سکته مغزی

سکتهٔ مغزی یا اصطلاح دقیق آن حوادث مغزی – عروقی نوعی اختلال نورولوژیک ناگهانی است که در اثر اختلال خون رسانی به ناحیه ای از بافت مغز رخ می دهد. [ ۱]
به بیان دیگر اگر خون رسانی به قسمتی از مغز دچار اختلال شده و متوقف گردد، این قسمت از مغز دیگر نمی تواند عملکرد طبیعی خود را داشته باشد. این وضعیت را اصطلاحاً سکته مغزی می نامند. سکته مغزی می تواند به عللی مانند بسته شدن یا پاره شدن یکی از رگ های خون رسان مغز ایجاد شود که به ترتیب سکته ایسکمیک و سکته هموراژیک نام دارند. سکته مغزی در مردان بیشتر از زنان است. [ ۲] [ ۳] [ ۴]
معمولاً قبل از بروز سکته مغزی علائم هشدار دهنده ای وجود ندارد یا اینکه علائم بسیار جزئی هستند. بعد از بروز سکته مغزی بیمار باید بلافاصله در بیمارستان بستری گشته تا از بروز صدمات دائمی به مغز جلوگیری شود. عوارضی که بعد از سکته مغزی ایجاد می شود بستگی به محل سکته و وسعت بافت های گرفتار شدهٔ مغز دارد. عوارض سکته مغزی از عوارض خفیف و گذرا مثل تاری دید تا عوارض فلج کننده دائمی یا حتی مرگ را شامل می شود. [ ۵] [ ۶] [ ۷] اگر این علائم در طول ۲۴ ساعت از بین بروند، این وضعیت را اصطلاحاً حمله ایسکمی گذرا ( transient ischemic attack ) می نامند که یک علامت هشدار دهنده از یک سکته مغزی احتمالی در آینده می باشد. سکته مغزی سومین عامل مرگ و میر در جهان است. [ ۸] [ ۹] [ ۱۰] [ ۱۱] [ ۱۲]
آمار سکته مغزی در ایران چندان مناسب نیست. پزشکان ایرانی می گویند افراد در ایران ۱۰ سال زودتر از سایر کشورها به سکته مغزی مبتلا می شوند. متخصصان کم تحرکی، مصرف بی رویه نمک و چربی، چاقی، استعمال دخانیات و در مجموع رژیم نامناسب غذایی را عاملی برای حرکت به سمت سکته های مغزی ایرانیان می دانند. [ ۱۳] بر اساس آمار میدانی سکته های مغزی در مردان ایرانی ۲۵ درصد بیشتر از زنان است. [ ۱۴] دبیر انجمن سکته مغزی ایران اعتقاد دارد که این سکته به عنوان دومین عامل مرگ و میر در ایران و برخی از کشورهای در حال پیشرفت شناخته شده است. [ ۱۵]
خبرگزاری ایرنا گفته که پژوهش ها نشان می دهند اگرچه اشراف بر زبان دوم احتمالاً بی ارتباط با سلامت فیزیکی به نظر می رسد، اما ظاهراً این مهارت از مغز در برابر آسیب های ویرانگر به عملکردهای مغزی محافظت می کند و افرادی که در سخن گفتن به دو زبان مهارت دارند، احتمال بهبودی و درمان آن ها در صورت بروز سکته مغزی، دو برابر دیگران است. [ ۱۶]

سکتۀ مغزی (stroke)
(یا: حادثۀ عروق مغزی، آپوپلکسی) قطع جریان خون بخشی از مغز، به علت خون ریزی ناگهانی در مغز (خون ریزی مغزی)، آمبولییا ترومبوز. شدت سکتۀ مغزی ممکن است از سکته ای بی علامت تا سکته ای کشنده متغیر باشد. در بین این دو حالت، برحسب محل و وسعت ضایعه، طیف وسیعی از اختلال عملکرد ایجاد می شود. سکته های طرف راست مغز باعث ضعف در سمت چپ بدن می شوند. برخی سکته ها بر تکلم اثر می گذارند. تقریباً ۸۰ درصد از سکته ها از نوع ایسکمیک (خون بستی) اند که در آن ها، لخته ای مسیر سرخ رگ را می بندد و باعث قطع جریان خون می شود. حمله های خون بستی گذرا(سکته های کوچک) علایم گذرایی ایجاد می کنند که کمتر از ۲۴ ساعت طول می کشند. این حمله ها باید به دقت بررسی شوند تا از بروز سکتۀ کامل در آینده جلوگیری شود. آترواسکلروزنوعی بیماری سرخ رگی زمینه ساز سکتۀ مغزی است. پرفشاری خونهم از عوامل زمینه ساز است. بنابه بررسی جهانی در ۱۹۹۵، پرفشاری خون پیش از میان سالی خطر سکتۀ مغزی را در مراحل بعدی زندگی تا دَه برابر افزایش می دهد. گاه می توان با عمل جراحی، مثل بعضی آنوریسم ها، از سکته ی مغزی جلوگیری کرد. استفاده از داروهای ضد انعقادیا ویتامین ای و مصرف روزانۀ آسپیرین خطر بروز سکته های ناشی از لختۀ خون را کاهش می دهند. براساس پژوهشی در امریکا، که نتایج آن در ۱۹۹۵ منتشر شد، چنانچه در سه ساعت اول پس از سکتۀ مغزی از داروی تی پی اِی استفاده شود، تعداد بیمارانی که دچار ناتوانی دایم می شوند به نصف کاهش می یابد. در افراد مسن، بهترین روش برای پیش بینی احتمال بروز سکتۀ مغزی پژواک نگاریاز سرخ رگ های سُباتی (شریان گردن)است. بررسی های پزشکی در ۱۹۹۹ نشان داد که رژیم غذایی حاوی مقادیر فراوانی از میوه و سبزیجات احتمال بروز سکتۀ مغزی را کاهش می دهد.