زبان اکسیتان

زبان اکسیتان، اوکسیتان یا اکسیتانی ( به اکسیتان: occitan ) یک یا گروهی از چندین زبان رومی است که که در جنوب فرانسه، موناکو، دره های اکسیتان ایتالیا و همچنین دره آران اسپانیا گفتگو می شود. این مناطق در مجموع اکسیتانیا نامیده می شوند. اکسیتان همچنین در درون بوم گواردیا پیمونتزه ( کالابریا، ایتالیا ) تکلم می شود. برخی زبان کاتالان را جزو اکسیتان می دانند، چرا که فاصله میان این زبان و برخی از گویش های اکسیتان ( مانند زبان گاسکون ) مانند فاصله بین گویش های مختلف اکسیتان است. کاتالان تا پایان قرن نوزدهم گویشی از زبان اکسیتان محسوب می شد و هنوز هم نزدیکترین خویشاوند آن باقی مانده است. [ ۸]
گویشی از اکسیتان معروف به آرانی در دره آران کاتالونیا زبان رسمی است. از سپتامبر ۲۰۱۰، پارلمان کاتالونیا زبان اکسیان آرانی را به عنوان زبان رسمی مورد استفاده در دره آران در نظر گرفته است.
در طول تاریخ از نام های لیموزینی ( Lemosin ) ، لانگدوسی ( Lengadocian ) ، گاسکون و بعداً پرونسی ( Provençal , Provençau یا Prouvençau ) به عنوان مترادف اکسیتان استفاده شده است. امروزه «پرونسی» عمدتاً به عنوان گویش اکسیتان پروانس در جنوب شرقی فرانسه گفته می شود.
برخلاف سایر زبان های رومی مانند فرانسوی یا اسپانیایی، هیچ زبان معیار نوشتاری واحدی به نام «اکسیتان» وجود ندارد و زبان اکسیتان در فرانسه، محل زندگی بیشتر اکسیتان ها، هیچ وضعیت رسمی ندارد. در عوض، چندین روش معیار برای نوشتن اکسیتان وجود دارد که برخی از آن ها بر اساس همه گویش ها و برخی دیگر بر اساس گویشی خاص هستند. این تلاش ها به دلیل کاهش روز افزون استفاده از زبان اکسیتان به عنوان یک زبان گفتاری در بسیاری از مناطق جنوبی فرانسه و همچنین تفاوت های چشمگیر در واج شناسی و واژگان در میان گویش های مختلف اکسیتان با مانع روبرو می شود.
بقای طولانی مدت زبان اکسیتان کاملاً مورد تردید است. طبق کتاب سرخ زبان های در معرض خطر یونسکو، [ ۹] چهار گویش از شش گویش اصلی اکسیتان ( پرونسی، اورنیاتی، لیموزینی و لانگدوسی ) به شدت در معرض خطر و دو گویش دیگر ( گاسکونگاسکون و ویواریو - آلپین ) قطعا در معرض خطر هستند.
نام اکسیتان از lenga d'òc ( «زبان òc» ) گرفته شده است، òc در اکسیتان به معنای بله است. در حالی این اصطلاح به صورت شفاهی پس از انحطاط لاتین به کار می رفته است، در مستندات تاریخی برای نخستین بار دانته، شاعر ایتالیایی قرون وسطی، به وجود زبان اک ( langue d'oc ) اشاره کرده است. او در یکی از آثارش می گوید: «nam alii oc, alii si, alii vero dicunt oil» ( «برخی oc می گویند، گروهی sì و دیگران oïl می گویند» ) او بدین ترتیب سه زبان اصلی ادبی رومی را بر اساس واژه هر زبان برای «بله» برجسته می کند؛ زبان òc ( اکسیتان ) ، زبان oïl ( فرانسوی ) ، و زبان sì ( سیسیلی و ایتالیایی ) . البته این تنها ویژگی تعیین کننده هر گروه نبود.