ارغیان از ولایت های ربع نیشابور خراسان نام این ولایت در معجم البدان یاقوت حموی، الانساب سمعانی و اللباب ابن اثیر به صورت أَرْغِیان آمده است. همچنین نام این ولایت، در منابع مربوط به دوره تاریخی پس از قرن هشتم هجری، همراه با نام نقاط دیگر این ناحیه، همچون «بام و ارغیان»، «جهان و ارغیان» و «جهان ارغیان» به چشم می خورد[ ۱] . از مهم ترین رودهای که در سرزمین ارغیان جریان دارند و شکوفایی این سرزمین نقش اساسی ایجاد کرداند عبارتند از:
کال ولایت این رودخانه که مهم ترین رودخانه بخش بام به حساب می آید یک رودخانه فصلی است که بیشتر محوطه ها و روستاهای فعلی در حاشیه این رودخانه ایجاد شده اند. [ ۲] ازشاخه های اولیه تشکیل دهنده رودخانه جاجرم می باشد. از تلاقی شاخه های اولیه خود بنام های آب خرق و شیون در حوالی دهستان بام واقع در ۴۲ کیلومتری جنوب خاوری اسفراین تشگیل می شود. به همین علت در ابتدا به نام رود بام نیز نامیده می شود. از جهت خاور باختری جریان می یابد پس از عبور از روستای اردین، دستجرد، حصاری و دریافت چند شاخه دیگر بi نام های نهامود، جهان و آستین، در روستای جهان آباد با رودخانه اسفراین تلاقی نموده روخانه جاجرم را به وجود می آورد. حوزه آبریز این رودخانه بخش خاوری شهرستان اسفراین واقع می باشد. طول این روخانه ۶۰ کیلومتر بوده و وسعت حوزه آبریز آن بالغ بر ۸۰۰ کیلومتر مربع می باشد. این رودخانه دارای جریان فصلی بوده و بهار دارای آب می باشد. [ ۳] [ ۴]
این رودخانه نیز شاخه اولیه و سرچشمه رودخانه کال ولایت می باشد. از دامنه های خاوری کوه پاتو سرچشمه می گیرد به جنوب باختری جریان می یابد. اراضی روستای همه گجی، کورنان، تبرآباد ( تبریان ) ، آقنج ( آقچ ) را مشروب نموده و در باختر دهستان بام با آب خرق تلاقی و رودخانه کال ولایت را به وجود می آورد طول این رودخانه ۲۰ کیلومتر بوده و در شمال روستای آقچ محل مناسبی برای احداث سد بر روی این رودخانه و ذخیره آبهای مازاد بر مصرف آن و همچنین جریانهای سیلابی رودخانه وجود دارد، این رودخانه دارای آبهای دائم بوده ولی به علت مصرف آن در روستاهای اطراف مسیر آب چندانی وارد کال ولایت نمی نماید.
دارای رژیم سیلابی است و حوزه آن ۶۲ کیلومتر مربع، جریان عادی این رودخانه ۵٪ مترمکعب در ثانیه برآورد گردیده است. این رودخانه از کوه های شاه حسن سرچشمه گرفته و پس از عبور از روستای بانی در و زالی در روستای دستجرد به کال ولایت می پیوندد نام اصلی این رودخانه درگذشته نهامود بوده که به مرور زمان به نهاجرد تغییر نام داده است و امروزه در روستاهای اطراف به نام کال داشخانه نیز شناخته می شود. [ ۵]
این نوشته برگرفته از سایت ویکی پدیا می باشد، اگر نادرست یا توهین آمیز است، لطفا گزارش دهید: گزارش تخلفکال ولایت این رودخانه که مهم ترین رودخانه بخش بام به حساب می آید یک رودخانه فصلی است که بیشتر محوطه ها و روستاهای فعلی در حاشیه این رودخانه ایجاد شده اند. [ ۲] ازشاخه های اولیه تشکیل دهنده رودخانه جاجرم می باشد. از تلاقی شاخه های اولیه خود بنام های آب خرق و شیون در حوالی دهستان بام واقع در ۴۲ کیلومتری جنوب خاوری اسفراین تشگیل می شود. به همین علت در ابتدا به نام رود بام نیز نامیده می شود. از جهت خاور باختری جریان می یابد پس از عبور از روستای اردین، دستجرد، حصاری و دریافت چند شاخه دیگر بi نام های نهامود، جهان و آستین، در روستای جهان آباد با رودخانه اسفراین تلاقی نموده روخانه جاجرم را به وجود می آورد. حوزه آبریز این رودخانه بخش خاوری شهرستان اسفراین واقع می باشد. طول این روخانه ۶۰ کیلومتر بوده و وسعت حوزه آبریز آن بالغ بر ۸۰۰ کیلومتر مربع می باشد. این رودخانه دارای جریان فصلی بوده و بهار دارای آب می باشد. [ ۳] [ ۴]
این رودخانه نیز شاخه اولیه و سرچشمه رودخانه کال ولایت می باشد. از دامنه های خاوری کوه پاتو سرچشمه می گیرد به جنوب باختری جریان می یابد. اراضی روستای همه گجی، کورنان، تبرآباد ( تبریان ) ، آقنج ( آقچ ) را مشروب نموده و در باختر دهستان بام با آب خرق تلاقی و رودخانه کال ولایت را به وجود می آورد طول این رودخانه ۲۰ کیلومتر بوده و در شمال روستای آقچ محل مناسبی برای احداث سد بر روی این رودخانه و ذخیره آبهای مازاد بر مصرف آن و همچنین جریانهای سیلابی رودخانه وجود دارد، این رودخانه دارای آبهای دائم بوده ولی به علت مصرف آن در روستاهای اطراف مسیر آب چندانی وارد کال ولایت نمی نماید.
دارای رژیم سیلابی است و حوزه آن ۶۲ کیلومتر مربع، جریان عادی این رودخانه ۵٪ مترمکعب در ثانیه برآورد گردیده است. این رودخانه از کوه های شاه حسن سرچشمه گرفته و پس از عبور از روستای بانی در و زالی در روستای دستجرد به کال ولایت می پیوندد نام اصلی این رودخانه درگذشته نهامود بوده که به مرور زمان به نهاجرد تغییر نام داده است و امروزه در روستاهای اطراف به نام کال داشخانه نیز شناخته می شود. [ ۵]
wiki: رودخانه های ارغیان