هخامنشیان ۲۲۰ سال ( از ۵۵۰ پیش از میلاد تا ۳۳۰ پیش از میلاد ) بر بخش بزرگی از جهان شناخته شده آن روز از رود سند تا دانوب در اروپا و از آسیای میانه تا شمال شرقی آفریقا فرمان راندند.
ساتراپی واژهٔ یونانی شدهٔ خَشثْرَپاوه ( به پارسی باستان ) بمعنی ایالت است که به پارسی کنونی باید شهر گفت و واژهٔ شهر را در آن زمان بمعنی مملکت استعمال می کردند. ساتراپی منطقه ایی را در برمی گرفت که طی تاریخ شکل گرفته بود و ساکنان آن از نظر مردم شناسی یعنی از لحاظ فرهنگی و آداب و رسوم مشابه بودند.
... [مشاهده متن کامل]
سنگ نبشتهٔ سه زبانهٔ بیستون، به نخستین سال فرمان روایی داریوش بزرگ از زبان خود او می پردازد. سالی که به فرونشاندن شورشهای داخلی پرداخت. نظام شاهنشاهی را استحکام بخشید و با فتح دره سند ( هندوش Hinduš ) در شرق و آفریقا ( پوتایا Putāyā و کوشیا Kūšiyā ) در غرب سرزمین هایی چند به شاهنشاهی الحاق کرد. وجود این دهیاوه ها ( dahyāva ) بعنوان یک ساتراپی و موقعیت آنها در چارچوب هیرارشی قدرت را می توان در منابع یونانی و لاتینی یافت. این منابع اطلاعات زیادی دربارهٔ موقععیت جغرافیایی این سرزمین ها می دهند. در این منابع آمده است که حدود ساتراپی ها توسط سنگ های سرحدی، رودها، قلهٔ کوه ها و حصارهای دیگر مشخص می شدند.
در فهرست زیر، اطلاعاتی راجع به پایتخت، موقعیت جغرافیایی و مرزها و باشندگان بومی هر یک ازین این ساتراپی ها آمده است[۱]:
ساتراپی بزرگ پارسه/پارس Pārsa، پایتخت: پاسارگادا ( Pasargada ) ، پارسه ( Pārsa )
ساتراپی مرکزی و اصلی پارسه/پارس
ساتراپی مرکزی و کوچک پارسه/پارس
ساتراپی کوچک کرمانه Karmana/Carmania
ساتراپی اصلی اوجه/شوش Ūja ( عیلام ) ، پایتخت: شوش ( Susa )
ساتراپی مرکزی و کوچک اوجه/شوش
ساتراپی کوچک ایلامیس Elymais
ساتراپی بزرگ مادَه/ماد ( Māda ) ، پایتخت: هگمتانه ( Hagmatana )
ساتراپی مرکزی و اصلی مادَه/ماد
ساتراپی مرکزی و کوچک مادَه/ماد
ساتراپی کوچک ماد کوچک
ساتراپی اصلی ارمینه/ارمنستان ( Armina )
ساتراپی مرکزی و کوچک ارمنستان شرقی
ساتراپی کوچک ارمنستان غربی
ساتراپی کوچک کلخید
ساتراپی اصلی پرثوه/پارت ( Parθava ) ، پایتخت: احتمالا هکاتومپیلوس ( Hecatompylus )
ساتراپی مرکزی و کوچک پرثوه/پارت
ساتراپی کوچک هیرکانیا/گرگان ( Hyrcania ) ، پایتخت: زادراکرتا ( Zadracarta )
ساتراپی اصلی هوارزمی/خوارزم ( Uvārazmī )
ساتراپی بزرگ اسپاردا/لیدی ( Sparda ) ، پایتخت: سارد ( Sardes )
ساتراپی مرکزی و اصلی اسپاردا/لیدی
ساتراپی مرکزی و کوچک اسپاردا/لیدی
ساتراپی کوچک فریگیای هلسپونین ( Hellespontine Phrygia )
ساتراپی کوچک کاریا ( Caria ) ، پایتخت: هالیکارناس ( Halicarnassus )
ساتراپی کوچک فریگیای بزرگ ( Greater Phrygia )
ساتراپی کوچک سکودره/تراکیه ( Skudra )
ساتراپی اصلی کَتپَتوکه/کاپادوکیه ( Katpatuka )
