زبان خانتی

زبان خانتی از زبان های اورالی است که خانتی ها در منطقه خودمختار خانتی - مانسی و یامالو - ننتس و همچنین در مناطقی از استان تومسک روسیه به آن صحبت می کنند. خانتی در ۱۹۹۴، حدوداً دوازده هزار نفر گویشور داشت.
زبان خانتی به همراه زبان مانسی که نزدیکی زیادی با آن دارد و نیز زبان مجاری در یک دسته قرار دارد. این زبان از خانواده زبان های اورالی، در زیرگروه زبان های فین واوگری و از دسته زبان های اوگری است.
زبان خانتی با وجود کمی گویشورانش، گویش ها و لهجه های نسبتاً فراوان و متفاوتی دارد. این تفاوت گویشی در سه بخش گویش های شمالی، غربی و شرقی تقسیم بندی می شود. بخش غربی شامل گویش های مناطق سالخارد، رود اب و ایرتیش بوده و گویش های شرقی این زبان در سورگوت و واخ - واسوهان رایج است که خود به سیزده گویش دیگر تقسیم می شود. هر سه گویش اصلی ( شمالی، جنوبی و شرقی ) از دید آواشناسی و تک واژشناسی و واژگان با یکدیگر تفاوت های فاحش و غیرقابل فهم دارند که به عنوان زبان های جداگانه اما نزدیک به هم شناخته می شوند.
آغاز نوشتار به این زبان با خط لاتین در حدود ۱۹۳۱ میلادی بوده و بعدها در سال های ۱۹۵۸ به خط سیریلیک تغییر یافت و در نهایت در سال ۲۰۰۰ میلادی در آن گونه سیریلیک اصلاحاتی پدید آمد که به خط کنونی زبان خانتی منجر شد.
این زبان مانند سایر زبان های اورالی یک زبان پیوندی است و از نظر دستوری مشابهتی با زبان های هندواروپایی نداشته و وندها مفاهیم جدید ایجاد می کنند و در نتیجه ستاک اصلی واژه ها صرف نمی شوند.
واژه در زبان خانتی دارای سه سطح مفرد، مثنی و جمع است، حالت های مفعولی معه، مفعولی له و مفعولی فیه نیز در این زبان وجود دارد. برای نمونه:
گاو من :məsem
دو گاو من:məsemən
گاوهای من:məsew
دوتا از گاوهای ما:məstatən
دو گاو ما:məsŋətuw
ضمائر در زبان خانتی شامل ضمائر شخصی، ضمائر اشاره و ضمائر پرسشی و دارای تثنیه هستند. برای نمونه:
tamə: این
tomə: آن
tam xot: آن خانه
xoy: چه کسی؟
muy: چه چیز؟
عددها در زبان خانتی و رابطه و همبستگی آن ها با فنلاندی و مجاری  :