ساز

👇👇👇👇👇👇👇👇👇👇👇👇👇👇👇👇👇
واژه ساختن
معادل ابجد 1111
تعداد حروف 5
تلفظ sāxtan
ترکیب ( مصدر متعدی ) [پهلوی: sāxtan]
مختصات ( عا. )
منبع لغت نامه دهخدا
فرهنگ فارسی عمید
فرهنگ فارسی معین
فرهنگ فارسی هوشیار
واژگان مترادف و متضاد

و محمود کاشغری که در هیچ کتاب ادبی و تذکره ای از او یاد نشده، می شود نویسنده ی آن. این کتاب به زبان تازی ست و باید دستکم در تذکره های تازی نامی از کاشغری برده می شد ولی تا صد سال پیش هیچ نامی از او نبوده و درواقع شیخ محمودِ ساختگیِ دوستان از صد سال پیش به این سو وجود خارجی می یابد.
گیریم که این کتاب هم بوده مگر قرار است هر واژه ای در آن است ترکی باشد؟ همه واژه هایی که تیره های گوناگون ترک به کار می بردند را جمع آوری کرده که وامواژه ها هم جزء آنهاست از آن میان همین کوک که ریشه ی کهنتری در پهلوی دارد.
جالب اینجاست که کاشغری در نقشه اش آذربایگان را که آذربادگان نوشته جزء سرزمین ترکان نیاورده و سرزمین ترکان ( بلاد الغزیه، مسکن قفجاق، فیافی تتار ) شاید هزاران فرسنگ از آذربایگان به دور است.
-
نوشته های تورات هم که به پیغمبران خدا اتهام گناهان سنگین می زند پیداست که دستکاری بسیاری در آن است و به درد دلیل آوری نمی خورد، از این گذشته یافث پسر نوح را نیای همه مردم خاور زمین دانسته اند نه فقط ترکها، که پدر ترک، چینی، مغول، یاجوج و ماجوج و کلا زردپوستها یعنی اینکه بر پایه گفته ابن خلدون به جز ترکان، چینی ها و مغول ها و. . . هم می توانند ادعای عیلام را کنند!، و نام فرزندان سام ( پسر بزرگ نوح ) هم عیلام، آشور و آرام و. . . بوده یعنی عیلامیها از سامند نه یافث ولی دراصل همه اینها گفته هایی نادانشی بیشتر نیست تازه صقلاب ( =اسلاو، روس ) هم از فرزندان یافث گفته شده که پیوندی با زردپوستها ندارند همه اینها یعنی اینکه این قصه های پامنبری ارزش کار تاریخی ندارد.
حدیثی که درباره نوح و پسرانش است اینگونه آمده:
"نوح پیغمبر علیه السلام دو هزار و پانصد سال زندگانی کرد هنگامی که در زمین طوفان بزرگ تاریخی شده بود روزى در کشتی خوابیده بود پس باد تندى وزید جامه او را پس زده و شرمگاهش نمایان شد. سه تن از فرزندان او که سام و حام و یافث باشند آنجا بودند نگاهشان به شرمگاه پدر افتاد پس حام و یافث خندیدند و سام پدر را پوشانیده و ایشان را سرزنش کرد و از خندیدن باز داشت. امّا آن دو برادر هشیار نشده و هرگاه باد جامه پدر را کنار می زد می خندیدند و سام بازهم می پوشاند تا این که نوح علیه السلام بیدار شده و ایشان را در آن حال دید پرسید که خنده براى چیست سام داستان را گفت نوح اندوهگین شده دست ها را به سوی آسمان بلند نمودو گفت بار خدایا برگردان نطفه حام را تا از او فرزندى نیاید مگر سیاه و زنگی. و بار خدایا بگردان نطفه یافث را. پس نفرین حضرت نوح پذیرفته شده و خداوند نطفه ایشان را گرداند پس همه سیاه پوستان و زنگیان از تبار حامند هر کجاى جهان که باشند و همه ترکها و ترکمانها و یأجوج و مأجوج و چینی ها هم از تبار یافثند هرکجاى جهان که باشند. ولی همه سفیدپوستان از تبار سامند پس فرمود نوح به حام و یافث که دودمان شما نوکر و خدمتگذار دودمان سام خواهند شد تا روز قیامت براى این که او نیکی به من کرد ولی شما نفرین من شدید براى آن خنده و کارتان. "
من داوش و ادعایی برای درست بودن این حدیثها ندارم تورات که دیگر هیچ، ولی کسی که می گوید یافث پدر ترک، دیگر باید پیه همه چیز را هم به تنش بمالد.