ساتراپی مرکزی و کوچک کَتپَتوکه/کاپادوکیه ( Cappadocia - beside - the - Pontus )
ساتراپی کوچک کَتپَتوکه/کاپادوکیه ( Cappadocia - beside - the - Taurus )
ساتراپی کوچک پافلاگونی ( Paphlagonia )
ساتراپی بزرگ بابیروش/بابل ( Bābiruš )
ساتراپی مرکزی و اصلی بابیروش/بابل
ساتراپی مرکزی و کوچک بابیروش/بابل
ساتراپی کوچک سیتاکه ( Sittacene )
ساتراپی کوچک اساگارته ( Asagarta )
ساتراپی اصلی آثورا/آشور ( Aθurā )
ساتراپی مرکزی و کوچک آثورا/آشور
ساتراپی کوچک ایبرناری/سوریه ( Ebir - nāri ) ، پایتخت: دمشق
ساتراپی کوچک سیلیسیای ( Cilicia ) مشرف به دریا، پایتخت: ترسوس ( Tarsos )
ساتراپی بزرگ مودرایه/مصر ( Mudrāya ) ، پایتخت: ممفیس ( Memphis )
ساتراپی مرکزی و اصلی مودرایا/مصر
ساتراپی کوچک مصر علیا، پایتخت: ممفیس ( Memphis )
ساتراپی اصلی پوتایا/لیبی ( Putāyā )
ساتراپی اصلی کوشیا/نوبیا ( Kūšiyā )
ساتراپی اصلی اَرَبایه/عربستان ( Arabāya )
ساتراپی بزرگ هَرَهُوَتیش/رُخَج ( Harauvatiš ) ، پایتخت: آراخوتوس ( Arachotus )
ساتراپی مرکزی و اصلی هَرَهُوَتیش/رُخَج
ساتراپی اصلی زرنکه ( Zranka ) ، پایتخت: فرادا ( Phrada )
ساتراپی اصلی مکا/گدروزی، پایتخت: پورا ( Pura )
ساتراپی مرکزی و کوچک مکا/گدروزی
ساتراپی کوچک اوریتان ها ( Oritans )
ساتراپی کوچک اریاسپ ها ( Ariaspae )
ساتراپی مرکزی و کوچک ثته گوش ۱ ( Θatagus ) ، پایتخت: تاکسیلا ( Taxila )
ساتراپی کوچک ثته گوش ۲
ساتراپی کوچک ثته گوش ۳
ساتراپی اصلی هندوش/هند ( Hinduš )
ساتراپی مرکزی و کوچک هندوش/هند ۱
ساتراپی کوچک هندوش/هند ۲
ساتراپی کوچک هندوش/هند ۳
ساتراپی بزرگ باختریش/باختر ( Bāxtriš ) ، پایتخت: باکترا ( Bactra )
ساتراپی مرکزی و اصلی باختریش/باختر
ساتراپی مرکزی و کوچک باختریش/باختر
ساتراپی کوچک مرگوش/مرو ( Marguš )
ساتراپی اصلی سوغوده/سغد ( Suguda ) ، پایتخت: مَرَکندا ( Maracanda )
ساتراپی مرکزی و کوچک سوغودا/سغد
ساتراپی کوچک دیربائیان ها ( Dyrbaeans )
ساتراپی اصلی گنداره ( Gandāra )
ساتراپی مرکزی و کوچک گندارا
ساتراپی کوچک پاراپامیز ( Paropamisus )
ساتراپی اصلی هریوه/هرات ( Haraiva ) ، پایتخت: آرتاکوانا ( Artacoana )
ساتراپی اصلی سکا پَرَدرایه/داها ( Dahā ( = Sakā paradraya ) /Dahae ) ( سکاهای آن سوی دریا: کریمه، دانوب )
ساتراپی اصلی سکا تیگره خوده/ماساژت ها ( Sakā tigraxaudā/Massagetae ) ( سکاهای تیزخود، سکاهای ماورای سیحون )
ساتراپی اصلی سکا هئومه ورگه/امیرجیان ها ( Sakā haumavargā/Amyrgians ) ( سکاهای هوم نوش، سکاهای ماورای جیحون )
فهرست ساتراپی ها در سنگ نبشته های هخامنشی
فهرست ساتراپی ها در سنگ نبشته های هخامنشی[۲]
سنگ نبشتهٔ بیستون سنگ نبشتهٔ پارسه سنگ نبشتهٔ شوش سنگ نبشتهٔ نقش رستم
پارسه - - -
خوجیه خوج . . .
