زوال عقل

زوال عقل، [ ۵] خِرَدسودگی[ ۶] یا دمانس ( به انگلیسی: Dementia ) در پزشکی و روان پزشکی، اختلال مزمن و گاهی حاد فرایندهای روانی و زوال عصبی پیشرونده بوده که با تغییر شخصیت و موقعیت ناشناسی و اختلال در حافظه و داوری و اندیشه همراه است. شایع ترین نوع آن، زوال عقل سالخوردگی یا بیماری آلزایمر است. از دیگر عوامل ایجاد زوال عقل می توان به سکته مغزی، بیماری پیک و بیماری های ناشایع ولی معروف مانند جنون گاوی اشاره نمود. طبق تعریف، زوال عقل عبارت است از تخریب پیش روندهٔ کارکردهای شناختی که در زمینه ای از هشیاری کامل ( بدون وجود دلیریوم بسته به نوع عامل آن ) بروز می کند. زوال عقل مجموعه ای از علائم شامل اختلالاتی در حافظه، توجه، زبان پریشی، تغییرات روان شناختی و مختل شدن فعالیت های روزمره تظاهر می یابد.
امروزه حدود ۱۲ میلیون نفر در جهان زوال عقل دارند و انتظار می رود که این تعداد در سال ۲۰۴۰ به ۲۵ میلیون برسد. محققان سازمان جهانی آلزایمر ( ADI ) در گزارش سال ۲۰۱۵ خود در لندن پیش بینی کردند که شمار بیماران مبتلا به زوال عقل در جهان تا سال ۲۰۵۰ سه برابر و به ۱۳۱٫۵ میلیون نفر برسد. [ ۷] در بررسی که در خانه های سالمندان در استان تهران صورت گرفت، مشاهده شد که ۴ درصد از افراد، زوال عقل دارند. [ ۸] در انگلستان حدود ۶۳۷ هزار نفر علائم زوال عقل دارند و هزینهٔ سالیانهٔ مراقبت از آن ها ۷/۱ میلیارد پوند ( ۷/۱۸ میلیارد یورو، ۷/۲۴ میلیارد دلار ) است، که بیشتر از بیماری قلبی - عروقی ( ۴ میلیارد پوند ) ، سکته مغزی ( ۳ میلیارد پوند ) و سرطان ( ۲ میلیارد پوند ) است. تحقیقات محققان انگلیسی حاکی از آن است که یک نفر از هر سه نفر متولدان سال ۲۰۱۵ میلادی در این کشور در صورت یافت نشدن راه هایی برای درمان زوال عقل در نهایت به اشکال مختلف این عارضه دچار خواهند شد. براساس این تحقیقات، ۲۷ درصد از پسران و ۳۷ درصد از دختران متولد سال ۲۰۱۵ میلادی در آینده در معرض بیماری زوال عقل، قرار دارند. به گفته محققان انگلیسی، به طور تقریبی ۳۲ درصد متولدان سال جاری میلادی در انگلستان در مراحلی از زندگی خود به بیماری ذهنی تحلیل برنده مبتلا خواهند شد. [ ۹] شایع ترین نوع زوال عقل، آلزایمر نام دارد که ۵۰٪ تا ۶۰٪ بیماران مبتلا به زوال عقل را شامل می شود. از سایر انواع زوال عقل می توان از زوال عقل عروقی، زوال عقل پیشانی - گیجگاهی، زوال عقل ناشی از ضربه به مغز، زوال عقل وابسته به الکل، زوال عقل وابسته به انواع اختلال های حرکتی نظیر بیماری هانتینگتون، زوال عقل پارکینسون و زوال عقل ناشی از ایدز نام برد.

زوال عقل (dementia)
(یا: دِمانس) کاهش قوای ذهنی ناشی از تغییرات بافت مغز. این بیماری موجب ازدست رفتن توانایی های فکری می شود، تا آن جا که این وضعیت عملکرد عادی اجتماعی یا شغلی را مختل می کند. حافظه، قوۀ تشخیص، تفکر انتزاعی، و شخصیت تنزل یا تغییر می یابد. دامنۀ ضعف حافظه از دشواری در به یاد آوردن نام چیزها تا ناتوانی در شناسایی بستگان نزدیک گسترده است. ناتوانی در کنارآمدن با شرایط جدید از علایم نارسایی فکری است. تغییرات شخصیتی چه بسا به رعایت نکردن بهداشت شخصی، بدزبانی، خمودگی، و تندخویی منجر شود. مشهورترین علت زوال عقل بیماری آلزایمراست؛ اما سکتۀ مغزی، ضربۀ مغزی، مواد مسموم کننده (شامل مواد قانونی و غیرقانونی) و بیماری های عصبی نیز ممکن است موجب زوال عقل شود. این بیماری در سالخوردگان شیوع بیشتری دارد. گفتنی است، زوال عقل با نقص عقلی یا نارسایی ذهنی شدید مادرزادی تفاوت دارد.