گذشته از همه اینها، هسته نخستین سومریان پنج هزار سال پیش از زایش مسیح بوده یعنی هفت هزار سال پیش درحالیکه نوح پیامبر خودش از پنج هزار سال پیش است و دودمان یافث که مثلن ترکها و. . . از آن باشند بی گمان صدها یا هزاران سال پس از یافث می تواند شکل بگیرد، اکنون چگونه سومری می تواند ترک باشد؟! چنین فرنودهایی برای خوانندگان خردمند و اندیشه ورز آورده می شود وگرنه کسانی که گسست سه هزار کیلومتریِ شوش با میانرودان را درنمی یابند و سوسِ آن دیار را شوش خوزستان می پندارند گسست زمانی میان سومر و یافث را هم در نخواهند یافت.
-
برای خودفریبانی که دور اونتاش ( جایگاه اونتاش ) در سنگنبشته آشوری را دوران تاش ( سنگ ایستاده! ) می خوانند دیگر گفته هایشان هم ارزش پرداختن ندارد، آشوری یک زبان سامی ست و واژه "دور" در آن همخانواده با واژه "دار" در تازی ست به چم خانه و جایگاه.
نوشته های ابن خلدون را هم که بیشرمانه بُرِشکاری می کنید او می نویسد:
"در کتابها هست که ایران سرزمین ترکان است اما دانشمندان و نسب شناسان فارس به کلی این مسئله را انکار می کنند. "
ابن خلدون در سده هشتم یعنی در زمانی بود که سیصد سال از اشغال ایران از سوی حکومتهای ترکی و مغولی می گذشت پس طبیعی ست که برخی کتابها ایران را سرزمین حکومتهای ترک بداند ولی در پایان با آوردن دیدگاه دانشمندان پارس که باور خودش نیز همین است ادعای کتابها را رد می کند.
چنین فرنودها و دلیل های سطح پایینی دانشیک نیست و هیچ جایگاهی در تاریخ پژوهیِ دانشگاهی ندارد، تنها به درد دورهمی های پانترکان می خورد.

کار رابه جایی رسانده که برای اثبات گزافه هایش، از دروغ بستن به امیرمومنان هم ترسی ندارد ( ترک در نهج البلاغه نامه ۵، نامه امام علی به اشعث بن قیس فرماندار آذربایجان! ) ، خوانندگان می توانند این نامه را خودشان به چشم ببینند و گوشه ای از دروغگویی پانترکان را دریابند.
- - -
دیدگاه من درباره ریشه واژه ساز همان بود که گفتم که ساز در آغاز به هرگونه ابزار ساخته شده گفته می شد ولی کم کم فقط ویژه ابزار نوازندگی شده. کجا دیدی نظرم عوض شده باشه؟! [خواب دیدی خیر باشه]
خودم می دونستم که گوک معنی کبود و آبی و سبز و کال و آسمان و. . . ! رو میده ولی گاهی با نگذاشتن یا گذاشتن یک نقطه یا سرکش، دری گشوده میشه برای درونشد در راهی و رسیدن به پیامدی ویژه و برآیندی دلخواه.
استادجان که می گویی کوک در ترکی یعنی موسیقی، پس مهربانی کن چندتایی واژه هم از آن بساز و به جای واژه های آهنگ، آهنگساز، آهنگ شناس، آهنگ شناسی، آهنگ نواز، موسیقیدان، نماهنگ و. . . یادِ پساعثمانیها بده که ناچار نباشند به جز muzik از فرانسه واژه های muzikoloji ، muzikolog ، muzisyen، muzikvideo و. . فله ای وارد کنند!
مانند همان اوچ تار!!! من درآوردیِ خودت که اگه خوب روش کار کنی می تونی به جای sitar به خود ترک پندارانِ آناتولی و شروان فرو کنی.
بیگمان اگر کوک ترکی می بود و چم آهنگ و موسیقی داشت تاکنون خودترک پندارانِ آناتولی هزاران بار آن را در بوق و کرنا کرده بودند.
