زمین شناسی

زمین شناسی یا ژئولوژی ( به فرانسوی: Géologie ) علم مطالعه زمین، مواد سازنده آن، ساختار مواد آن و فرایندهایی را که بر روی آن عمل می کنند است. زمین شناسی یکی از شش علوم پایه اصلی ( بقیه شامل ریاضیات، فیزیک، شیمی، زیست شناسی و نجوم ) می باشد. [ ۱] بخش مهمی از زمین شناسی مطالعه چگونگی تغییر مواد، ساختارها، فرایندها و ارگانیسم های زمین با گذشت زمان است.
زمین شناسان، فرآیندهای زمین را مورد مطالعه قرار می دهند:
بسیاری از فرایندها مانند لغزش زمین، زمین لرزه، سیل و فوران آتشفشانی و بعضی کانی ها می تواند برای انسان، خطرناک باشد. زمین شناسان تلاش می کنند تا این فرایندها را به خوبی درک کنند تا از ساختن سازه های مهم در جایی که ممکن است آسیب ببینند جلوگیری کنند. زمین شناسان می توانند نقشه مناطقی را که در گذشته طغیان کرده اند تهیه کنند، همچنین می توانند نقشه مناطقی را که ممکن است در آینده تحت تأثیر سیل قرار بگیرند را آماده کنند. این نقشه ها می توانند برای هدایت توسعه جوامع و تعیین محل حفاظت سیل یا بیمه سیل مورد استفاده قرار گیرند.
زمین شناسان مواد زمین را مطالعه می کنند:
مردم هر روز از مواد زمین استفاده می کنند. آن ها از نفتی استفاده می کنند که از چاه ها، فلزاتی که از معادن استخراج و از آب هایی که از نهرها یا از زیر زمین تهیه می شوند، استفاده می کنند. زمین شناسان مطالعاتی را انجام می دهند که سنگ های حاوی فلزات مهم را تعیین و معادنی را که آنها را تولید می کند شناسایی و روش های مورد استفاده برای خارج کردن فلزات از سنگ ها را برنامه ریزی می کنند. آن ها کارهای مشابهی را برای یافتن و تولید نفت، گاز طبیعی و آب های زیرزمینی انجام می دهند. [ ۲]
زمین شناسان، کسانی هستند که چگونگی تشکیل زمین، ویژگی ها، رویدادهایی که از زمان پیدایش زمین بر آن گذشته است، ساختار، ترکیب سنگ ها و کانی ها و تاریخچه آن را مطالعه می کند. [ ۳]
زمین شناسی به شاخه های زیر تقسیم می شود:
• سنگ شناسی: که به مطالعهٔ سنگ ها و منشأ آن ها می پردازد. در آن شیوه تشکیل، منشأ، رده بندی و ترکیب سنگ ها بررسی می شود. فرایندهای دگرگونی، آتشفشانی، شهاب سنگ ها، نفوذ توده های آذرین در درون زمین وحتی برروی ماه و دیگر سیاره ها در شاخه سنگ شناسی آذرین و دگرگونی بررسی می شود.
• چینه شناسی: مطالعهٔ تاریخی و سن سازندهای زمین شناسی کرهٔ زمین
• دیرینه شناسی: مطالعهٔ زندگی گذشته. زمین شناسانی هستند که با بررسی فسیل ها و دیگر شواهد موجود در سنگ ها و رسوبات، به دنبال یافتن اطلاعاتی دربارهٔ آب وهوای گذشته، تاریخچه حیات، سرگذشت زمین از آغاز تا امروز و موجوداتی که در هر دوره می زیسته اند، می باشند.
• کانی شناسی: مطالعهٔ کانی ها و منشأ آنها
• زمین شناسی فیزیکی: که فرایندهای بیرونی و درونیِ زمین و اثرات آن ها در ایجاد شکل ها و ساختمان های زمین را مطالعه می کند
• زمین پزشکی: زمین شناسی پزشکی علمی است که به بررسی ارتباط بین عوامل زمین شناسی با سلامت انسان ها و جانوران و تأثیر عوامل زیست محیطی بر پراکندگی جغرافیایی بیماری های مرتبط می پردازد.
