطر او سجده کنید». (مفسر معروف «آلوسی» نیز اشاره به این معنی کرده است. ) اینجا است که روشن می شود، مساله سجده بر او قبل از آزمایش ملائکه است. گواه دیگر بر این موضوع این است که اگر دستور سجده بعد از روشن شدن مقام آدم بود، افتخاری برای ملائکه محسوب نمی شد، زیرا در آن زمان مقام آدم بر همه آشکار شده بود.و از همین جا می توان به شرافت و بزرگی این انسان پی برد که درجه بزرگی او آنچنان است که پس از تکمیل خلقت وی تمام فرشتگان دستور می یابند در برابر او خضوع کنند. راستی هم کسی که لیاقت سرپرستی زمین را داشته و از علوم و اسرار آفرینش مطلّع باشد شایسته هر نوع احترام است. ما در برابر انسانی که چند فرمول بیشتر بلد نیست چه اندازه کرنش می کنیم چه رسد به اوّلین انسان آن هم با آن معلومات سرشار.
مخالفت ابلیس
فرشتگان هنگام خلقت آدم، شاهد و ناظر بودند ابلیس یکی از افراد بنی الجان، (مخلوق قبل از آدم در این جهان) نیز جزو این گروه، آن منظره را مشاهده می کرد. و شاهد بر این که او از طائفه فرشتگان نبود آیه ۵۰ سوره کهف است، آنجا که می فرماید: «فسجدوا الا ابلیس کان من الجن؛ جز ابلیس ـ که از طایفه (جن) بود ـ همه سجده کردند.پس از تکمیل خلقت آدم و بخشیدن حیات به او تمام فرشتگان و حضّار آن صحنه مامور سجده و خضوع در برابر این موجود، (و گل سر سبد موجودات)، گردیدند. فرشتگان همه در برابر او به سجده افتادند، ولی در این میان ابلیس سر باز زد و از سجده کردن امتناع ورزید، خود را بالاتر از این موجود خاکی دانست، که بخواهد در برابر او سر تعظیم فرود آورد، قرآن در ذیل این آیه اشاره می کند ابلیس جزو کافران بود، زیرا او به دستورات حضرت حقّ گردن نمی نهاد، و برای آن ارزشی قائل نبود، در اینجا نیز زیر بار فرمان نرفت.
سجده برای خدا یا آدم
شکّی نیست که سجده به معنی پرستش مخصوص خدا است، و غیر از خدا هیچ معبودی در جهان نیست، و معنی توحید (الله) (توحید عبادت) همین است که غیر خدا را پرستش نکنیم. بنابراین جای تردید باقی نمی ماند که فرشتگان برای آدم سجده پرستش نکردند بلکه سجده برای خدا به خاطر آفرینش چنین موجودی بود و یا این که، سجده برای آدم به معنی خضوع در مقابل آدم بوده است نه پرستش. و نظیر این بحث در سجده پدر و مادر و برادران یوسف (علیه السّلام) در برابر او نیز خواهد آمد. در احتجاج از حضرت موسی بن جعفر (علیه السّلام) از پدران گرامیش (علیهم السّلام) نقل شده که: یک مرد یهودی از امیر مؤمنان (علیه السّلام) در معجزات پیغمبر اسلام (صلّی الله علیه وآله وسلم) در مقابل معجزات انبیاء (علیهم السّلام) سئوال کرد و گفت: خدا ملائکه را برای آدم به سجده کردن وادار نمود، آیا درباره محمّد (صلّی الله علیه وآله وسلم) چیزی از این قبیل انجام داد؟ علی (علیه السّلام) فرمود: صحیح است، امّا خداوند ملائکه را به سجده کردن آدم وادار کرد نه به عنوان عبادت تا غیر از خداوند عزّوجلّ یعنی آدم را عبادت کرده باشند، بلکه به عنوان اعتراف به برتری او و رحمتی از جانب خدا برای آدم بود، امّا خدا به محمّد (صلّی الله علیه وآله وسلم) بالاتر از این داد، (چه این که) خداوند جل و علا در جبروتش بر او درود فرستاد و تمام ملائکه نیز درود فرستادند و عموم مؤمنان متعبدند که درود بر او بفرستند، پس ای یهودی این (کرامت از کرامت آدم) بیشتر است!