واژه کوک و کوکا در در زبان پهلوی به معنی آواز بلند بوده که امروزه در پارسی نو به شکل غوغا درآمده است، واژه کوک برای ساماندهی سیمهای سازهای زهی کاربرد یافته یعنی سامان دادن به زه یا سیم به گونه ای که بلندترین و بهترین آوا را پدید آورد.
واژه کوک اگر به تازگی در ترکی آذری معنی موسیقی هم یافته باشد برگرفته از همان کوک کردن ساز در پارسی ست.
من نمی دانم این نظریه پردازان دانش موسیقی چه نامردهایی بودند! پناه بر خدا یک کتاب، مقاله یه چیزی درباره نوازندگی یا حالا هرچی به ترکی ننوشته اند بلکه یه قولوپ آب خنکی شود بر جگر سوخته و تفتیده این دربه درها، همش یا پارسی نوشته اند یا تازی، گرچه شایدم هرگز ترکی بلد نبوده اند و ما توقع بیجایی ازشان داریم مانند همان سومری ها و ایلامیها و. . . که بیچاره ها روحشان هم خبر نداشته که در یک روزگاری، شماری توهم زده و مشتی خواب نما شده آویزانشان می شود،
شاه ایلامی ( سنگ ایستاده!!! ) [که به خاطر سیخونکهای پانترکها از خواب هزاران ساله پریده و سرپا ایستاده] رو به پدر: ای پدرشاه، چرا نامم را سنگ ایستاده ( دوران تاش ) نهادی؟ نام بهتری نیافتی مگر نام قحطی بود؟
پدرشاه: نه پسرم حواست کجاست! سنگ ایستاده دیگر چیست؟! من نامت را ** اونتاش** نهادم، ببین اشکال از کجا بوده زودتر آگاهم کن، ما آبرو داریم!
سنگِ. . . ببخشید شاه ایلامی پس از کمی اندیشه: یافتم پدر، آشوریان، آن جایگاه ( "دور" به آشوری=جایگاه، خانه ) که من برای خود در شوش ساخته بودم را با نام "دور اونتاش" ( =خانه اونتاش ) در سنگنوشته های آشوری آورده اند، گمان کنم در سده بیست ویکم مشتی پاپتی پانترک از این نام از برای تمدن تراشیهای خود بهره ناروا برده باشند!
پدرشاه: نفرین بر آن تمدن تراشان بی آبرو باد.
سازه ی دینی - آئینیِ دور اونتاش پیرامون ۱۲۵۰ سال پیش از زایش مسیح ( ۱۲۴۰–۱۲۷۵ پ. م ) ، در دوران شاه ایلامی اونتاش ناپیریشا، در ستایش " اینشوشیناک" ایزد نگهبان شوش ساخته شد. این سازه پیش از پی بردن به ارزش تاریخیش، از سوی چوپانان بختیاری با نام چغازنبیل ( سبد وارونه ) نامگذاری شده بود که همکنون نیز بیشتر با همین نام شناخته می شود.
این سازه در سنگنوشته های آشوری[Dūr Untaš] و در سنگ نوشته های ایلامی[Āl Untaš dNapiriša ] نوشته شده است یعنی که خودِ واژه ی [دور اونتاش] از پایه آشوری ست نه ایلامی. ( از همینک پیش به سوی ترکسازی آشوریها! )
حتا ذره ای به مغز نخودی شان هم نمی رسد که مواد ساختمانی چغازنبیل یا دور اونتاش از خشت و گل است و اصلا سنگی در آن به کار نرفته که سنگ ایستاده!!! بشود.
تا وقتی هم که سنگنوشته های اورارتویی و ماننایی و. . که یکبار هم واژه ترک در آنها به کار نرفته را از روی دست پانترکها می خوانید داستان فریب و توهم شماها به پایان نمی رسد، همچنان دور اونتاش ها، دوران تاش خواهند شد و زنجیره ترکسازی تا هزاران سال پیش که هیچ، نئاندرتال ها را هم پشت سر گذاشته به روز ازل! خواهد رسید.
