زامیادیشت

زامیاد یشت نامِ یکی از یشت های اوستا کتابِ دینیِ مزدیسنا است.
زامیاد یشت در میانِ مزدیسنان و پژوهندگان به کیان یشت و خوَرِنَ یشت هم شُهره است. برخی پژوهندگان نیز به دلیلِ این که زامیاد یشت، نوزدهمین یشتِ اوستاست به آن یشتِ نوزدهم هم می گویند.
زامیاد یشت شاملِ پانزده کَرده ( بخش ) و نود و هفت بند است.
• در بندهای یک تا هشتِ آن از کوه ها سخن رفته و نامِ آن ها برده شده است.
• بندهای نه تا بیست و چهار از فرّ اهورا مزدا و امشاسپندان و ایزدان یاد شده است. [ ۱]
• بندهای بیست و پنج و بیست و شش از فرّ هوشنگِ پیشدادی یاد شده است. [ ۱]
• بندهای بیست و هفت تا بیست و نه از فرّ تهمورث یاد شده است. [ ۱]
• بندهای سی تا چهل و چهار از فرّ جمشید یاد شده است. [ ۱]
• در بندِ شصت و شش از کردهٔ نهم، به زرتشت اشاره می شود و گفته می شود که زرتشت از آن جایی که رودِ هلمند، دریاچه کیانسه را تشکیل می دهد برخاست.
در آغازِ هر کرده ( به جز کردهٔ هفتم و نهم ) بندِ زیر خوانده شده و تکرار می شود:
فرِّ کیانیِ نیرومندِ مزدا آفریده را ما می ستاییم. آن فَرّ بسیار ستودهٔ زبردست، پرهیزکار، کارگر، چُست را که برتر از سایرِ آفریدگان است.
در کردهٔ هفتم و نهم تفاوتی میانِ بندهای آغازینِ این کرده ها با دیگر بخش ها وجود دارد و به شکلِ زیر خوانده می شود:
فرِّ کیانیِ نیرومندِ مزدا آفریده به دست نیامدنی[ ۲] را ما می ستائیم. آن فَرّ بسیار ستودهٔ زبردست، پرهیزکار، کارگر، چُست را که برتر از سایرِ آفریدگان است.
زامیادیشت از زمرهٔ یشت های بزرگ قدیمی است که در جای جای آن زبان شاعرانه و حماسی ملاحظه می شود گرچه در متن آن تصحیفاتی بسیار راه یافته است و گاه دریافت متن را دشوار کرده است. این یشت با سیستان ارتباط بسیار دارد. ذکر قهرمانی های گرشاسب به تفصیل، برشمردن رودها و دریاچه ها و کوه های این ناحیه و ظهور سوشیانس از آنجا دال بر صحت این نظر است. احتمالاً تدوین نهایی این یشت در سیستان بوده است. [ ۳]
بند ۹۲ زامیادیشت: «در هنگامی که استوت ارت ( آخرین موعود مزدیسنا ) پیک اهورامزدا، پسر ویسپ تئوروئیری از آب کیانسه به در آید، گرز پیروزمند آزنده، گرزی که فریدون دلیر داشت، در هنگامی که ضحاک ( اژدی دهاک ) کشته شد. »[ ۴]

زامیادْ یَشْت
نوزدهمین یشت و یکی از یشت های بزرگ اوستا. این یشت، در پانزده کرده (بخش) و ۹۶ بند، در زمرۀ یشت های کهن قرار دارد و در جای جای آن زبان شاعرانه و حماسی دیده می شود. این یشت به دو بخش اصلی تقسیم می شود: فهرستی از کوه های سرزمین ایران (بندهای یک تا هشت)؛ ستایش فرّه (بندهای نُه تا ۹۶). از این رو مطالب این یشت مربوط به فرّه است و در آن فرّۀ اهورَه مزدا، فرّۀ امشاسپندان، و فرّۀ شاهان و قهرمانان اساطیری ستوده شده است. در این یشت، داستان گریز فرّه از جمشید، به شکل مرغ وارغنه، به سبب دروغگویی جمشید و تصاحب فرّ به دست ایزدمهر، فریدون، و گرشاسب به تفصیل بیان شده است. در دنبالۀ متن از ستیز سپندمینو و اهریمن بر سر به دست آوردن فرّه و از گریز فرّه به دریای فراخکرد و نیز از فرّۀ زردشت و گشتاسب و سوشیانس، آخرین منجی دین زردشتی و ظهور سوشیانس از دریای کیانْسه در سیستان و پیروزی خیر بر شرّ سخن به میان آمده است. ذکر دلاوری های گرشاسب، برشمردن رودها و کوه های ناحیۀ سیستان و ظهور سوشیانس از سیستان حکایت از ارتباط نزدیک زامیادیشت با سیستان دارد و احتمالاً تدوین نهایی یشت در سیستان بوده است. پورداود این یشت را به زبان فارسی ترجمه کرده است (تهران، ۱۳۴۷).