← تفسیر قمی
...
«و اذ قلنا للملئکة اسجدوا لادم فسجدوا الاّ ابلیس ابی و استکبر و کان من الکافرین؛ و هنگامی که به فرشتگان گفتیم برای آدم سجده و خضوع کنید، همگی سجده کردند جز شیطان که سرباز زده و تکبر ورزید (و به خاطر نافرمانی و تکبر) از کافران شد». مساله سجده برای آدم در سوره های مختلف قرآن آمده است، مانند سوره اعراف، و سوره حجر و سوره اسراء و سوره کهف و سوره طه. وضع آیات راجع به این موضوع نشان می دهد که این مرحله (سجده بر آدم) بر مرحله نخستین از آیات مورد بحث (مساله اعلام خلافت زمین و گفتگوهای فرشتگان با خدا) مقدّم است، زیرا در سوره حجر می خوانیم: «فاذا سویته و نفخت فیه من روحی فقعوا له ساجدین؛ هنگامی که آفرینش او را پایان دادم و جان در او دمیدم، به خاطر او سجده کنید». (مفسر معروف «آلوسی» نیز اشاره به این معنی کرده است. ) اینجا است که روشن می شود، مساله سجده بر او قبل از آزمایش ملائکه است. گواه دیگر بر این موضوع این است که اگر دستور سجده بعد از روشن شدن مقام آدم بود، افتخاری برای ملائکه محسوب نمی شد، زیرا در آن زمان مقام آدم بر همه آشکار شده بود.و از همین جا می توان به شرافت و بزرگی این انسان پی برد که درجه بزرگی او آنچنان است که پس از تکمیل خلقت وی تمام فرشتگان دستور می یابند در برابر او خضوع کنند. راستی هم کسی که لیاقت سرپرستی زمین را داشته و از علوم و اسرار آفرینش مطلّع باشد شایسته هر نوع احترام است. ما در برابر انسانی که چند فرمول بیشتر بلد نیست چه اندازه کرنش می کنیم چه رسد به اوّلین انسان آن هم با آن معلومات سرشار.
مخالفت ابلیس
فرشتگان هنگام خلقت آدم، شاهد و ناظر بودند ابلیس یکی از افراد بنی الجان، (مخلوق قبل از آدم در این جهان) نیز جزو این گروه، آن منظره را مشاهده می کرد. و شاهد بر این که او از طائفه فرشتگان نبود آیه ۵۰ سوره کهف است، آنجا که می فرماید: «فسجدوا الا ابلیس کان من الجن؛ جز ابلیس ـ که از طایفه (جن) بود ـ همه سجده کردند.پس از تکمیل خلقت آدم و بخشیدن حیات به او تمام فرشتگان و حضّار آن صحنه مامور سجده و خضوع در برابر این موجود، (و گل سر سبد موجودات)، گردیدند. فرشتگان همه در برابر او به سجده افتادند، ولی در این میان ابلیس سر باز زد و از سجده کردن امتناع ورزید، خود را بالاتر از این موجود خاکی دانست، که بخواهد در برابر او سر تعظیم فرود آورد، قرآن در ذیل این آیه اشاره می کند ابلیس جزو کافران بود، زیرا او به دستورات حضرت حقّ گردن نمی نهاد، و برای آن ارزشی قائل نبود، در اینجا نیز زیر بار فرمان نرفت.