آری شماری گرسنه ی تمدن و فرهنگ راه افتاده اینسو و آنسو چنگ می زنند بلکه با تمدن ربایی از روسیاهی وخجالت پدران بیابانگردشان رهایی یابند: [مجسمه رو ببین، چشماتو باز کن ببین سازشو گذاشته رو سینه اش!، این ساختمان گلی رو ببین نامش سنگ ایستاده اس!، ببین رباب از راواو! گرفته شده تنبک هم از دنبه ی گوسفندی کوچک! کمانچه هم از کمان چه، خب ببین چقدر ترکیه! پس ابن سینا هم ترکه، وقتی مهر سومریها پهلوی اورارتوییها بوده خب پیداس که همه شون ترک بودند دیگه! توی نامه امام علی هم ترک اومده، اگه هیچکس ندیده چون کورند ولی هست! سوس هم درسته که سه هزار کیلومتر از خوزستان دور بوده ولی ما کاری به این کاراش دیگه نداریم همون شوشه! و و و]
بسه دیگه خجالت بکشید من نمی دونم شماها از این همه چرندوچار خنده تون نمی گیره؟ خود را مضحکه عالم و آدم کرده اید و درس نمی گیرید.
ولی آخرش هم سرنا را سر گشادش می نوازید، نام ترک با ترکتازی و نابودی شهرها و فرهنگها گره خورده، داغی ست بر پیشانی تورک که با سمباده سومر و ماستمالی ایلام و ماله کشی ماننا پاک نخواهد شد، این را من نمی گویم بزرگان آذربایگان و شروان ( شمال ارس ) گفته اند:
قطران تبریزی:
اگر بگذشت از جیحون گروه ترکمانان را / ملک محمود کاو را بود زابل کان در سنجر
زمانی تازش ایشان به شروان اندرون بودی/ زمانی حمله ایشان به آذربایگان اندر
نبود از تازش ایشان کسی بر چیز خود ایمن/ نبود از حمله ایشان کسی بر حال خود سرور
قطران در ستایش امیری از امیران آذربایگان و عدل او سروده است:
گرچه داد ایران را بلای ترک ویرانی/ شود از عدلش آبادان چو یزدانش کند یاری
بدر شروانی شاعر سده 8 و 9 ه زاده شماخی در شروان:
گر شماخی شد خراب از ترکمانان غم مخور/ مکه هم گشت از جفای لشکر مشرک خراب
گر ز راه آن ددان دوری گزیدی عیب نیست/ آدمی باید که خود را دور دارد از کلاب
از سگ دیوانه ی کف کرده باید احتراز/ بد بود گر دامنی آلوده سازد از لعاب
خاقانی شروانی ترکان را بیگانه نامیده و درباره صفات ترکانه می سراید:
آشنای دل بیگانه شدی / آب و نان از در بیگانه مخور
نان ترکان مخور و بر سر خوان /به ادب نان خور و ترکانه مخور
و در جایی دیگر:
خون خوری ترکانه کاین از دوستی است؟ /خون مخور، ترکی مکن، تازان مشو
کُشتیَم پس خویشتن نادان کنی /این همه دانا مکش، نادان مشو.
گرچه منظور شاعران از ترک و ویرانگری آنها، ترکان اصیل و زردپوست آسیای میانه است که از زمان سلجوقی آغاز به کوچ به ایران به ویژه آذربایگان کردند وگرنه بومیان آذربایگان همانطور که در بُنمایه های تاریخی یاد شده از ایرانیان پهلوی زبان هستند که همینک نیز آثار بسیاری از زبان آنها در آذربایگان یافت می شود.

