ریخته گری دقیق

ریخته گری دقیق ( به انگلیسی: Investment Casting ) که به نام ریخته گری با مدل های مومی یا ریخته گری ظریف نیز شناخته می شود، فرایندی صنعتی بر پایه روش ریخته گری موم ذوب شونده است که از آن برای ساخت قطعات فلزی از هر نوع آلیاژی می توان استفاده کرد و معمولاً برای تولید قطعات پیچیده که دارای دیواره های نازک هستند، استفاده می شود.
از مزایای این روش می توان به کیفیت سطح فوق العاده، دقت ابعادی بالا، قابلیت نامحدود در پیچیدگی قطعه و قابلیت ریختگری هر نوع آلیاژ، بدون داشتن هیچ گونه خط جدایش یا رگه مذاب اشاره کرد. محدودیت های این روش عبارتند از: هزینه بالای ساخت الگو و قالب، هزینه بالای نیروی کار و همچنین محدودیت در اندازۀ قطعات قابل ریختن ( معمولا از ۳ گرم تا ۵ کیلوگرم ) . با این حال قطعاتی از هواپیما با وزن ۴۵۰ کیلوگرم نیز توسط این روش تولید شده اند. این روش قادر به ریختن قطعاتی با ضخامت دیوار ۰٫۶ میلیمتر تا ۷٫۵ سانتی متر بوده، و تلرانس ابعادی قابل حصول با آن ۰٫۱ میلیمتر به ازای ۲٫۵ سانتیمتر اولیه و سپس ۰٫۰۲ میلیمتر به ازای هر سانتیمتر اضافه می باشد. زبری سطح تولیدی با این روش بین ۱٫۳ تا ۴ میکرون rms می باشد. [ ۱]
پیشرفت های اخیر در زمینه تولید افزودنی ( additive manufacturing ) امکان ساخت مدل های مومی را مستقیماً از داده های رایانه ای و بدون نیاز به ساخت قالب گران قیمت فراهم ساخته است. از مزیت های این روش در تولید الگو می توان به کاهش هزینه های ساخت قالب و فراهم شدن ساخت قطعاتی با تیراژ پایین اشاره کرد. همچنین یکی از ویژگی های منحصر به فرد ساخت الگو توسط پرینتر سه بعدی، ساخت قطعاتی با پوسته خارجی یکپارچه ولی با ساختار داخلی شبکه ای یا لانه زنبوری ( honeycomb ) است. این کار باعث کاهش مصرف ماده و کاهش وزن قطعه نهایی می شود. [ ۱]
تاریخ غنی و طولانی ریخته گری دقیق به هزاران سال پیش و تولید زیورآلات برنز، مس و طلا، بت ها و مجسمه ها در مصر باستان و میان رودان، سلسله هان در چین و آزتک در مکزیک برمی گردد. نخستین و شناخته شده ترین متنی که فرایند ریخته گری دقیق در آن شرح داده شده توسط فردی به نام Theophilius Presbyte در ۱۱۰۰ میلادی نوشته شد، مدتی پس مطالب او توسط مجسمه ساز و زرگری به نام Benevenuto Cellinic مورد استفاده قرار گرفت و از آن برای ساخت مجسمه های perseus و medusa که هم اکنون در فلورانس ایتالیا موجود است استفاده کرد. به مرور زمان و در اواسط دهه ۱۵۰۰ روش ریخته گری دقیق به عنوان یک روش معمول برای ساخت مجسمه های برنزی و آثار هنری دیگر مورد توجه قرار گرفت. ریخته گری دقیق در سال ۱۸۹۷ توسط یک دندان ساز آمریکایی برای مصارف دندانپزشکی مورد استفاده قرار گرفت. به هرحال صنایع ریخته گری تا شروع جنگ جهانی دوم توجه زیادی به این روش نکرده تا آنکه قیمت ماشین های ابزار در آن زمان به دلیل احتیاجات تسلیحاتی بالا رفت، همچنین محدودیت زمانی در تولید قطعات نظامی و صنایع هواپیماسازی که در ضمن باید دارای ابعادی زیاد و پرداخت سطحی خوبی باشند موجب گردید تا این روش مورد توجه قرار گیرد.