ساتراپی واژهٔ یونانی شدهٔ خَشثْرَپاوه ( به پارسی باستان ) بمعنی ایالت است که به پارسی کنونی باید شهر گفت و واژهٔ شهر را در آن زمان بمعنی مملکت استعمال می کردند. ساتراپی منطقه ایی را در برمی گرفت که طی تاریخ شکل گرفته بود و ساکنان آن از نظر مردم شناسی یعنی از لحاظ فرهنگی و آداب و رسوم مشابه بودند.
... [مشاهده متن کامل]
سنگ نبشتهٔ سه زبانهٔ بیستون، به نخستین سال فرمان روایی داریوش بزرگ از زبان خود او می پردازد. سالی که به فرونشاندن شورشهای داخلی پرداخت. نظام شاهنشاهی را استحکام بخشید و با فتح دره سند ( هندوش Hinduš ) در شرق و آفریقا ( پوتایا Putāyā و کوشیا Kūšiyā ) در غرب سرزمین هایی چند به شاهنشاهی الحاق کرد. وجود این دهیاوه ها ( dahyāva ) بعنوان یک ساتراپی و موقعیت آنها در چارچوب هیرارشی قدرت را می توان در منابع یونانی و لاتینی یافت. این منابع اطلاعات زیادی دربارهٔ موقععیت جغرافیایی این سرزمین ها می دهند. در این منابع آمده است که حدود ساتراپی ها توسط سنگ های سرحدی، رودها، قلهٔ کوه ها و حصارهای دیگر مشخص می شدند.
در فهرست زیر، اطلاعاتی راجع به پایتخت، موقعیت جغرافیایی و مرزها و باشندگان بومی هر یک ازین این ساتراپی ها آمده است[۱]:
ساتراپی بزرگ پارسه/پارس Pārsa، پایتخت: پاسارگادا ( Pasargada ) ، پارسه ( Pārsa )
ساتراپی مرکزی و اصلی پارسه/پارس
ساتراپی مرکزی و کوچک پارسه/پارس
ساتراپی کوچک کرمانه Karmana/Carmania
ساتراپی اصلی اوجه/شوش Ūja ( عیلام ) ، پایتخت: شوش ( Susa )
ساتراپی مرکزی و کوچک اوجه/شوش
ساتراپی کوچک ایلامیس Elymais
ساتراپی بزرگ مادَه/ماد ( Māda ) ، پایتخت: هگمتانه ( Hagmatana )
ساتراپی مرکزی و اصلی مادَه/ماد
ساتراپی مرکزی و کوچک مادَه/ماد
ساتراپی کوچک ماد کوچک
ساتراپی اصلی ارمینه/ارمنستان ( Armina )
ساتراپی مرکزی و کوچک ارمنستان شرقی
ساتراپی کوچک ارمنستان غربی
ساتراپی کوچک کلخید
ساتراپی اصلی پرثوه/پارت ( Parθava ) ، پایتخت: احتمالا هکاتومپیلوس ( Hecatompylus )
ساتراپی مرکزی و کوچک پرثوه/پارت
ساتراپی کوچک هیرکانیا/گرگان ( Hyrcania ) ، پایتخت: زادراکرتا ( Zadracarta )
ساتراپی اصلی هوارزمی/خوارزم ( Uvārazmī )
ساتراپی بزرگ اسپاردا/لیدی ( Sparda ) ، پایتخت: سارد ( Sardes )
ساتراپی مرکزی و اصلی اسپاردا/لیدی
ساتراپی مرکزی و کوچک اسپاردا/لیدی
ساتراپی کوچک فریگیای هلسپونین ( Hellespontine Phrygia )
ساتراپی کوچک کاریا ( Caria ) ، پایتخت: هالیکارناس ( Halicarnassus )
ساتراپی کوچک فریگیای بزرگ ( Greater Phrygia )
ساتراپی کوچک سکودره/تراکیه ( Skudra )
ساتراپی اصلی کَتپَتوکه/کاپادوکیه ( Katpatuka )
ساتراپی مرکزی و کوچک کَتپَتوکه/کاپادوکیه ( Cappadocia - beside - the - Pontus )