ساز های تورکی عبارتند :
۱ - از راواو که ساز محلی تورکستان هست که به شکل رباب وارد فرهنگ افغانی شده
۲ - اوچ تار که به شکل سه تار وارد فرهنگ افغانی یا تازی ( تازیکی یا تاجیکی ) شده
۳ - زرنا که به شکل سرنا وارد فرهنگ افغانی شده
۴ - باغلاما
۵ - دوول به معنای کوبیدن که به شکل دهل وارد فرهنگ تازی یا افغانی شده
۶ - بالابان
۷ - قاوال که افغانی ها به اشتباه دایره آزری میگن بهش
۸ - دنبک
۹ - تار که به اسم جمهوری آزربایجان ثبت جهانی شده در یونسکو و از ساز های باستانی تورکان سومر هست
۱۰ - کمانچا از ساز های باستانی تورکان سومر که به شکل کمانچه وارد زبان و فرهنگ تازی یا دری شده

۳ - مرحوم عبد القادر مراغه ای زبانش پهلوی موهوم بوده در حالی که در کتاب مقاصد الالحان اشعار تورکی و ترانه های تورکی داره
۴ - زبان مردم آزربایجان قبلا آزری موهوم یا پهلوی موهوم بوده در حالی که طبق مستندات ارائه شده از جمله کتیبه سه هزار ساله اهر به خط گوک تورکی و هم چنین طبق نامه حصرت علی در نهج البلاغه به والی آزربایجان در ۱۴۰۰ سال پیش که کلمه تورک رو به کار برده و نیر تاریخ طبری و بلعمی و ده ها سند تاریخی دیگه مثل کتیبه های اورارتویی و ماننایی و قوتتی و حتی سومری و اسلامی زبان مردم آزربایجان از ازل تورکی بوده. در آثار باستاتی اورارتو های تورک ، مهرهایی از مردم سومر یافت شده که نشون میده دو ملت به علت وحدت فرهنگ و زبان با هم ارتباط داشته اند.
۵ - قاورمه کلمه ای به زبان موهوم پهلوی است !!!!! اینو میذاریم به حساب جهالت و تورکی بلد نبودن
۶ - سوس در شعر فردوسی ( تورکان سوس ) باید فلان شهر و فلان شهر و فلان شهر باشه ، سوس فقط یه شهر داریم اونم دهخدا گفته همون شوشه و لاغیر .
۷ - مجسمه ساز رو گفتی ایلامی هس حداقل یه سرچ بزن تا ببینی سومری هس هرچند ک ایلامی ها هم تورک بودند و زیگورات دوران تاش به معنای سنگ ایستاده تورکی هس که مخالفان تورک اسمش رو گذاشتن زیکورات چغازنبیل که مثلا بگن این تمدن تورکی نبوده در حالی که در منابع اصیل حتی خود کتیبه های ایلامی هم کفته دوران تاش و باستان شناسان هم دوران تاش میگن و فقط عوام الناس بهش میگن چغازنبیل . گذشته از این ده ها اسم ایلامی در کتیبه ها تورکی هس و شعر فردوسی هم ک گفته سوس شهر تورکان ، مطابق تاریخ است و حتی تورکان قاشقایی نیز وارثان تمدن ایلامی ها هستند.

زبان پهلوی هم از جعلیات جاعلین تخت جمشید هس که هیچ زمانی ، این زبان وجود خارجی نداشته و مدعیان وجود این زبان همگی به کتاب هایی اشاره میکنن ک آخرش میگن از بین رفته !!!!!!! زبان پهلوی از اختراعات دوران جاهلیت و دیکتاتوری پهلوی هس و زبان مردم ایران سریانی و تورکی بوده نمونش کتاب های مانی که به زبان تورکی و سریانی بوده و در ترکستان چین و شهرای دیگه کشف شده
فردوسی هم مانی رو مصوری از چین معرفی کرده
بیامد یکی مرد گویا ز چین
که چون او مصور نبیند زمین
.
کتاب خواستیوافت اثر مانی به زبان تورکی هست .
هلیلک له
اسن قالن

چو سی و سه جنگی ز تخم پشنگ
که ژوبین بدی سازشان روز جنگ. فردوسی
در همان زمان واژه ی ساز برای ابزار موسیقی هم به کار می رفت که نمونه اش را از تاریخ بیهقی آوردم.
در دوره های پسین تر، کم کم واژه ی ساز تنها برای نامیدن ابزار موسیقی کاربردی شد شاید از این رو که ابزار موسیقی نه تنها چیزی ساخته شده بود بلکه خودش هم چیزی را می ساخت که همان آهنگ است نمونه های ساز=ابزار نوازندگی در سروده های نظامی، خاقانی، سعدی و . . . به فراوانی هست.
