سامانه موقعیت یاب جهانی

سامانهٔ موقعیت یابی جهانی ( به انگلیسی: Global Positioning System ) با سرواژه جی پی اس ( به اختصار: GPS ) سامانه ای برای یافتن موقعیت جغرافیایی است. این سامانه از ۲۴ ماهواره است که زمین را دور می زنند و در هر مدار ۴ ماهواره قرار دارد. راکتهای کوچکی این ماهواره ها را در مسیر درست نگاه می دارد. به این ماهواره ها نَو اِستار ( NAVSTAR ) گفته می شود. این ماهواره ها از محاسبات ریاضی ساده ای برای پخش اطلاعات استفاده می کنند که به عنوان طول و عرض و بلندی جغرافیایی گیرنده های روی زمین نشان داده می شوند.
سامانه جی پی اس بدون وابستگی به گیرنده های تلفن یا اینترنت عمل می کند. با این فناوری ها می توان اطلاعات دریافتی از این سامانه موقعیت یاب را بهتر و کاربردی تر کرد. سامانه جی پی اس می تواند توانایی حیاتی در زمینه موقعیت یابی برای کاربری نظامی یا همگانی در سراسر جهان فراهم کند.
پروژه جی پی اس در سال ۱۹۷۳ و توسط ایالات متحده آمریکا برای غلبه بر محدودیت های سامانه های موقعیت یابی پیشین، آغاز شد. وزارت دفاع ایالات متحده آمریکا سامانه ای را توسعه داد که به شکل پیش فرض ۲۴ ماهواره را به کار می برد. طراحی و توسعه و پشتیبانی این سامانه بر عهده وزارت دفاع ایالات متحده است.
جی پی اس در هر زمان و در همه جهان قابل استفاده است و هیچ هزینه ای برای این خدمات گرفته نمی شود. ماهواره های جی پی اس، هر روز دو بار در یک مدار دقیق به دور زمین می چرخند و سیگنالهای اطلاعات را به زمین می فرستند.
از آغاز دهه ۱۹۶۰ ( میلادی ) ، نیروی هوایی ایالات متحده آمریکا و نیروی دریایی ایالات متحده آمریکا همواره در حال بررسی یا اقدام برای دستیابی به یک سامانه ناوبری ماهواره ای بودند. نیروی دریایی دو طرح عمده Transit و Timation را در دست داشت. Transit توسط آزمایشگاه های فیزیک کاربردی جان هاپکینز ( APL ) طراحی و در سال ۱۹۶۴ به حالت عملیاتی درآمد. این سامانه اکنون اطلاعات ناوبری سطح را به صورت ۲ بعدی ( طول و عرض جغرافیایی ) و بر مبنای اصول شیفت داپلر برای کاربران دریانوردی فراهم می آورد. سامانه Timation طرحی پژوهشی با فناوری پیشرفته از آزمایشگاه تحقیقات نیروی دریایی ایالات متحده ( NRL ) بود که یک سامانه ناوبری دوبعدی ( طول و عرض جغرافیایی ) را بر مبنای زمان سنجی دقیق ارائه می کرد. در همین دوره زمانی، نیروی هوایی نیز پژوهشی را برای ارائه یک سامانه ناوبری سه بعدی ( طول و عرض جغرافیایی و بلندی ) به نام 621B انجام می داد. این سامانه بر مبنای فاصله یابی ماهواره ای به کمک «دنباله های دیجیتال قابل تکرار» و «نویز شبه تصادفی» ( PRN ) پایه ریزی شده بود. [ ۲]