ساتراپی کوچک کَتپَتوکه/کاپادوکیه ( Cappadocia - beside - the - Taurus )
ساتراپی کوچک پافلاگونی ( Paphlagonia )
ساتراپی بزرگ بابیروش/بابل ( Bābiruš )
ساتراپی مرکزی و اصلی بابیروش/بابل
ساتراپی مرکزی و کوچک بابیروش/بابل
ساتراپی کوچک سیتاکه ( Sittacene )
ساتراپی کوچک اساگارته ( Asagarta )
ساتراپی اصلی آثورا/آشور ( Aθurā )
ساتراپی مرکزی و کوچک آثورا/آشور
ساتراپی کوچک ایبرناری/سوریه ( Ebir - nāri ) ، پایتخت: دمشق
ساتراپی کوچک سیلیسیای ( Cilicia ) مشرف به دریا، پایتخت: ترسوس ( Tarsos )
ساتراپی بزرگ مودرایه/مصر ( Mudrāya ) ، پایتخت: ممفیس ( Memphis )
ساتراپی مرکزی و اصلی مودرایا/مصر
ساتراپی کوچک مصر علیا، پایتخت: ممفیس ( Memphis )
ساتراپی اصلی پوتایا/لیبی ( Putāyā )
ساتراپی اصلی کوشیا/نوبیا ( Kūšiyā )
ساتراپی اصلی اَرَبایه/عربستان ( Arabāya )
ساتراپی بزرگ هَرَهُوَتیش/رُخَج ( Harauvatiš ) ، پایتخت: آراخوتوس ( Arachotus )
ساتراپی مرکزی و اصلی هَرَهُوَتیش/رُخَج
ساتراپی اصلی زرنکه ( Zranka ) ، پایتخت: فرادا ( Phrada )
ساتراپی اصلی مکا/گدروزی، پایتخت: پورا ( Pura )
ساتراپی مرکزی و کوچک مکا/گدروزی
ساتراپی کوچک اوریتان ها ( Oritans )
ساتراپی کوچک اریاسپ ها ( Ariaspae )
ساتراپی مرکزی و کوچک ثته گوش ۱ ( Θatagus ) ، پایتخت: تاکسیلا ( Taxila )
ساتراپی کوچک ثته گوش ۲
ساتراپی کوچک ثته گوش ۳
ساتراپی اصلی هندوش/هند ( Hinduš )
ساتراپی مرکزی و کوچک هندوش/هند ۱
ساتراپی کوچک هندوش/هند ۲
ساتراپی کوچک هندوش/هند ۳
ساتراپی بزرگ باختریش/باختر ( Bāxtriš ) ، پایتخت: باکترا ( Bactra )
ساتراپی مرکزی و اصلی باختریش/باختر
ساتراپی مرکزی و کوچک باختریش/باختر
ساتراپی کوچک مرگوش/مرو ( Marguš )
ساتراپی اصلی سوغوده/سغد ( Suguda ) ، پایتخت: مَرَکندا ( Maracanda )
ساتراپی مرکزی و کوچک سوغودا/سغد
ساتراپی کوچک دیربائیان ها ( Dyrbaeans )
ساتراپی اصلی گنداره ( Gandāra )
ساتراپی مرکزی و کوچک گندارا
ساتراپی کوچک پاراپامیز ( Paropamisus )
ساتراپی اصلی هریوه/هرات ( Haraiva ) ، پایتخت: آرتاکوانا ( Artacoana )
ساتراپی اصلی سکا پَرَدرایه/داها ( Dahā ( = Sakā paradraya ) /Dahae ) ( سکاهای آن سوی دریا: کریمه، دانوب )
ساتراپی اصلی سکا تیگره خوده/ماساژت ها ( Sakā tigraxaudā/Massagetae ) ( سکاهای تیزخود، سکاهای ماورای سیحون )
ساتراپی اصلی سکا هئومه ورگه/امیرجیان ها ( Sakā haumavargā/Amyrgians ) ( سکاهای هوم نوش، سکاهای ماورای جیحون )
فهرست ساتراپی ها در سنگ نبشته های هخامنشی
فهرست ساتراپی ها در سنگ نبشته های هخامنشی[۲]
سنگ نبشتهٔ بیستون سنگ نبشتهٔ پارسه سنگ نبشتهٔ شوش سنگ نبشتهٔ نقش رستم
پارسه - - -
خوجیه خوج . . .