-
همه جهانِ موسیقی می داند که از عمر تار آذری یا قفقازی حدود دو سده بیشتر نمی گذرد و این تار برگرفته و تغییر یافته ی تار ایرانی ست که به دست میرزا صادق جان شوشی انجام گرفت، چیزی که به طور رسمی در تاریخ ثبت شده را برایش تاریخ تراشی می کنید؟! آنچه در دست تندیس مرد ایلامی ( نه سومری ) هست را تار می نامید؟ و برای خودتان کشف شیرین تاریخی می کنید؟ اول برادرتان را ثابت سپس ادعای ارث کنید! و آن ساز هم هرچه باشد بی گمان تار نیست.
درباره بانوی نوازنده صفوی، تار آذری در آن زمان هنوز از مادر ایرانیش زاییده نشده بود چیزی که آشکار است دسته باریک و شش سیمی آن تار است که همانند تار ایرانی ست مانند تار ایرانی در فرتور و تصویر پایین آن، نه تار دسته پهن آذری، گذاشتن تار ایرانی هم روی سینه چیز نشدنی و ناممکنی نیست ولی روی پا آسانتر است ولی پانترکها معمولا با دیدن اینگونه نکات گنگ و سروپا در هوایی، مرغ خیال را پرورانده، بر فراز قله های سومر و ایلام و. . . مشق عشق خیالی می کنند!
خودِ واژه ی تار نیز واژه ای پارسی به چم و معنای رشته یا نخ است، این واژه برخاسته از واژه ی اوستایی"تاثرا" ( = رشته ) و ریشه در زبانهای هند و اروپایی دارد.
می پندارید اگر کاسه را کاسا گفتید دیگر ترکی می شود و تمام؟! بنده خدا واژه ی کاسه از کاسگ پهلوی گرفته شده و همریشه با کوزه، کوژ، کوس، قوز، گوز ( =چشم در ترکی ) و. . است، نقاره هم در اصل واژه ای تازی ست که به طبل کوچک جفتی گفته می شود و در مورد تار هم چون دارای کاسه ی جفتی است کاربرد یافته؛ اگر شما بودید که می گفتید بعله نقاره از نگاره گرفته شده و یک ریشه بی ربط و پرت وپلایی هم برایش می بافتید. یحیی تارساز هم در اصفهان یک روند ثابت و استاندارد در ساخت تار ایرانی پدید آورد، نه اینکه تار نوینی ساخته باشد و به گفته شما نام شیرازی هم روی آن بگذارد! ( طرف نه شیرازی بوده و نه در شیراز، ولی. . . )
واژه کوک و کوکا به معنی آواز و فریاد بلند، ریشه در زبان پهلوی دارد که واژه غوغا به چم سروصدا از آن گرفته شده، این واژه در زمینه سازهای زهی با معنای سامان دهی و تنظیم زه های ساز به گونه ای که بتوانند بلندترین و بهترین صدا را بسازند دارای کاربرد شده.
کوک در ترکی به رنگ کبود، آبی، سبز و. . گفته می شود که پیوندی با کوک نوازندگی ندارد.
بالابان یک ساز بادی مانند سرناست و به گمان بسیار از واژه بالَبان گرفته شده یعنی سازی که با لبان یا لبها نواخته می شود.
سرنا نیز در اصل همان کرنا یا کرنای است یعنی نایی که دارای صدای بسیار بلند و کر کننده است:
کوس حاج است که دیو از فزعش گردد کر
زو چو کرنای سلیمان دم عنقا شنوند. خاقانی
البته شاید واژه سرنا یا کرنا با واژه ی یونانی corn = شاخ همریشه باشد.
درباره ریشه واژه تنبک دیدگاهها گوناگون است گروهی آن را بر گرفته از واژه دنبلک پهلوی می دانند چون تمبک گونه ای دهل دم یا دنباله دار است، گروهی می گویند یعنی تنب = برآمدگی کوچک و گروهی آن را ساخته شده از دو واژه تُم ( نماینده صدای بم ) و بک ( نماینده صدای زیر ) می دانند به هر روی واژه ای پارسی و وامواژه ای در ترکی ست.
عبدالقادر مراغه ای و صفی الدین ارموی هم از سده های هفت و هشت هستند زمانی که آذربایگان پهلوی زبان بود.
علی اکبر فراهانی هم که از دیار فراهان سرزمین ادیبان و فرهیختگانی مانند امیرکبیر و قائم مقام فراهانی ست.

