سازمان پیمان امنیت جمعی

سازمان پیمان امنیت جمعی ( به انگلیسی: Collective Security Treaty Organization ) مخفف CSTO ( به روسی: Организация Договора о Коллективной Безопасности ) یک ائتلاف نظامی بین دولتی در اوراسیا است که در سال ۲۰۲۲ شش کشور پس از فروپاشی شوروی در آن عضویت دارند: ارمنستان، بلاروس، قزاقستان، قرقیزستان، روسیه و تاجیکستان. این معاهده ریشه در نیروهای مسلح شوروی داشت که در سال ۱۹۹۲ با نیروهای مسلح متحد کشورهای مشترک المنافع جایگزین شد و سپس خود، با نیروهای مسلح مجزای کشورهای مستقل مربوطه جایگزین شد. [ نیازمند منبع]
سازمان پیمان امنیت جمعی یکی از سازمان های فعال رزمی و چندمنظوره در حوزهٔ آسیای مرکزی و قفقاز است. پس از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی توان سیاسی، اقتصادی و رزمی فدراسیون روسیه کاهش یافت. روسیه به هدف بالابردن ظرفیت ها و متحد نگه داشتنِ کشورهای عضو پیشین، چنین سازمانی را پایه گذاشت. [ نیازمند منبع]
یکی از دیگر از اهداف عمدهٔ این سازمان، محدود کردن زمینهٔ گسترش ناتو و نفوذ ایالات متحده آمریکا در حوزهٔ کشورهای همسایه و متحدان پیشینِ آن است. دولت روسیه می خواست با ایجاد ساختارهای تازه سیاسی، اقتصادی و رزمی بازیگرِ اصلی در منطقهٔ آسیای میانه و قفقاز باشد. [ نیازمند منبع]
این پیمان در ۱۵ مه ۱۹۹۲ در شهر تاشکند ازبکستان امضا شد. امضاکنندگان این پیمان کشورهای ارمنستان، قزاقستان، قرقیزستان، تاجیکستان، ازبکستان روسیه بودند. جمهوری آذربایجان در ۲۴ سپتامبر ۱۹۹۳، گرجستان در ۹ دسامبر ۱۹۹۳ و بلاروس در ۳۱ دسامبر ۱۹۹۳ این پیمان را امضا نمودند و پیمان مذکور از ۲۰ آوریل ۱۹۹۴ رسماً فعالیتش را آغاز کرد. مدت فعالیت سازمان پیمان امنیت جمعی در آغاز، در صورت عدم تمدید، پنج سال تعیین شده بود. در ۲ آوریل ۱۹۹۹ تنها شش کشور عضو، پروتکلی را مبنی بر تجدید پیمان برای پنج سال دیگر امضا نمودند. اما سه عضو دیگر ( جمهوری آذربایجان، گرجستان و ازبکستان ) از امضای این پروتکل خودداری نموده و از آن خارج شدند. ازبکستان پس از خروج از سازمان پیمان امنیت جمعی عضویت سازمان توسعه اقتصادی و دموکراسی گوآم پیوست که در سال ۱۹۹۷ توسط گرجستان، اوکراین، جمهوری آذربایجان و مولداوی برای مقابله با تأثیر روسیه در منطقه بنیادگذاری شده بود. این گروه در بسیاری از موارد دید مخالف با روسیه داشت؛ یعنی هنوز ازبکستان مزهٔ جنگ داخلی و پیشروی طالبان را ندیده بود. پس از ۱۹۹۲ و پیشروی فعالیت تندروها در آسیای میانه، تشکیل چنین پیمانی بسیار ضروری پنداشته می شد. تاجکستان که پس از ۱۹۹۲ جنگ های خونین داخلی را پشت سر می گذاشت، بودنِ چنین پیمان رزمی ای برایش ارزش زر داشت؛ بنابراین جنگ کشوری بین جمهوری آذربایجان و ارمنستان باعث ادامه درگیری ها در منطقه بود؛ زیرا حکومت جمهوری آذربایجان از گلبدین حکمتیار تقاضای همکاری نموده بود و عملاً افراد گلبدین حکمتیار در جمهوری آذربایجان با روسیه می جنگیدند. از مفاد عمدهٔ این پیمان این بود که تمامی دولت های شرکت کننده از تهدید و زور خودداری نمایند. امضاکنندگان این پیمان حق پیوستن به پیمان رزمی دیگری را ندارند و حمله رزمی به یکی از امضاکنندگان پیمان به منزلهٔ تعرّض به همهٔ امضاکنندگان تلقی می شد و همه یکجا به دفاع برخیزند.