رویان

شهر رویان در سال ۱۳۹۵ دارای جمعیتی بالغ بر ۷٬۷۳۱ نفر بوده است. زبان مردم رویان زبان طبری با گویش کجوری است که به گویش مردم شهرستان نور و نوشهر و شرق چالوس شباهت دارد.
همچنین دو گویش طبری کجوری و طبری کلارستاقی زیر مجموعه گویش کهن طبری رویانی هستند که از شهرستان نور تا شهرستان تنکابن گویش می شود. گویش طبری رویانی زبان حکام اسپهبد رویان نیز بوده است. در گذشته منطقه رویان ( طبرستان ) از شهرستان نور، نوشهر، چالوس، تنکابن و گاهی مرز غربی آن تا رودسر ادامه می یافت.
در گذشته رویان را علمده یا المده می نامیدند. اعتمادالسلطنه در کتاب التدوین فی احوال جبال شروین از این شهر با نام های علمده یاد کرده است. نام شهر جدید رویان برگرفته از رویان کهن می باشد. شهر رویان تا سال ۱۳۷۰ جز شهرستان نوشهر بود و پس از آن تاریخ به شهرستان نور الحاق گردید.
استان مازندران پیش از اسلام تپورستان ( به پهلوی: ) نامیده می شد که برگرفته از نام قوم تپوری ( به یونانی: Τάπυροι ) می باشد که پس از اسلام قوم طبری نام گرفتند و سرزمین شان طبرستان نامیده شد. به اعتقاد مورخان آماردها نخستین سکنه باستانی مازندران بودند و آماردها از آمل تا تنکابن و تپورها از آمل تا گرگان سکونت داشتند. در عصر هخامنشی در کرانه جنوبی دریای مازندران اقوام، تپوری، آمارد، آناریاکه و کادوسی سکونت داشتند. مورخان آماردها را به مردمان داهه و سکایی و پارسی پیوند داده اند. هرودوت از قبیله مارد ( mardes ) در کنار دائی ها ( daens ) ، دروپیک ها ( dropiques ) ، و ساگارتی ها ( sagarties ) به عنوان پارس های کوچنشین و صحراگرد یاد کرده است. پلینیوس مورخ یونانی محل آماردها را قسمت شرقی مارگانیا شناسایی کرده است. استرابون ( ۶۳ ق. م ) قوم آمارد را در کنار اقوام تپوری، کادوسی و کرتی به عنوان اقوام کوهستان نشین شمال کشور یاد می کند. استرابو می نویسد: تمام مناطق این کشور به استثنای بخشی به سمت شمال که کوهستانی و ناهموار و سرد است و محل زندگی کوهنشینانی به نام کادوسی ( Cadusii ) و آماردی ( Amardi ) و تپوری ( Tapyri ) و کرتی ( Cyrtii ) و سایر مردمان دیگراست، حاصلخیز است. به گفته واسیلی بارتلد تپوری ها در قسمت جنوب شرقی ولایت سکونت داشتند و در قید اطاعت هخامنشیان درآمده بودند و آماردها مغلوب اسکندر مقدونی و بعد مغلوب اشکانیان شدند و اشکانیان در قرن دوم ق. م. آنها را در حوالی ری سکونت دادند و اراضی سابق آماردها به تپوری ها اهدا شد و بطلمیوس در شرح دیلم یعنی قسمت شرقی گیلان در ساحل بحر خزر در آن زمان از تپوری ها نام می برد. به گفته یحیی ذکا در «کاروند کسروی» آورده است: آماردان یا ماردان، در زمان لشکرکشی اسکندر مقدونی به ایران، این تیره در مازندران نشیمن می داشتند و آن هنگام هنوز قبایل تپوران به آنجا نیامده بودند. به گفته مجتبی مینوی قوم آمارد و قوم تپوری در سرزمین مازندران می زیستند و تپوری ها در ناحیه کوهستانی مازندران و آماردها در ناحیه جلگه ای مازندران سکونت داشتند. در سال ۱۷۶ ق. م فرهاد اول اشکانی قوم آمارد را به ناحیه خوار کوچاند و تپوری ها تمام ناحیه مازندران را فرو گرفتند و تمام ولایت به اسم ایشان تپورستان نامیده شد.

به نقل از ظهیرالدین مرعشی، سنگ بنای رویان را فریدون گذاشت و منوچهر در توسعه و آبادانی رویان نقش داشته است. منوچهر رودخانه موز را به دریای آبسِکون وصل کرد و آن منطقه را سی سنگان نام نهاد.
منطقه رویان کهن از نواحی غربی طبرستان بوده است که شامل شهرستان های نور و نوشهر ( کجور ) ، چالوس و کلاردشت ( کلار ) ، عباس آباد ( لنگا ) ، تنکابن ( تنکا ) و رامسر ( سختسر ) می شده است و گاهی مرز غربی آن تا رودسر ( هوسم ) ادامه می یافت. مردم رویان کهن به زبان طبری و گویش طبری رویانی که زبان اسپهبدان طبرستان نیز بود سخن می گفتند. رویان به سرزمینی آباد در غرب مازندران گفته می شد که شامل بخش های کجور، کلارستاق، لنگا، تنکا، سختسر، هوسم، الموت، طالقان، لورا، ارنگه، رودبار قصران و لارقصران می شد. به گفته دانشنامه ایرانیکا منطقه رویان کهن از نواحی غربی طبرستان بود که شامل نواحی کجور، کلارستاق و تنکابن می شد. این منطقه پس از حمله مغول، به نام رستمدار نیز شناخته شد. پادوسپانیان مدت ها در این منطقه حکومتی مستقل داشتند. رویان یا رستمدار، شامل کوهستان و دشت هایی در غرب طبرستان بود و میان نمکاب رود و کرج از یک سو و رود هراز از دیگر سو محدود بوده و شامل شهرهای ناتل، چالوس، کلار، سعیدآباد و کجور می شده و حاکم نشین آن کجور بود. مردم رویان کهن به زبان طبری و گویش طبری رویانی که زبان اسپهبدان طبرستان نیز بود سخن می گفتند. به گفته علی اصغر یوسفی نیا اولیالله آملی مرز غربی رویان را کلار ( کلارآباد فعلی ) ذکر می کند. دمشقی مؤلف کتاب نخبه الدهربین رویان را شامل دیلمان و شرق گیلان می داند. ظهر الدین مرعشی سرزمین رویان و رستمدار را از مشرق به سیسنگان و از مغرب به ملاط لنگرود محدود می داند. سرزمین رویان زیستگاه دو قوم آمارد و تپور بود

رویانی نام طایفه ای از قوم طبری هست که با نام طبری رویانی شناخته میشدند.
رویانیان نام طایفه ای در نور و رویان و نوشهر است.
رویان نام دیگر کجور میباشد.
رودان و روذان نام های دیگر رویان میباشد.
رودگر نام طایفه ای طبری از آمل و نور و رویان و نوشهر و چالوس و کلاردشت و عباس آباد و تنکابن میباشد که اصالت آنها به آمل میرسد.