تار آزری هم ک عکسش در کاخ هشت بهشت اصفهان شهر تورکان هست ک مال ۵۰۰ سال پیشه . . . . دروغگویی خوب نیس کذاب مبین
یه منبع یا عکس نیست که تار شیرازی رو قبل قاجار معرفی کنه. تامام

چند نمونه که در آنها ساز به چم ابزار است:
میان دولشکر دو فرسنگ بود / همه ساز و آرایش جنگ بود.
( فردوسی )
چو بنهاد برنامه بر مهرشاه /بر آراست با ساز نخجیرگاه.
( فردوسی )
نه با تو زینت خانه ، نه با تو ساز سفر / بساز ساز سفر پس به فال نیک خرام.
( فرخی )
می دانید که مرگ هست و ساز مرگ نمی سازید. ( تذکرة الاولیای عطار ) .
همچنین این واژه به چم ابزار موسیقی نیز به کار می رفت:
همه فقها و اعیان و عامه آنجای رفتند به تهنیت ، فوج فوج مطربان شهر و بوقیانِ شادی آباد با سازها به خدمت آنجای آمدند. ( تاریخ بیهقی )
در گذر زمان واژه ی ساز، تنها برای نامیدن ابزارهای موسیقی ویژه مند شد:
خاقانیا بنال که بر ساز روزگار / خوشتر ز ناله تو نوائی نیافتم.
( خاقانی )
ز صد دستان که او را بود در ساز / گزیده کرد سی لحن خوش آواز.
( نظامی )
حدیث باربد با ساز دَهرود / همان آرامگاه شه به شهرود.
( نظامی )
وقت طرب خوش یافتم آن دلبر طناز را / ساقی بیار آن جام می، مطرب بساز آن ساز را.
( سعدی )
تا مطربان ز شوق مَنَت آگهی دهند / قول و غزل به سازونوا می فرستمت.
( حافظ )
پیوند میانِ واژه ی "ساز" و کارواژه ی "ساختن" در این بیت شاه نعمت اله ولی به خوبی دیده می شود:
سازنده اگرچه ساز نیکو سازد / اما بی ساز، ساز چون بنوازد.
زبان نیاکان مردم آذربایگان در گذار از پهلوی به ترکی در چند سده گذشته، واژه های بسیار فراوانی را به ترکی درون کرده که برخی از آنها با گرفتن یک پسوند، نقش کارواژه ای ( فعلی ) نیز در زبان نوآمده پیدا کردند.

. . . . کلمه تار نیز تورکی هس . . . تار یا دار ( در زبان تورکی ت و د قابل تبدیل به هم اند مثل داش و تاش ) یعنی سیم های فشرده شده . سیم در زبان دری به معنای نقره ولی در زبان تورکی به معنای زه هس که در ساز استفاده میشود . . . . دو قسمت مهم ساز تار ، کاسا و ناغارا هستند که به صورت کاسه و نقاره وارد زبان دری شده و نشان میدهد اولین سازندگان ساز تار ، تورک ها بوده اند در حال حاضر نیز بهترین ساز های تار توسط اساتید تورک در تبریز ، تهران و اردبیل ساخته میشود. ساز تاری که مشهور به تار شیرازی هس فاقد اصالت هس زیرا در نقاشی های قدیمی از جمله کاخ هشت بهشت دوران صفوی ، فقط تار آذربایجانی دیده میشود و هیچ اثری از تار موسوم به تار شیرازی نیس . این تار غیراصیل از اواخر دوران قاجار ، اختراع شد که در واقع کپی برداری از تار اصیل آذربایجانی هس . همه نظریه پردازان علم موسیقی در ایران تورک بوده اند از جمله حافظ کل قرآن کریم مرحوم عبدالقادر مراغه ای و حافظ کل قرآن کریم مرحوم صفی الدین ارموی ، و مرحوم علی اکبر فراهانی که دستگاه های هفتگانه موسیقی را معرفی کرد. ساز تار به نام جمهوری آذربایجان در یونسکو ثبت جهانی شده است. سازهایی مثل تار ، سه تار ، بالابان ، زرنا ( به شکل سرنا وارد زبان دری شده ) ، قاوال ( دری زبان ها به اشتباه به آن دایره آذری میگویند ) ، قپوز ، باغلاما و تنبک سازهای اصیل تورکی هستند