• ژئوشیمی یا زمین شیمی: علم تعیین فراوانی نسبی عناصر و انواع ایزوتوپ های اتمی آن ها در زمین؛ و مطالعه توزیع و مهاجرت هریک از عناصر در بخش های مختلف زمین ( اتمسفر، هیدروسفر، پوسته و… ) و همچنین در کانی ها و سنگ ها به منظور کشف اصول اداره کننده این توزیع و مهاجرت
• زمین شناسی اقتصادی: که ذخایر و منابع معدنی فلزی وغیر فلزی زمین را مورد مطالعه و بررسی قرار می دهد
• زمین شناسی ژئوفیزیکی: مطالعهٔ زمین لرزه ها و منشأ و چگونگی پیدایش و رفتار آنها و همچنین مطالعات تحت الارضی ذخایر معدنی و نفتی. زمین شناسان در مناطق قابل دسترس، به مشاهده مستقیم پدیده ها می پردازند. ولی برای مطالعه ساختمان درونی زمین و شناسایی ذخایر و معادن زیرزمینی، از امواج لرزه ای، بررسی مغناطیس، مقاومت الکتریکی و شدت گرانش سنگ ها استفاده می شود
• زمین شناسی زیست محیطی و زمین پزشکی: مطالعهٔ محیط زیست و تأثیرات انواع آلودگی زمین زاد و انسان زاد بر آن. این شاخه ها خود نیز به زیرشاخه هایی تقسیم می شود
• زمین شناسی نفت: به بررسی تولید و چگونگی تشکیل هیدرات های کربن ( نفت و گاز ) می پردازد و همچنین نحوهٔ بهینه و اقتصادی استخراج آن ها از اعماق لایه های زمین با استفاده از دستگاه های حفاری.
• زمین شناسی ساختمانی: بخشی از زمین شناسی است که در مورد توزیع سه بعدی سنگ های تشکیل دهنده پوسته زمین و تاریخچه تغییرشکل آن ها بحث می کند. این علم همچنین در رابطه با تغییر و دگرریختی سنگ ها طی فرایندهای فشارشی و کششی بحث می کند. زمین شناسی ساختاری عمدتاً دربارهٔ شکل هندسی و مشخصات ظاهری ساختمان های مختلف زمین ( گسل، چین خوردگی و … ) صحبت می کند. به تعریف دیگر علم شناسایی و بررسی ساختارهای تشکیل دهنده پوسته زمین و علت به وجود آمدن آنهاست. زمین ساخت به مطالعه ساختار درونی زمین، چگونگی تشکیل رشته کوه ها، اقیانوس ها، گسل ها، چین خوردگی ها، زمین لرزه ها و دیگر رخدادهای سطح زمین می پردازد.
• زمین شناسی مهندسی: این علم با به کارگیری اصول زمین شناسی مانند مطالعه ترکیب کانی شناسی، بافت و وضعیت هوازدگی سنگ و خاک، شناخت تاریخچه زمین شناسی محیط تشکیل آن ها و با درک فرایندها و ساختارهای تکتونیکی و شناخت خطرات زمین شناسی به همراه اندازه گیری خصوصیات فیزیکی و مکانیکی خاک و سنگ و تجزیه و تحلیل آن ها بخشی از نیاز طراحان را برطرف می نماید. به عبارت دیگر شاخه ای از زمین شناسی است که رفتار و ویژگی های مواد سطحی زمین را از نظر مقاومت در برابر فشارهای وارده نفوذپذیری و امکان ساخت یک سازه درمحلی خاص از زمین بررسی می کند.
• زمین شناسی آب:زمین شناسانی که در زمینه تشکیل سفره های آب زیرزمینی حرکت آب در درون زمین و چگونگی یافتن آنها تحقیق و مطالعه می کنند آب زمین شناس نامیده می شوند.
• رسوب شناسی:مواد حاصل از فرسایش کوه ها توسط آب، باد و یخ به مناطق پست یا حوضه های رسوبی انتقال یافته ودر آنجا برروی هم انباشته می شوند و پس از سنگ شدن، به سنگ های رسوبی تبدیل می شوند. در رسوب شناسی و سنگ شناسی رسوبی، فرایندهای انتقال و ته نشینی و تبدیل رسوبات به سنگ های رسوبی مطالعه می شود.

زمین شناسی (geology)
علم شناخت زمین، منشأ، ترکیب، ساختار، و تاریخچۀ آن. این علم به چند شاخه تقسیم می شود که عبارت اند از کانی شناسی(مطالعۀ کانی ها)، سنگ شناسی(مطالعۀ سنگ ها)، چینه شناسی(مطالعۀ نِهِشتِبسترهای متوالیِ سنگ های رسوبی)، دیرین شناسی(مطالعۀ سنگواره ها)، زمین ساخت(مطالعۀ دگرشکلی و حرکت پوستۀ زمین) ژئوفیزیک(کاربرد فیزیک برای مطالعۀ سطح، درون، و جوّ زمین)، و ژئوشیمی(کاربرد علم شیمی در زمین شناسی، مشابه کاربرد آن در زیست شناسی).