ریاضیات و نجوم ابوریحان بیرونی

[ویکی فقه] بر اساس فهرستی که بیرونی از آثار خود، در پیوست رسالة فی فهرست محمد بن زکریاء الرازی، آورده و اطلاعاتی که از آثار وی پس از تهیه آن فهرست در دست است، از ۱۸۰ عنوان تألیف، ترجمه، پیش نویس و آثار نیمه تمام بیرونی، دست کم ۱۱۵ عنوان به ریاضیات ، نجوم و مطالب وابسته بدان ها اختصاص داشته که ۲۸ عنوان از آن ها به دست ما رسیده است.
با این که ابوریحان بیرونی آثار بسیاری در زمینه های مختلف علمی دارد، در نهضت ترجمه متن های علمی از عربی به لاتینی (قرن های ششم و هفتم) هیچ یک از آثار او به لاتینی ترجمه نشد.احتمالاً غفلت زندگی نامه نویسان دوره اسلامی از میراث علمی بیرونی در این امر مؤثر بوده است چرا که تنها ابن ابی اصیبعه چند سطر به بیرونی اختصاص داده و قفطی و ابن خلکان حتی نامی از او نبرده اند.شاید از آن جا که بیرونی در مجادلاتش با ابن سینا موفقیت چشم گیری به دست نیاورد، معاصران و جانشینان بلافصل او بیرونی را چهره برجسته ای به شمار نیاوردند و به مهارت او در حوزه فلسفه طبیعی تردید کردند.
موضوع حرکت وضعی زمین
باید در نظر داشت که بیرونی پس از مطرح کردن امکان حرکت وضعی زمی ن، آن را موضوعی فلسفی دانسته و بلافاصله از کنار آن گذشته و خود را برای قضاوت در این باره صالح ندانسته است (رجوع کنید به ادامه مقاله).
انتقاد از نجوم بطلمیوسی
هم چنین بیرونی بر خلاف معاصرانش نظیر ابن هیثم و ابوعبید جوزجانی و جانشینانش چون مؤیدالدین عُرضی ، خواجه نصیرالدین طوسی ، قطب الدین شیرازی و ابن شاطر که همگی به انتقاد از نجوم بطلمیوسی برخاستند و حتی در مواردی الگوهای دیگری برای هیئت عالم مطرح کردند، اثری در این باره ننگاشته است.این انتقادها یکی از وجوه بسیار مهم نجوم دوره اسلامی در قرن های هفتم و هشتم به شمار می آمده و بر کارهای کوپرنیک در این زمینه اثر گذاشته است.تنها اثری که در این زمینه از بیرونی یاد شده، اثر گمشده ابطال البهتان بایراد البرهان است که بنا بر شواهد در رد نظریه بطلمیوس درباره عرض سیارات تألیف شده بود.
آثار ریاضی بیرونی
...