سجده برای خدا یا آدم
شکّی نیست که سجده به معنی پرستش مخصوص خدا است، و غیر از خدا هیچ معبودی در جهان نیست، و معنی توحید (الله) (توحید عبادت) همین است که غیر خدا را پرستش نکنیم. بنابراین جای تردید باقی نمی ماند که فرشتگان برای آدم سجده پرستش نکردند بلکه سجده برای خدا به خاطر آفرینش چنین موجودی بود و یا این که، سجده برای آدم به معنی خضوع در مقابل آدم بوده است نه پرستش. و نظیر این بحث در سجده پدر و مادر و برادران یوسف (علیه السّلام) در برابر او نیز خواهد آمد. در احتجاج از حضرت موسی بن جعفر (علیه السّلام) از پدران گرامیش (علیهم السّلام) نقل شده که: یک مرد یهودی از امیر مؤمنان (علیه السّلام) در معجزات پیغمبر اسلام (صلّی الله علیه وآله وسلم) در مقابل معجزات انبیاء (علیهم السّلام) سئوال کرد و گفت: خدا ملائکه را برای آدم به سجده کردن وادار نمود، آیا درباره محمّد (صلّی الله علیه وآله وسلم) چیزی از این قبیل انجام داد؟ علی (علیه السّلام) فرمود: صحیح است، امّا خداوند ملائکه را به سجده کردن آدم وادار کرد نه به عنوان عبادت تا غیر از خداوند عزّوجلّ یعنی آدم را عبادت کرده باشند، بلکه به عنوان اعتراف به برتری او و رحمتی از جانب خدا برای آدم بود، امّا خدا به محمّد (صلّی الله علیه وآله وسلم) بالاتر از این داد، (چه این که) خداوند جل و علا در جبروتش بر او درود فرستاد و تمام ملائکه نیز درود فرستادند و عموم مؤمنان متعبدند که درود بر او بفرستند، پس ای یهودی این (کرامت از کرامت آدم) بیشتر است!
← تفسیر قمی
...
wikifeqh: سجده_بر_آدم
[ویکی فقه] سجده بر آدم (قرآن). خداوند به تمامی ملائکه دستور دادن که به حضرت آدم علیه السلام سجده کنند. در این مقاله آیات مرتبط با سجده بر آدم علیه السلام معرفی می شوند.
ملائکه، مأمور سجده بر آدم علیه السلام به فرمان خدا:۱. «و إذ قلنا للملئکة اسجدوا لأدم ...؛
بقره/سوره۲، آیه۳۴.
فراگیرى اسما و دریافت حقایق غیبى، دلیل شایستگى آدم علیه السلام براى سجده ملائکه:«و إذ قال ربّک للملئکة إنّى جاعل فى الأرض خلیفة ...• و علّم ءادم الأسماء کلّها ...• قال یا ءادم أنبئهم بأسمائهم ...• و إذ قلنا للملئکة اسجدوا لأدم ...؛
بقره/سوره۲، آیه۳۰.
سرپیچی ابلیس از فرمان خدا در سجده بر آدم علیه السلام:۱. «و إذ قلنا للملئکة اسجدوا لأدم فسجدوا إلّاإبلیس أبى ...؛
بقره/سوره۲، آیه۳۴.
...
ملائکه، مأمور سجده بر آدم علیه السلام به فرمان خدا:۱. «و إذ قلنا للملئکة اسجدوا لأدم ...؛
بقره/سوره۲، آیه۳۴.
فراگیرى اسما و دریافت حقایق غیبى، دلیل شایستگى آدم علیه السلام براى سجده ملائکه:«و إذ قال ربّک للملئکة إنّى جاعل فى الأرض خلیفة ...• و علّم ءادم الأسماء کلّها ...• قال یا ءادم أنبئهم بأسمائهم ...• و إذ قلنا للملئکة اسجدوا لأدم ...؛
بقره/سوره۲، آیه۳۰.
سرپیچی ابلیس از فرمان خدا در سجده بر آدم علیه السلام:۱. «و إذ قلنا للملئکة اسجدوا لأدم فسجدوا إلّاإبلیس أبى ...؛
بقره/سوره۲، آیه۳۴.
...
wikifeqh: سجده_بر_آدم_(قرآن)